سفلیس یکی از بیماری های مقاربتی ویروسی است که مغز را نشانه می‌گیرد و می‌تواند منجر به روان پریشی در افراد شود. سفلیس همچنین می‌تواند یکی از علت های ریزش مو در زنان باشد. در این مقاله با علائم سفلیس، مراحل، نحوه‌ی تشخیص، راه‌های پیشگیری و درمان و مشکلات مربوط به این بیماری آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.
سفلیس چیست؟
سفلیس بیماری‌ای مقاربتی (STD) است که بر اثر نوعی باکتری به نام Treponema pallidum ایجاد می‌شود. آمار این بیماری در زنان در حال کاهش اما در مردان رو به افزایش است. اولین نشانه‌ی سفلیس یک زخم کوچک بدون درد است. این زخم ممکن است روی اندام جنسی، مقعد یا داخل دهان ایجاد شود. این زخم شانکره (Chancre) نامیده می‌شود و بیشتر افراد متوجه آن نمی‌شوند. تشخیص سفلیس می‌تواند سخت باشد. افراد می‌توانند سال‌ها بدون بروز هیچ علائمی حامل این بیماری باشند. هر چه زودتر این بیماری تشخیص داده شود بهتر است. اگر این بیماری مدت زیادی در بدن بماند و درمان نشود می‌تواند منجر به آسیب اساسی به اندام‌هایی مانند قلب و مغز شود.
سفلیس فقط از راه تماس مستقیم با شانکر منتقل می‌شود. این بیماری از طریق استفاده از توالت مشترک، پوشیدن لباس افراد بیمار یا غذا خوردن در ظرف مشترک منتقل نمی‌شود.
مراحل بیماری سفلیس
بیماری سفلیس چهار مرحله دارد:
- اولیه؛
- ثانویه؛
- نهفتگی؛
- مرحلهی سوم.
این بیماری در دو مرحلهی اول بیشترین میزان انتقال و واگیر را دارد. در مرحلهی نهفته بیماری فعال است، اما نشانه‌ای ندارد. مرحلهی سوم بیشترین خطر را برای سلامت فرد دارد.
۱. سفلیس اولیه
مرحله اول بیماری سه تا چهار هفته بعد از تماس با باکتری رخ می‌دهد. این مرحله با یک زخم دایره‌ای کوچک به نام شانکر شروع می‌شود. شانکر درد ندارد، اما به‌شدت عفونی است. این زخم هر کجا که در تماس با باکتری بوده، مثلا داخل دهان، اندام جنسی یا مقعد ظاهر می‌شود. به‌طور میانگین سه هفته طول می‌کشد تا زخم ایجاد شود اما ممکن است بین ۱۰ تا ۹۰ روز طول بکشد. زخم بین دو تا شش هفته باقی می‌ماند. سفلیس از طریق رابطه‌ی مستقیم با این زخم و معمولا حین رابطه‌ی جنسی منتقل می‌شود.
۲. سفلیس ثانویه
در مرحلهی دوم، ممکن است قرمزی پوست و گلودرد ظاهر شود. قرمزی پوست با خارش پوست همراه نیست و می‌تواند هر جای بدن ظاهر شود، اما معمولا کف دست‌ها و پاها دیده می‌شود. بعضی افراد تا هنگامی‌که التهاب از بین نرفته متوجه آن نمی‌شوند. علائم دیگر مرحلهی دوم سفلیس:
چه برای درمان اقدام شود یا نشود، این علائم خودبه‌خود از بین می‌روند، اما در صورتی که فرد درمان نشود همچنان مبتلا به سفلیس می‌ماند. مرحلهی دوم سفلیس معمولا به‌اشتباه به‌عنوان بیماری دیگری تشخیص داده می‌شود.
۳. سفلیس نهفته
سومین مرحله، مرحلهی نهفته یا مخفی است. علائم اولیه و ثانویه از بین می‌روند و این مرحله هیچ علائم ظاهری ندارد، اما باکتری در بدن حضور دارد. این مرحله ممکن است سال‌ها طول بکشد.
۴. مرحلهی سوم سفلیس
مرحلهی سوم آخرین مرحلهی عفونت سفلیس است. تقریبا ۱۵ تا ۳۰ درصد از افرادی که درمان نمی‌شوند به این مرحله می‌رسند. مرحلهی سوم ممکن است سال‌ها یا ده‌ها سال بعد از تماس با عفونت اولیه رخ دهد. این مرحله، زندگی انسان را به‌خطر می‌اندازد. بعضی علائم شامل موارد زیر است:
- نابینایی؛
- ناشنوایی؛
- بیماری‌های ذهنی؛
- از دست دادن حافظه؛
- تخریب بافت‌های نرم و استخوان‌ها؛
- اختلالات عصبی مانند سکته مغزی و مننژیت؛
- بیماری‌های قلبی؛
- نوروسفلیس که عفونت مغز یا نخاع است.
سفلیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر فکر می‌کنید ممکن است سفلیس داشته باشید، فورا به دکتر مراجعه کنید. از شما نمونه‌ی خون خواهند گرفت و همچنین معاینه‌‌ی فیزیکی کامل انجام می‌دهند. اگر زخمی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک از زخم نمونه بگیرد تا حضور باکتری‌های سفلیس را بررسی کند. اگر پزشک علائم عصبی مرحلهی سوم را در شما تشخیص دهد ممکن است نمونه‌ی مایع نخاعی بگیرد تا حضور باکتری‌های سفلیس را در آن بررسی کند. اگر باردار باشید ممکن است پزشک از شما آزمایش سفلیس بگیرد، چون ممکن است بدون اینکه بدانید باکتری در بدن حضور داشته باشد. این آزمایش اقدامی پیشگیرانه است تا جنین دچار سفلیس مادرزادی نشود. سفلیس مادرزادی می‌تواند باعث آسیب‌های زیادی در نوزاد و حتی مرگ جنین شود.
مداوا و درمان سفلیس
سفلیس اولیه و ثانویه به‌وسیله‌ی تزریق پنی‌سیلین ساده درمان می‌شود. پنی‌سیلین به‌عنوان یکی از رایج‌ترین آنتی بیوتیک ها معمولا در درمان سفلیس مؤثر است. افرادی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند با یک آنتی‌بیوتیک دیگر مثلا دوکسی سایکلین، آزیترومایسین یا سفتریاکسون درمان می‌شوند. اگر مبتلا به نوروسفلیس باشید، دوز روزانه پنی‌سیلین را به‌صورت تزریقی دریافت می‌کنید. در این مرحله معمولا باید مدت کوتاهی در بیمارستان بستری شوید. متأسفانه آسیب حاصل از مرحلهی پیشرفته‌ی سفلیس بازگشت‌ناپذیر است. می‌توان باکتری را از بین برد، اما در این مرحله درمان بیشتر بر از بین بردن درد و ناراحتی تمرکز دارد.
هنگام درمان از ارتباط جنسی بپرهیزید و تا زمانی که تمام زخم‌های شما برطرف نشده و پزشک به شما اطلاع نداده است که می‌توانید دوباره ارتباط برقرار کنید، از تماس جنسی خودداری کنید. اگر متأهل هستید همسر شما هم باید تحت درمان قرار گیرد و تا پایان درمان، هر دو از ارتباط جنسی بپرهیزید.
پیشگیری از سفلیس
بهترین روش برای جلوگیری از سفلیس، ارتباط جنسی سالم است. هنگام هر گونه ارتباط جنسی از کاندوم استفاده کنید. همچنین رعایت موارد زیر می‌تواند مفید باشد:
- هنگام ارتباط دهانی از کاندوم اسفاده کنید.
- آزمایش‌های مربوط به بیماری‌های مقاربتی را مرتب انجام دهید و با همسرتان راجع‌به نتایجش صحبت کنید.
- سفلیس از راه سوزن آلوده هم منتقل می‌شود. اگر از مواد تزریقی استفاده می‌کنید، از به اشتراک گذاشتن سوزن‌ها بپرهیزید.
مشکلات مربوط به سفلیس
۱. مادران باردار و نوزادان
مادران مبتلا به سفلیس در خطر سقط جنین و زایمان زودرس هستند. همچنین خطر انتقال بیماری از مادر به جنین وجود دارد. این نوع بیماری به‌عنوان سفلیس مادرزادی شناخته می‌شود.
سفلیس مادرزادی می‌تواند منجر به مرگ شود. همچنین نوزادان مبتلا به سفلیس مادرزادی می‌تواند علائم زیر را بروز دهند:
اگر نوزادی مبتلا به سفلیس مادرزادی باشد و بیماری‌اش تشخیص داده نشود، ممکن است کودک وارد مرحلهی پیشرفته‌ی این بیماری شود و اندام‌های او ازجمله استخوان، دندان، چشم، گوش و مغز آسیب ببینند.
۲. HIV
افراد مبتلا به سفلیس بیشتر در معرض ابتلا به ایدز هستند. زخم‌هایی که هنگام بیماری به‌وجود می‌آیند، ورود ویروس ایدز را تسهیل می‌کنند. البته افراد مبتلا به ایدز ممکن است علائم سفلیس را متفاوت با دیگران داشته باشند. اگر مبتلا به ایدز هستید، با پزشک‌تان در مورد تشخیص علائم سفلیس صحبت کنید.
چه زمانی باید برای سفلیس آزمایش داد؟
اولین مرحلهی این بیماری به‌راحتی نادیده گرفته می‌شود. علائم مرحلهی دوم هم با علائم معمول بیماری‌های دیگر مشترک است. بنابراین حتی اگر هیچ علائمی مشاهده نمی‌کنید، در صورت وقوع هریک از موارد زیر فورا برای آزمایش سفلیس اقدام کنید:
- با فردی که ممکن است دچار سفلیس باشد، ارتباط جنسی ناسالم داشته‌اید؛
- در دوران بارداری هستید؛
- در زندان هستید.
اگر جواب آزمایش مثبت بود، باید مراحل درمان را به‌طور کامل تمام کنید. مصرف آنتی‌بیوتیک را تا آخر، حتی بعد از اینکه علائم بیماری از بین رفتند، ادامه بدهید. تا زمانی که پزشک اعلام می‌کند، از رابطه‌ی جنسی خودداری کنید و برای ایدز هم آزمایش بدهید. افرادی که مبتلا به سفلیس هستند، باید شریک جنسی خود را مطلع کنند تا آنها هم تحت آزمایش و درمان قرار گیرند.
