ترس از پرواز ؛ آشنایی با دلایل این پدیده و راهکارهای مقابله با آن
ممکن است بسیاری از ما، هیجان و استرس ناشی از پرواز را در اولین سفر هوایی خود، تجربه کرده باشیم؛ ترسی کاملا طبیعی که با گذشت دقایقی از پرواز و عادی شدن موقعیت برای مسافر، به‌تدریج کاهش می‌یابد و از بین می‌رود. برای بعضی اما ترس از پرواز، به اولین سفرشان با هواپیما خلاصه نمی‌شود؛ هر پرواز برای این افراد، با ترسی غیرمنطقی همراه است که می‌تواند زندگی فرد را کاملا دچار اختلال کند.
این نوع ترس از پرواز که به «ترس مرضی» یا «فوبیای پرواز» شهره است رتبه‌ی سوم از میان ده ترس رایج در دنیا را به خود اختصاص داده است و موارد زیر ممکن است دلایل این ترس باشند:
ترس از ارتفاع
اغلب مبتلایان به این نوع ترس معتقدند سفرهای زمینی و به‌طور مشخص، سفر با خودرو، ایمن‌ترین نوع سفر هستند و تا زمانی‌که این وسایل نقلیه وجود دارند، ابدا نیازی نیست با هواپیماهایی سفر کنند که هر آن احتمال سقوط یا انفجار آنها وجود دارد. جالب است بدانید بر اساس تحقیقات انجام گرفته در دانشگاه هاروارد، احتمال اینکه شما (خدایی ناکرده) در یک تصادف ماشین جان خود را از دست بدهید ۱ به ۵۰۰۰ است، در حالی‌که این احتمال برای هواپیما ۱ به ۱۱,۰۰۰,۰۰۰ است.
ترس از تنگنا
مبتلایان به این نوع ترس، به‌محض قرارگیری در فضای بسته، دچار اضطراب و حمله‌های عصبی می‌شوند. این افراد احساس می‌کنند، در طول پرواز در محیط هواپیما محصور شده و نمی‌توانند در صورت لزوم از آن فرار کنند.
نگرانی و بی اعتمادی
دسته‌ی دیگری از مسافران هستند که عوامل بسیاری ازجمله خوابیدن خلبان در طول پرواز، ربوده شدن هواپیما توسط تروریست‌ها، عدم تسلط به موقعیت، بی‌اعتمادی به سیستم حمل‌ونقل هوایی و هزاران چیز دیگر نگران‌شان می‌کند و به همین دلیل از پرواز می‌ترسند.
خشم از پرواز
خشم از پرواز، یک نوع اختلال رفتاری است که طولانی شدن مدت زمان پرواز و اضطراب بیش از حد، از عوامل اصلی ایجاد آن هستند. البته مصرف مشروبات الکلی نیز موجب تشدید این نوع اختلال می‌شود.
تجربه‌های گذشته
سوانح هوایی تلخ و دردناکی که در گذشته برای خود فرد یا یکی از نزدیکانش، رخ داده است نیز در مواقعی سبب بروز فوبیای پرواز می‌شوند. دنیس برگ‌کمپ، بازیکن مطرح تیم ملی هلند، یکی از این افراد است. دنیس بعد از فوت خواهرش در یک سانحه‌ی هوایی، دیگر هرگز سوار هواپیما نشد و به همین دلیل، مجبور شد از حرفه‌ی خود خداحافظی کند!
راهکارهای غلبه به ترس از پرواز
۱. انتخاب صندلی مناسب
نشستن در کنار پنجره و به بیرون نگاه کردن سبب تشدید استرس و اضطراب شما می‌شود. در هنگام خرید بلیت هواپیما در صورت امکان صندلی‌های کنار پنجره را انتخاب نکنید. البته ممکن است در این مورد حق انتخاب نداشته باشید، در این صورت خدمه‌ی پرواز را در جریان ترس خود قرار دهید تا قبل از پر شدن کابین، صندلی مناسب‌تری را در اختیارتان قرار بدهند و چه بهتر اگر این صندلی نزدیک جایگاه مهمانداران هواپیما باشد. در صورتی که امکان انتخاب یا تغییر صندلی وجود ندارد بهتر است کرکره پنجره را بکشید.
۲. شناخت
مشورت با متخصصین و روان‌شناسان می‌تواند به شما کمک شایانی در شناخت نوع ترس و عوامل ایجاد آن کند چراکه غلبه به ترس از پرواز گاهی ممکن است نیازمند مرور چند خاطره‌ی قدیمی و ساعت‌ها مشاوره و جلسات درمانی نیاز داشته باشد.
زمانی راحت‌تر با ترس خود مواجه می‌شوید که بدانید دقیقا کدام قسمت پرواز، مضطرب و هراسان‌تان می‌کند، اوج گرفتن هواپیما یا فرود آن؟ اگر زمان آن را بدانید راحت‌تر با ترس خود مواجه خواهید شد.
ترس را از خطر تمییز دهید. اطمینان داشته باشید که اضطراب‌تان ناشی از ترس است نه در معرض خطر بودن، بدین ترتیب راحت‌تر با آن مواجه می‌شوید. افکار منفی و حساسیت‌هایی را که موجب ترس و وسواس فکریتان می‌شود شناسایی کنید، به یک نکته‌ی مثبت فکر کنید و ذهن‌تان را با کتاب یا فیلمی که در اختیارتان قرار گرفته است، مشغول کنید.
۳. آگاهی
درباره‌ی نوع هواپیمای خود، چگونگی پرواز و سیستم‌های ایمنی آن، دلایل لرزش‌ها و هر چیز دیگری که تصور می‌کنید ترس‌تان را کمتر می‌کند، مطالعه کنید. در ساخت هواپیما، بیشترین نکات ایمنی در نظر گرفته می‌شود؛ خلبان و خدمه، آموزش دیده‌اند و برای هر اتفاقی آماده‌اند. جالب است بدانید اکثر هواپیماها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند با یک موتور هم عملکرد خوبی داشته باشند، حتی در بدترین حالت، اگر دو موتور هواپیما از کار بیفتند هواپیما سقوط نمی‌کند، در این حالت مثل گلایدر عمل می‌کند و می‌تواند مسافتی را پیموده و فرود اضطراری داشته باشد، پس جای نگرانی نیست.
برای مدتی از تماشای کانال‌های تلویزیونی، فیلم‌ها و رسانه‌هایی که به بازتاب حوادث هوایی می‌پردازند، دوری کنید. فراموش نکنید، اکثر پروازها سلامت بر زمین می‌نشینند و تنها حادثه‌آفرین‌ها، خبرساز می شوند. همچنین بهتر است قبل از پرواز، اطلاعات لازم را در خصوص مقصد، آب‌وهوا و مسیر هوایی خود کسب کنید تا تغییرات ناگهانی آب‌وهوا، چاله‌های هوایی و… شوکه‌تان نکند.
۴. خوراکی‌ها
پیش از سفر از دم‌نوش‌های گیاهی آرام‌بخش و تسکین‌دهنده، نظیر اسطوخودوس، بابونه، نسترن و … استفاده کنید. کافئین ضربان قلب را بالا می‌برد و فرد را بیش از پیش دچار دگرگونی و اضطراب می‌سازد. حدالامکان از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
بهتر است فرد مضطرب در وعده‌های غذایی پیش از پرواز، از شیر، دانه‌‌ی کنجد، گوشت بوقلمون، کاهو و منابع غذایی دارای کربوهیدرات استفاده کند. این غذاها ضمن سبک بودن، انرژی مورد نیاز فرد در طول سفر را نیز تأمین می‌کنند.
۵. سرگرمی
فیلم، کتاب یا موسیقی در تمامی مراحل پرواز، می‌تواند فکرتان را از انرژی‌های منفی منحرف کند پس، بعد از خرید بلیط هواپیما به‌دنبال سرگرمی‌هایی برای سفر باشید، نه ترس از پرواز و خطرات آن.
اپلیکیشنی به نام “Flight App VALK” برای افرادی که به ترس از پرواز مبتلا هستند، طراحی شده است. می‌توانید این اپلیکیشن را بر روی گوشی تلفن همراه خود نصب کنید و در طول پرواز، از اطلاعات مفید آن بهره بگیرید. این اپلیکیشن از روش‌های متنوعی برای منحرف کردن ذهن افرادی که به این ترس دچارند استفاده می‌کند و به آنها کمک می‌کند که ترس‌شان را در طول پرواز مدیریت کنند.
در نهایت با حضور به‌موقع در فرودگاه می‌توانید با آرامش بیشتری، آماده‌ی پرواز شوید. در طول پرواز سعی کنید آهسته و منظم از طریق دیافراگم نفس بکشید. این تمرین به شما کمک می‌کند تا سطح استرس خود را کاهش دهید.