وندالیسم؛رهبر ارکستر ناهنجاری های شهری!

امروزه با توسعه روز افزون شهرنشینی و با توجه به بالاتر رفتن جمعیت شهرنشینان از روستانشینان که برای اولین بار در تاریخ بشر در اوایل قرن21 رخ داد، ساده انگارانه است اگر شهر را تنها محل گذر افراد و خط واصل خانه به محل کار یا محل ثانویه ایی دیگری بدانیم.
محیط شهری بیش از آنکه یک مفهوم محصور در جغرافیا باشد، حامل مفاهیم فرهنگی،انسان شناسانه و بازنمود سبک زندگی مردمان آن شهر است.
طبیعتا محیط شهری هم مانند دیگر محیط های ساخته دست بشر دارای ناهنجاری های رفتاری است که میتواند بسته به نوع عمل اقلیت یا اکثریتی از انسانهای حاضر در آن محیط را مورد اذیت و ناراحتی قرار دهد.
آلودگی های صوتی و بصری(شامل: سیمای شهر، آشفتگی منظر، وجود صنایع آلوده کننده)،ساخت و سازهای غیرمجاز،سد معبر،تخریب گرایی(وندالیسم)،زباله پراکنی و.. از جمله ناهنجاری های رفتاری در محیط شهری میباشند.
گرچه که واکاوی و بررسی تمام ناهنجاری های رفتاری ذکر شده در جای خود مهم است اما به نظر می رسد بررسی چندی از این ناهنجاری ها با توجه به دامنه تاثیر گسترده ترشان بر سلامت و آرامش روحی شهروندان و منجر شدن به دیگر ناهنجاری ها مهم تر باشد.
به زعم نویسنده،یکی از آزار دهنده ترین رفتارها در محیط شهری تخریب اموال عمومی،فضای سبز،دیوارها،اماکن تاریخی و … است که جامعه شناسان اصطلاحا آن را “وندالیسم”می نامند. از کنده کاری و نوشتن یادگاری روی آثار باستانی تا آسیب رساندن به صندلی اتوبوس ها و کیوسک های تلفن همراه در زمره این ناهنجاری اجتماعی قرار می گیرند.
اهمیت خطر وندالیسم از آن جهت است که این ناهنجاری که آلودگی محیطی و بصری را با خود به همراه می آورد،خود میتواند علت آلودگی یا ناهنجاری های رفتاری دیگری بشود. وندالیسم مانند کشیدن ناخن بر شیشه آرامش روحی و روانی شهروندان است و بافت شهری را عصبی و ناموزون جلوه می دهد.
شهری که قرار است آرامش روحی و روانی شهروندان را تامین کند واماکن تاریخی و دیدنی اش مشبه به نت های آرامش بخش بتهوون و موتزارت باشد تا شهروندان چند ساعتی در فضایی دور از دور تند زندگی مدرن به تفرج روح بپردازند، حال اما با وندالیسم بیشتر شبیه موسیقی عصبی و آشفته راک(از نوع رادیکالش) میشود و باعث آشفتگی آرامش روح و روان شهروندان و پیامدهای بعد از آن میشود. از این جهت است که میتوان وندالیسم را رهبر ارکستر ناهنجاری های اجتماعی در محیط شهری دانست.
اما با توجه به علل این ناهنجاری که میتوان به مشکلات اقتصادی،خانوادگی،تحصیلی اشاره کرد،در واکنش به این ناهنجاری باید به جای برخورد سلبی با افراد خاطی، به یک برخورد فرهنگی و روان شناسانه روی آورد. پیکان نقد ما علاوه بر فرد باید به سمت سیستم اجتماعی و دولتی باشند که در چرایی و ریشه انجام چنین ناهنجاری نقشی مستتر اما مهم دارند.
فرهنگ سازی در سطح جامعه و خانواده،اتخاذ سیاست های صحیح اقتصادی و توسعه عدالت اجتماعی و… از جمله اقداماتی است که میتواند در کاهش وندالیسم و متعاقبا ناهنجاری های دیگر که معلول آن هستند، موثر باشند.