به یکی از مربیانی که تأثیر مثبتی روی شما داشته است، فکر کنید. شاید او شما را تشویق کرده باشد تا به تجارب‌تان فکر کنید و از آنها بیاموزید و سپس، درس‌هایی را که از تجربیات خود آموخته‌اید، در جای کاملا جدیدی به کار بگیرید. اگر این چنین باشد؛ به جای اینکه اطلاعات به شما توضیح داده شود، خودتان آنها را کشف و درک کرده‌اید.
چرخه‌ی یادگیری ۵E، چارچوبی آموزشی است که کنجکاوی فرد آموزش‌گیرنده را بر می‌انگیزد تا دقیقا همین کار را انجام دهد. این چرخه، افراد را تشویق میکند تا تجربیات خود را کشف و اطلاعات را به گونه‌ای مناسب درک کنند. این روش باعث می‌شود، اطلاعات بهتر در خاطر آنها باقی بماند و به طور مؤثرتری به کار گرفته شوند.
در این مقاله، خواهیم دید که چطور می‌توانید از این ابزار برای توسعه‌ی تجربیات یادگیری در اعضای تیم‌تان استفاده کنید.
درباره‌ی مدل
چرخه‌ی یادگیری ۵E که در تصویر زیر نشان داده شده است، برای اولین بار توسط رابرت کارپُلوس (Robert Karplus) و همکارانش در سالهای ۱۹۶۰ توسعه پیدا کرد. آنها این چرخه را بر اساس نظریه‌ی رابرت پیاژه ( Robert Piaget) که یکی از پیشگامان یادگیری و هوش در دانش‌آموزان بود طراحی کردند.
نسخه‌ی اولیه‌ی این مدل فقط سه مرحله داشت: کشف، معرفیِ مفهوم و اکتساب مفهوم. اخیرا، محققان مدل را توسعه و آن را با ۴ مرحله نشان داده‌‌اند: Engage: درگیر شدن، Explore کشف کردن، Explain: توضیح دادن و Elaborate: مفصل شرح دادن.
هر کدام از این مراحل، شامل قسمتی برای ارزیابی و سنجش می‌شوند و تا زمانی که فراگیران ارزیابی نشوند و ثابت نکنند که اطلاعات را به‌خوبی متوجه شده‌اند، نمی‌توانند به مرحله‌ی بعد بروند.
این مدل به دو دلیل مؤثر است:
- از تکنیک‌های آموزش فعال استفاده میکند که به «یادگیری از طریق عمل» نیز شهرت دارند. فراگیران اطلاعات را در زمینه‌‌ای که شخصا با آن آشنایی دارند، قرار می‌دهند. این نوع شخصی کردنِ مطالب آموزشی به خاطر سپردن را برای آنها آسان‌تر میکند.
- این مدل بر اساس شناخت الگو طراحی شده است. شناخت الگو، نوعی یادگیری است که از زمان کودکی در ما وجود دارد. دانش‌آموزانی که از چرخه‌ی یادگیری ۵E استفاده می‌کنند، نیازی به توسعه‌ی رویکردهای جدیدِ آموزشی ندارند و در عوض، به رویکردی روی می‌آورند که از همه بیشتر در درون‌شان توسعه پیدا کرده است.
این مدل، در ابتدا برای معلمان و در زمینه‌ی کلاس درس طراحی شده بود. با این حال، می‌تواند در موقعیت‌های دیگر هم مفید باشد و تحقیقات نشان می‌دهد، این مدل می‌تواند مدل‌های آموزشی دیگر را، خصوصا در زمینه‌ی تفکر خلاق و تفکر انتقادی، تحت شعاع قرار دهد.
این چرخه، خصوصا برای فراگیران بزرگسال و در محیط‌های کاری مناسب است. آنها می‌توانند بر دانشی که از قبل دارند تکیه کنند و از تجربیاتی که در زندگی دارند برای کاربرد مفاهیمی که در حال یادگیری‌شان هستند بهره ببرند.
نکته:
چرخه‌ی یادگیری ۵E، برای کشف موضوعاتی مناسب است که افراد می‌توانند از آنها بیاموزند و تجارب شخصی‌شان را توسعه دهند. (به عنوان مثال، یادگیری خدمات رسانیِ خوب به مشتریان)
این مدل برای موضوعاتی که افراد باید بر حجم زیادی از اطلاعاتی که بر مبنای حقایق هستند، تسلط پیدا کنند، مناسب نیست. (مانند روال‌های قانونی یا مالی)، خصوصا وقتی این اطلاعات خارج از محدوده‌ی تجربه‌ی آنها قرار می‌گیرد.
کاربرد ابزار
برای آموزش افراد با استفاده از چرخه‌ی ۵E، سعی کنید هر کدام از مراحلِ آن را به ترتیب پشت سر بگذارید و حتما در انتهای هر مرحله، یادگیری را مورد آزمون قرار دهید.
نکته:
بهترین حالت این است که قبل از شروعِ فرآیند آموزش، سبک های یادگیری تمامی دانش‌آموزان را بررسی کنید. این کار به شما کمک میکند تا فعالیت‌های آموزشی خود را طوری تنظیم کنید که همه بتوانند به صورت مؤثر از آن استفاده کنند.
۱. درگیر کردن
درگیر کردن یعنی باید کنجکاوی و اشتهای فراگیران را تحریک کنید. نکته‌هایی که می‌خواهید به آنها بیاموزید و اینکه چرا این مطالب برای فراگیران مفید هستند را به آنها بگویید و سپس مسئله و مشکلی را مطرح کنید که باید در مراحل بعدی آن را حل کنند. به فراگیران یادآور شوید که باید از دانش فعلی خود در کنار اطلاعات جدیدی که می‌آموزند، استفاده کنند.
در این اولین مرحله، فراگیران باید با مطالب احساس ارتباط کرده و متوجه شوند چرا باید آنها را بیاموزند.
سنجش در این مرحله
از مرحله‌ی درگیر کردن برای سنجش دانشِ فعلی فراگیران استفاده کنید. سؤال بپرسید و از فراگیران بخواهید مطالبی را که متوجه شده‌اند، توضیح دهند.
اگر فراگیران نمی‌توانند به راحتی متوجه مفید بودن مطالبی که قرار است بیاموزند شوند، حتما قبل از اینکه به مرحله‌ی بعد بروید، این موضوع را شفاف‌سازی و مشکل را رفع کنید.
۲. کشف کردن
این مرحله، بر پایه‌ی فعالیت استوار است. در این مرحله، فراگیران باید با تکیه بر دانش فعلی خود به سؤالاتی که در مرحله‌ی قبل پرسیده شد، پاسخ بدهند. آنها سؤال می‌پرسند، درک‌شان از مطالب را مورد بحث قرار می‌دهند و با استفاده از فعالیت‌های گروهی به‌دنبال راه‌حل می‌گردند.
در مرحله‌ی کشف کردن، باید از مربی به تسهیل‌کننده تبدیل شوید. شاید لازم باشد سؤالاتی بپرسید، از آنها بخواهید نقش بازی کنند، زمینه‌ی فعالیت‌های بیشتری را فراهم کنید تا افرادی که سبک‌های یادگیری متفاوت دارند بتوانند از فرآیند آموزش استفاده کنند و این فرصت را در اختیار فراگیران قرار دهید تا از اشتباهات خود درس بگیرند.
سنجش در این مرحله
دقت کنید، فراگیران شما چطور اطلاعات را جمع‌آوری کرده و در کنار هم کار می‌کنند. آیا این کار را به صورت سازمان‌یافته یا بدون نظم خاصی انجام می‌دهند؟ آیا روش جمع‌آوری اطلاعات مانعی برای یادگیری ایجاد میکند؟ اگر این طور است، راهنمایی‌های بیشتری به آنها ارائه دهید.
آیا همه خوب با هم کار می‌کنند؟ آیا تنش خاصی در گروه وجود دارد؟ اگر فعالیت‌های گروهی مانعی در یادگیری ایجاد می‌کنند، فراگیران را در گروه‌های جدید قرار دهید تا مطمئن شوید که همه‌ی افراد در فعالیت‌ها شرکت دارند.
۳. توضیح دادن
در مرحله‌ی توضیح دادن، هدف شما این است که دانشی که از موضوع مورد نظر دارید را در اختیار فراگیران قرار دهید.
در این مرحله، شاید نیاز باشد توضیحات را در برگه‌هایی نوشته و در اختیار آنها قرار دهید یا اینکه از ارائه‌های تصویری توسط پاورپویت استفاده کنید. همچنین، می‌توانید از رویکرد مطالعه موردی برای نشان دادن کاربرد واقعی اطلاعات استفاده کنید.
سپس، از فراگیران بخواهید، با استفاده از دانشی که آموخته‌اند، مفاهیم را به شما یا دیگر افراد گروه توضیح دهند. هر وقت مناسب بود، از آنها بخواهید تا از روش‌های مختلف، مانند ارائه‌های تصویری، فعالیت‌های گروهی، استفاده از نمودار برای ارائه‌ی اطلاعات و حتی نقش بازی کردن برای ارائه‌ی این ایده‌ها استفاده کنند.
سنجش در این مرحله
دقت کنید که فراگیران چطور می‌توانند از اطلاعات جدیدی که یادگرفته‌اند استفاده کنند. سؤال بپرسید و با بررسی پاسخ‌هایی که می‌دهند، میزان درک آنها را از مطالب آموزش داده شده بررسی کنید.
۴. به تفصیل توضیح دادن
در این مرحله، فراگیران شما باید به درک ابتداییِ خوبی از مطالب آموزشی رسیده باشند. در این بخش سعی کنید با ارائه‌ی اطلاعاتی اضافی که بر مطالبی که قبلا آموخته‌اند تکیه دارند، دانش آنها را توسعه دهید. آنها را تشویق کنید که این مطالب را در موقعیت‌هایی که بعد از اتمام دوره‌ی آموزشی با آنها روبه‌رو خواهند شد، به‌کار بگیرند.
سنجش در این مرحله
در آخرین مرحله از این چرخه، از مطالبی که فراگیران آموخته‌اند امتحان بگیرید. این کار آنها را تشویق میکند تا به مطالبی که یادگرفته‌اند فکر کنند.
