زونا به‌عنوان یک بیماری ویروسی حدود یک‌سوم از بزرگسالان را درگیر می‌کند. حدود نیمی از موارد ابتلا به زونا در افراد بالای ۶۰ سال رخ می‌دهد. احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که آبله مرغان داشته‌اند، بیشتر است. هر دو بیماری زونا و آبلهمرغان بر اثر ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می‌شوند. این ویروس پس از بهبود آبلهمرغان در بدن باقی می ماند و در هر زمان می تواند دوباره فعال شده و منجر به زونا شود. مهم‌ترین علائم زونا، تاول یا راش‌های پوستی در برخی نقاط بدن، همراه با خارش و درد است. در ادامه با راه‌های درمان زونا آشنا خواهیم شد، اما پیش از آن لازم است که کمی هم درباره روند علائم و عوارض زونا آشنا شویم. با ما همراه باشید.
علائم زونا چیست
چند روز قبل از اینکه راش‌ها روی پوست ظاهر شوند، زونا ممکن است علائمی مثل درد و حساسیت پوستی را ایجاد کند. علائم دیگر زونا عبارت‌اند از:
- احساس ناراحتی عمومی در بدن؛
- داغی پوست؛
- سوزش و خارش؛
- بی‌حسی
- مورمور شدن.
در فاصله یک تا پنج روز بعد، راش‌های قرمز یا تاول‌های ریز در اطراف مناطق حساس ظاهر می‌شوند. چند روز بعد، تاول‌های آبکی روی ناحیه مبتلا به راش، تشکیل می‌شود. در فاصله ده روز بعد از تشکیل تاولها، ممکن است بسیاری از آنها قبل از خشک‌شدن، ترشح کنند و باز شوند. در این مرحله، دَلَمه‌هایی روی پوست تشکیل می‌شود که در عرض دو هفته ترمیم می‌شود.
با توجه به میزان حساسیت پوست و حجم و اندازه راش، ممکن است علائم زیر نیز در بعضی افراد مشاهده شود:
- لرز؛
- احساس خستگی؛
- تب؛
- سردرد؛
- بی‌قراری و احاساس ناخوشی کلی؛
- حالت تهوع؛
- حساسیت به نور.
اگر زونا در مناطق نزدیک به چشم‌ها ایجاد شود، ممکن است بینایی فرد نیز تحت‌تأثیر قرار بگیرد.
فراموش نکنید که علائم زونا ممکن است خفیف یا شدید باشند. بعضی از افراد ممکن است خارش و ناراحتی خفیفی را تجربه کنند و برخی دیگر دردهای شدیدی داشته باشند.
عوارض زونا
بیشتر علائم زونا معمولا بدون عوارض طولانی‌مدت از بین می‌روند. با وجود این، احتمال ایجاد برخی از این عوارض وجود دارد:
نوروپاتی پس از هرپس (Post-herpetic neuropathy)
نوروپاتی پس از هرپس یکی از عوارض رایج زونا است. این بیماری در واقع آسیبی عصبی است که باعث درد و سوزش می‌شود و حتی بعد از بهبود زونا، ادامه پیدا می‌کند. طبق برخی منابع، تا حدود ۲۰ درصد از افرادی که به زونا مبتلا می‌شوند، بعدا دچار این نوروپاتی خواهند شد. بزرگسالانی که در سنین بالاتری قرار دارند، بیشتر در معرض این نوروپاتی قرار دارند.
درمان PHN سخت است و ممکن است چندین سال علائم آن ادامه پیدا کند. با وجود این، بیشتر افراد ظرف مدت ۱۲ ماه، کاملا بهبود پیدا می‌کنند.
مشخص نیست که چرا بعضی از افراد بعد از زونا به PHN مبتلا می‌شوند، ولی برخی از عوامل خطر آن عبارت‌اند از:
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن؛
- احساس درد در مراحل اولیه ابتلابه زونا؛
- سن بالا؛
- ابتلا به زونای شدید که بخش زیادی از پوست را درگیر می‌کند.
طبق نتایج برخی تحقیقات، زنان مسن‌تر که دردها و راش‌های شدیدتری را تجربه می‌کنند، ۵۰ درصد در معرض ابتلا به PHN قرار دارند.
سایر عوارض
سایر عوارض احتمالی زونا عبارت‌اند از:
- عفونت باکتریایی پوست؛
- فلج صورت؛
- از دست دادن شنوایی؛
- هپاتیت؛
- از دست دادن حس چشایی؛
- سینه‌پهلو؛
- شنیدن صدای زنگ در گوش؛
- سرگیجه؛
- مشکلات بینایی.
درمان زونا با دارو
به محض اینکه هر کدام از علائم زونا را مشاهده کردید، سریع به پزشک مراجعه کنید. بهتر است که ظرف مدت سه روز بعد از ظاهر شدن راش روی پوست، درمان‌های دارویی را شروع کنید. درمان سریع‌تر، درد را کاهش می‌دهد و راش‌ها را سریع‌تر ترمیم می‌کند. همچنین باعث می‌شود که لک ناشی از راش، زودتر از بین برود.
وقتی پزشک بیماری زونا را تشخیص بدهد، احتمالا داروهای زیر را تجویز می‌کند:
۱. داروهای ضدویروسی
این داروها علائم را کاهش می‌دهد و سرعت ترمیم را بیشتر می‌کند. همچنین ممکن است از عوارض احتمالی آن نیز پیشگیری کند. مصرف یک دوره از داروهای ضدویروسی، معمولا ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد. این داروها عبارت‌اند از:
- آسیکلوویر؛
- فامسيكلووير؛
- والاسیکلوویر.
داروهای ضدویروس وقتی ظرف مدت سه روز بعد از ظاهر شدن راش مصرف شوند، بیشترین تأثیرگذاری را دارند.
۲. داروهای مسکن درد و آنتی‌هیستامین‌ها
داروهای بدون نسخه یا همراه با نسخه از جمله انواع مسکن‌های درد یا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند درد و التهاب پوستی را کاهش دهند. این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای ضدالتهابی مثلا ایبوپروفن؛
- آنتی هیستامین ها برای تسکین خارش از جمله دیفن‌هیدرامین؛
- کورتیکواستروئیدها یا بی‌حس‌کننده‌های موضعی برای دردهای شدید؛
- محصولات بی‌حس‌کننده مثل لیدوکائین.
۳. داروهای ضدافسردگی
برخی از داروهای ضدافسردگی تأثیرات اثبات‌شده در کاهش درد زونا و کاهش علائم PHN دارند.
داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای که معمولا برای درد زونا تجویز می‌شوند عبارت‌اند از:
- آمی‌تریپتیلین؛
- ایمی‌پرامین؛
- نورتریپتیلین.
چندین هفته یا ماه طول می‌کشد تا داروهای ضدافسردگی بر درد عصبی تأثیر بگذارند.
۴. داروهای ضد صرع
این داروها معمولا برای درمان صرع تجویز می‌شوند، ولی ممکن است برخی پزشکان آن را برای کاهش دردهای عصبی تجویز کنند. چندین هفته طول می‌کشد تا این داروها نیز تأثیر خود را نشان دهند. رایج‌ترین داروهای ضد صرع که برای درمان زونا تجویز می‌شوند، عبارت‌اند از:
- گاباپنتین
- پرگابالین
۵. پماد برای زونا
خاراندن تاول‌های زونا فقط و فقط وضعیت بیماری شما را بدتر می‌کند. از پزشک بخواهید تا برایتان پمادها یا لوسین‌های مخصوص برای کاهش درد و خارش تجویز کند. از بهترین پمادها برای زونا به منظور کاهش خارش و درد تاولها پماد موضعی آسیکلوویر ۵ درصد است.
مراقبت‌ها و درمان‌های خانگی زونا
به‌غیر از درمان‌های دارویی، درمان‌های خانگی و مراقبت‌هایی وجود دارد که می‌توانید با کمک آنها، سرعت بهبود التهابات پوستی را افزایش دهید. در صورت ابتلا به زونا، این نکات را در نظر داشته باشید:
- ناحیه ملتهب و درگیر زونا را تمیز و خشک نگه دارید؛ تا جایی که ممکن است آن را در معرض هوای آزاد قرار دهید.
- خارش پوست گاهی اوقات بسیار شدید است، ولی تلاش کنید که هرگز نواحی ملتهب و تاولها را نخارانید. خراشیدن پوست و کندن تاولها باعث پخش شدن عفونت و بروز عوارض احتمالی بیشتر می‌شود.
- برخی افراد ممکن است از طب سوزنی یا سایر روش‌های درمانی مکمل برای کاهش درد استفاده کنند. اگر قصد دارید این روش‌ها را امتحان کنید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- استراحت کنید و خواب کافی داشته باشید؛
- از کمپرس مرطوب در نواحی آسیب‌دیده پوست که دارای خارش و تاول است استفاده کنید؛
- با رعایت سبک زندگی سالم، مدیتیشن و تنفس‌های عمیق، استرس‌تان را کاهش دهید؛
- لباس‌های گشاد که از الیاف طبیعی مثل پنبه تهیه شده باشد بپوشید؛
- از پماد کالامین استفاده کنید.
برای درمان زونا چه بخوریم
رژیم غذایی زونا شامل غذاهای حاوی ویتامین‌های A،B-12 ،C،E و اسیدآمینه لیزین است.
غذاهایی که باعث بهبود زونا می شوند عبارت‌اند از:
واکسیناسیون برای مقابله با زونا
برای کاهش احتمال ابتلا به زونا و همچنین عوارض جانبی طولانی‌مدت بعد از آن مثلا PHN، واکسنی وجود دارد. توصیه می‌شود افراد بالای ۶۰ سال این واکسن را بزنند. طبق نتایج به‌دست‌آمده، این واکسن می‌تواند احتمال ابتلا به زونا را تا ۵۰ درصد و احتمال ابتلا به PHN را تا ۶۷ درصد کاهش دهد.
افرادی که قبلا زونا داشته‌اند، می‌تواند برای پشگیری از ابتلای دوباره به زونا و عود کردن مجدد بیماری، واکسن بزنند. هر بار واکسیناسیون، بدن را به مدت ۵ سال در برابر بیماری مقاوم می‌کند.
چه کسانی نباید واکسن زونا بزنند؟
اگر یکی از شرایط زیر را دارید، نباید واکسن زونا بزنید:
- اگر به مواد تشکیل‌دهنده آن حساسیت دارید؛
- اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید که ممکن است ناشی از بیماری‌های خاص یا مصرف داروهای خاص باشد؛
- اگر در دوران بارداری یا در شیردهی به سر می‌برید؛
- اگر در حال حاضر به زونا مبتلا هستید.
علاوه‌براین، اگر در مدت ۴ هفته بعد از واکسیناسون، احتمال بارداری شما وجود دارد، نباید از این واکسن استفاده کنید.
پرسش آخر: آیا زونا مسری است؟
بیماری زونا مسری نیست، ولی نتیجه فعال شدن دوباره‌ی ویروسی است که از قبل در بدن وجود دارد. با وجود این، فردی که زونا دارد ممکن است باعث انتقال آبلهمرغان به فردی شود که قبلا این بیماری و عفونت ناشی از ویروس VZV را نداشته است. بنابراین، بیماران مبتلا به زونا باید از تماس با کسانی که آبلهمرغان نگرفته‌اند، خودداری کنند؛ تا زمانی که راش‌ها و علائم بیماری کاملا بهبود پیدا کند. این ویروس بر اثر تماس دیگران با راشِ روی بدن بیمار، منتقل می‌شود.
افراد مبتلا به زونا برای جلوگیری از انتقال ویروس VZV باید:
- از ارتباط نزدیک با افرادی که آبلهمرغان نداشته‌اند یا واکسینه نشده‌اند، اجتناب کنند.
- از برقراری تماس با نوزادانی که وزن‌شان هنگام تولد کم بوده یا افرادی که سیستم ایمنی بدن‌شان ضعیف است، اجتناب کنند؛ مثلا کسانی که مبتلا به اچ‌آی‌وی و تحت درمان هستند یا افرادی که سابقه پیوند عضو داشته‌اند.
- راش‌های پوستی را با پارچه‌های الیاف طبیعی بپوشانند تا کسی با آنها تماس پیدا نکند.
- دست‌های خود را مرتب بشویند، به‌خصوص بعد از دست زدن به ضایعات پوستی یا استفاده از لوسیون.
سلام من به بیمارستان مراجع کردم گفتن زونا هستش وداروهای مخصوص زوناروبهم دادن چون چشمم درگیرشده بود به چشم پزشک هم مراجع کردم که دوتاقطره بهم دادن.الان چهارروز گذشته ورم ازچشمم به صورتم رفته وصورتم ورم کرده چیکار بایدکنم؟چرک خوشک کن بخورم؟زدویروس بهم داده مصرف میکنم.
سلام من نزدیک به یکسال پیش زونا گرفتم الان جای تاولها مونده وکمی عمیق هستن میخواستم برای برطرف کردن جای زخمهای زونا دارویی هست استفاده کنم تا از بین برن ممنون میشم جواب بدید.,باتشکر
سلام پیام عزیز
بهتره به متخصص پوست مراجعه کنی تا قشنگ معاینه کنن و درمان لازم رو پیشنهاد بدن.🌹🙏
من الان دوهفته از ظهور تاولها میگذره و سه هفته از شروع درد در ناحیه زیر سینه ..تاولها در پشتم هست و اصلا اذیتم نکردن ولی ولی درد شدید زیر سینه و بافت سینه …تمام مدت درد دارم آلام سه هفته هست داوی صد ویروس استفاده کردم اون داروی صد صرع هم چند تاش۰ رو خوردم اثر نکرد فقط نوافل که میخورم شاید کمی آروم بشم آیا نیاز هست ماموگرافی و سونی سینه بشم?
نغمه عزیز، پزشک باید درباره این مسئله نظر بده. پیشنهاد می‌کنیم حتما به پزشک مراجعه کنید و معاینه بشید. بعد از معاینه، پزشک هر آزمایشی رو که صلاح بدونه تجویز می‌کنه.