کبد یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است که وظایف مختلفی ازجمله تصفیه‌‌ی خون، دفع مواد زاید، جداسازی مواد مُضر از مواد غذاییِ موردنیاز اندام‌ها و همچنین تولید هورمون‌های کبدی را برعهده دارد. سلول‌های کبدی معمولا قابلیت بازسازی و ترمیم بافت کبد را دارند، اما اگر آسیب‌دیدگی کبد به جایی برسد که در این عملکرد اختلالی به‌وجود بیاید، بافت کبد دیگر قادر نخواهد بود به‌درستی کار کند. عادات بدِ غذایی و سبک زندگی ناسالم از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری‌های کبدی هستند. از آنجاکه بیماری‌های کبدی به‌سختی درمان می‌شوند (و در بسیاری موارد درمان‌ناپذیر هستند)، باید از حالا شیوه‌ی زندگی خود را اصلاح کنید. در این مطلب، به ۹ عادت بد که به کبد شما آسیب وارد می‌کند اشاره خواهیم کرد.
۱. خوردن شکر
مصرف زیاد شکر نه فقط برای دندان‌ها، که برای کبد نیز خطرناک است. کبد از نوعی شکر به‌نام فروکتوز استفاده می‌کند و آن را به چربی تبدیل می‌کند. مصرف بیش‌ازحد شکر تصفیه‌شده و شربت ذرت با فروکتوز بالا، چربی زیادی تولید می‌کند که به بیماری‌های کبدی منجر می‌شود. برخی مطالعات نشان می‌دهند شکر حتی برای افرادی که اضافه‌وزن ندارند می‌تواند به اندازه‌ی الکل زیان‌بار باشد. بنابراین تا حد امکان، غذاهای دارای شکر اضافی مانند نوشابه، شیرینی و آب‌نبات را محدود کنید.
۲. خوردن مکمل‌های گیاهی
بسیاری از مکمل‌های گیاهی حتی با وجود اینکه برچسب «کاملا طبیعی» دارند، باز هم ممکن است به کبد آسیب برسانند. به‌عنوان مثال، برخی از بانوان از گیاهی موسوم به «کاواکاوا» برای تسکین علائم یائسگی استفاده می‌کنند. اما مطالعات نشان می‌دهد این نوع گیاه می‌تواند عملکرد کبد را با اشکال مواجه کند و در نهایت به هپاتیت و نارسایی کبد منجر شود. برخی از کشورها استفاده از این گیاه را ممنوع یا محدود کرده‌اند، اما در برخی کشورها مانند ایالات متحده هنوز در دسترس افراد قرار دارد. به‌طورکلی قبل از مصرف هر گیاه، ابتدا با پزشک مشورت کنید تا از ایمن بودن آن مطمئن شوید.
۳. داشتن اضافه‌وزن
چربی اضافی می‌تواند در سلول‌های کبدی تجمع کند و منجر به بیماری کبد چرب غیرالکلی شود. در نتیجه‌ی این بیماری ممکن است کبد متورم شود یا با گذشت زمان بافت آن سخت و سفت شود (پزشکان به این حالت سیروز کبد می‌گویند). معمولا اضافه‌وزن و چاقی، میان‌سالی و دیابت، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
اما نگران نباشید، یک تغییر ساده در شیوه‌ی زندگی می‌تواند همه‌چیز را عوض کند. با رژیم غذایی سالم و ورزش به‌راحتی می‌توانید این بیماری را متوقف کنید.
۴. مصرف زیاد ویتامین A ازطریق مکمل‌ها
بدن همه‌ی ما به ویتامین A نیاز دارد، اما بهتر است این ویتامین را ازطریق میوه‌های تازه و سبزیجات به‌ویژه میوه‌ها و سبزیجات قرمز، زرد و نارنجی‌رنگ دریافت کنید. به‌طور خودسرانه مکمل این ویتامین را مصرف نکنید، شاید اصلا بدن‌تان کمبود ویتامین A نداشته باشد. دریافت بیش‌از حد این ویتامین از طریق مکمل‌ها می‌تواند به کبد آسیب برساند. با پزشک مشورت کنید و اجازه بدهید او تشخیص دهد که آیا شما به ویتامین اضافی نیاز دارید یا خیر.
۵. نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار
تحقیقات نشان می‌دهد علاوه‌بر الکل، زیاده‌روی درمصرف نوشابه‌ها نیز احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی را افزایش می‌دهد. اگرچه هنوز به تحقیقات بیشتری در این‌باره نیاز است، اما همین احتمال می‌تواند دلیل خوبی برای کاهش مصرف نوشیدنی باشد.
۶. مصرف استامینوفن
استامینوفن یا داروهای مسکّنِ حاوی استامینوفن، اگر بیش‌ازحد مجاز مصرف شوند می‌توانند به کبد آسیب برسانند. معمولا افراد برای انواع دردها مانند کمردرد، سردرد یا سرماخوردگی به مسکّن روی می‌آورند. آیا می‌دانید هنگامی‌که سرماخورده‌اید و داروی سرماخوردگی مصرف می‌کنید، در همان حال هم برای سردردتان مسکّن مصرف می‌کنید تا چه‌اندازه به کبدتان آسیب وارد می‌کنید؟ هم مسکّن و هم قرص سرماخوردگی هر دو حاوی استامینوفن هستند. دوز این دارو را تا جایی که می‌توانید محدود کنید.
۷. خوردن چربی‌های ترانس
بسیاری از موادغذایی آماده و غذاهای سرخ‌شده حاوی چربی ترانس هستند. رژیم‌غذایی حاوی چربی ترانس می‌تواند سبب اضافه‌وزن شود و به کبدتان آسیب برساند. هر ماده‌ی غذایی که خریداری می‌کنید، ابتدا به محتوای مواد تشکیل‌دهنده‌اش دقت کنید. حتی اگر صفر گرم چربی ترانس روی آن نوشته شده باشد، باز هم ممکن است درون آن مقداری چربی از نوع ترانس موجود باشد.
۸. اشتباهات خطرناک
استفاده از سوزنِ شکسته‌ی سرنگ برای بیمار، استفاده از سوزنِ سرنگ مشترک در افراد معتاد به مواد مخدر و نظایر آن ممکن است پیامدهای بدی برای کبد داشته باشند. در واقع مشکل خودِ سوزن نیست، بلکه محتویات درون و روی آن است. اگر سوزن به ویروس هپاتیت c آلوده باشد، به‌راحتی ازطریق خون گسترش خواهد یافت. حتی اگر فقط یک‌بار اتفاق افتاده باشد یا به دلایل دیگری درمعرض خطر هستید (مانند ابتلا به HIV یا اینکه مادرتان هنگامی بارداری شما هپاتیت c داشته است) باید آزمایش بدهید.
۹. مصرف الکل
احتمالا بسیاری از افراد می‌دانند که الکل زیاد برای کبد مشکل‌آفرین است، اما مشکل اینجاست که آنها نمی‌دانند منظور از «زیاد» دقیقا چقدر است. حتی اگر به الکل اعتیاد نداشته باشید، باز هم ممکن است بیش‌ازحد مصرف کنید و کبدتان را درمعرض خطر قرار دهید. الکل سبب بیماری‌هایی مانند بیماری کبد چرب الکلی می‌شود.
سلامت فرد، سلامت جامعه را تضمین می‌کند. بیایید عاداتِ بد و شیوه‌ی زندگی ناسالم را از همین امروز کنار بگذاریم.
ممنون از مطلب مفیدتون.
سلام صبح بخیر مقاله عالی و آموزنده بود.
سپاس از لطف و انرژی مثبت شما دوست و همراه همیشگی چطور.
سلام.ا کجا می توان فهمیدکبدچرب است؟ و ان را درمان کرد؟ خوردن شیر قبل از خواب به کبد اسیب میزنه؟