ادبیات علمی تخیلی، یکی از شاخه‌های پرطرفدار ادبیات، درمیان افراد به‌خصوص گروه سنی کودک و نوجوان است. این نوع ادبی، با تلفیق عنصر تخیل و واقعیات علمی، سعی در آفرینش جهانی دارد که در آن، پیشرفت علمی بشر، او را قادر به انجام هر کاری ساخته است. در ادامه گلچینی از بهترین کتاب‌های علمی تخیلی برای کودکان و نوجوانان را معرفی کرده‌ایم.
اهمیت داستانهای علمی تخیلی و فانتزی هنگامی مشخص می‌شود که می‌بینیم این گونه‌ٔ داستانی، تأثیر اثبات‌شدهٔ شگفت‌انگیزی بر خلاقیت کودکان و نوجوانان دارد. نوجوانان با خواندن داستانهای علمی تخیلی، اندیشهٔ خود را از حوزهٔ واقعیات معمول، به حوزهٔ تخیل به پرواز درمی‌آورند که در آن حد و مرزی برای ایجاد قوانین وجود ندارد. یادمان نرود که بسیاری از مخترعین و دانشمندان بزرگ جهان، موفقیت خود را مدیون رویاهای کودکی خود هستند.
در این نوشته، مجموعه‌ای از داستانهای علمی تخیلی را بررسی خواهیم کرد. کتاب‌های پیشنهادی این مقاله، ترکیبی از داستانهای علمی تخیلی موفق داخلی و خارجی هستند که جذابیت موضوع و متن، مهم‌ترین فاکتور برای انتخاب آنها بوده است.
از صمیم قلب آرزو داریم که روزی خوانندگان نوجوان ما نیز همچون نیکلا تسلا، استیون هاوکینگ، میچیو کاکو، ماری کوری و دیگر بزرگان علم و هنر به جایگاه والایی در این عرصه‌ها برسند.
۱. شهر و ستارگان
بیایید مرزهای تخیل‌مان را به ورای زمان حال گسترش دهیم. ده سال بعد؟ نه! حتی صدسال دیگر هم نه. بیایید به قرن‌های بعد فکر کنیم. مثلا یک میلیون سال بعد. به‌نظر شما یک میلیون سال دیگر زمین به شکلی در آمده است؟ ما چه شکلی خواهیم شد؟ آیا محیط زیست ما، به همان شکلی خواهد بود که امروز می‌بینیم؟
کتاب شهر و ستارگان، به همهٔ سؤالات بالا جواب داده است. داستان از این قرار است که میلیون‌ها سال بعد، زمانی که همهٔ اقیانوس‌ها و دریاها خشک شده‌اند و تقریبا حیات روی زمین درحال نابودی است، انسان‌ها به مرحله‌ای از تکامل رسیده‌اند که عمری جاودان دارند. جالب و البته ترسناک است! نه؟ فکرش را بکنید! همهٔ انسان‌های باقی‌مانده روی کرهٔ زمین، در شهری بزرگ و سرپوشیده که با دیوارهایی بسیار بلند از باقی دنیا جدا شده است، زندگی میکنند و سالیان سال است که کسی پایش را آن‌سوی دیوارها نگذاشته است.
تا اینکه پسری به نام آلوین، در این شهر متولد می‌شود. او، تقدیر انسان‌های زمین را جور دیگری رقم می‌زند و پایش را از مرزهای رازآلود شهر، فراتر می‌گذارد و به رازهایی پی می‌برد که برای سال‌ها ناشناخته مانده‌اند. چه رازهایی؟ جواب این سؤال را با خواندن کتاب جذاب شهر و ستارگان پیدا خواهید کرد. این کتاب نوشتهٔ آرتور سی‌کلارک، نویسندهٔ شهیر داستانهای علمی تخیلی جهان است و توسط انتشارات تندیس، چاپ شده است.
۲. مجموعهٔ بردیا و گولاخ‌ها
اعتراف می‌کنم که همهٔ داستانهای علمی تخیلی دنیا کمی فانتزی در خودشان دارند. حالا گیریم که فانتزی داستانهای بردیا، کمی بیشتر از بعد علمی‌اش باشد! چه اشکالی دارد که گاهی تخیل‌مان بیشتر از بخش علمی مغزمان کار کند؟
اگر به‌دنبال کتابی هستید که بتواند حسابی شما را سرگرم کند، داستانهای بردیا و گولاخ‌های عجیب‌وغریب زیرزمینی را به شما پیشنهاد می‌دهیم. ماجرا از جایی شروع می‌شود که بردیا همسترش را گم می‌کند و به پیرزن همسایه مشکوک می‌شود. او همیشه فکر می‌کرد که پیرزن همسایه، جادوگری عجیب است که حالا همسترش را شکار کرده است تا با آن سوپ همستر درست کند! (چه چیز نفرت‌انگیزی!) همین ماجرا باعث می‌شود تا بردیا راهی سفری عجیب به هزاران طبقه زیر زمین شود تا با دنیای گولاخ‌ها آشنا شود.
همین آشنایی باعث می‌شود تا هر بار ماجرایی جدید برای بردیا اتفاق بیفتد. دفعهٔ بعد، گولاخ‌ها از شهر زیرزمینی‌شان به زمین هجوم می‌آورند تا زندگی را روی زمین نابود کنند و بردیا باید جلوی این اتفاق شوم را بگیرد. تازه این همهٔ ماجرا نیست. در جلد سوم کتاب، با خرابکاری بردیا، یکی از خواهرانش اسیر گولاخ‌ها می‌شود. خلاصه اگر دوست دارید با بردیا و ماجراهای جذاب و هیجان‌انگیزش همراه شوید، از این مجموعه غافل نشوید. کتاب‌های این مجموعه، به‌ترتیب شاهزادهٔ شنل تشتکی، پیشگوی چشم نقره‌ای و هیولای کلمه‌خوار نام دارند.
مجموعهٔ بردیا و گولاخ‌ها به قلم مهدی رجبی و به همت انتشارات افق، وارد بازار کتاب شده است.
۳. جک جنگلی
حتما همهٔ شما با اخبار محیط زیست و هشدارهایی که درمورد خطرات مصرف بیش از حد منابع طبیعی می‌دهند، آشنا هستید. بیایید با هم تصور کنیم که اگر این هشدارها را جدی نگیریم و همچنان به مصرف بیش از اندازهٔ این منابع ادامه دهیم، چه اتفاقی می‌افتد؟
کمترین اتفاقی که می‌تواند بیفتد این است که انسان‌ها سر تصاحب این منابع با هم وارد جنگی بزرگ شوند. اما امان از روزی که منابع حیاتی زمین دست عده‌ای قدرتمند بیفتد.
موضوع کتاب جک جنگلی هم همین است. داستان در قرن بیست‌وسوم در انگلستان اتفاق می‌افتد. منابع حیاتی باقی‌مانده در زمین در تصاحب عده‌ای قدرتمند هستند و مابقی افراد باید برای زنده ماندن، مانند برده برای اشراف کار کنند. در این میان، جک پسری از اشراف، به این وضعیت اعتراض می‌کند و به جرم این اعتراض از طبقهٔ اشراف رانده می‌شود و به جزیره‌ای دور تبعید می‌شود.
داستان جک، ماجرایی تکان‌‌دهنده و جذاب است که یادمان می‌آورد که مصرف درست منابع و حفظ حق حیات برای آیندگان درواقع وظیفه‌‌ای بر دوش‌های ماست. کتاب جک جنگلی، توسط جان کریستوفر، نوشته شده است. این کتاب توسط حسین ابراهیمی به فارسی ترجمه شده است و انتشارات افق، آن را منتشر کرده است.
۴. کارن و پنج شهر اسرارآمیز
نظرتان دربارهٔ داستانی ترسناک چیست؟ دوست دارید کتابی بخوانید که اتفاقات سحرآمیزش، مو به تن‌تان سیخ کند؟ اگر جواب‌تان مثبت است، پیشنهاد می‌کنیم که حتما کتاب کارن و پنج شهر اسرارآمیز را از مجموعهٔ تاریکی نحس، بخوانید. این کتاب دربارهٔ ماجرایی عجیب و البته ترسناک است که برای پسری به نام کارن اتفاق می‌افتد.
همه‌چیز از یک کتاب شروع شد. کتابی که کارن با پیدا کردن نامه‌ای درمیان آن خود را در موقعیتی عجیب قرار می‌دهد. طولی نمی‌کشد که کارن خودش را وسط شهر اسرارآمیزی پیدا می‌کند که پر از اتفاقات عجیب و غیرعادی است. اگر می‌خواهید بدانید که چه اتفاقی برای کارن می‌افتد و اصلا ماجرای این شهر اسرارآمیز چیست، حتما کتاب کارن و پنج شهر اسرارآمیز را بخوانید.
نکتهٔ دیگری که دربارهٔ این داستان وجود دارد، این است که این کتاب جلد دوم مجموعهٔ تاریکی نحس است و نویسنده قول داده است که قسمت‌های بیشتری از این کتاب را منتشر کند. پس اگر به ژانر ترسناک تخیلی علاقه دارید یا خیلی وقت است که کمی هیجان را تجربه نکرده‌اید، سری به انتشارات چرخ‌وفلک بزنید و این کتاب هیجان‌انگیز را مهمان کتابخانهٔ خود کنید. این کتاب نوشتهٔ بیتا حسینی است و انتشارات چرخ‌وفلک آن را منتشر کرده است.
۵. ریاضیات لعنتی
آیا شما هم از آن دست افرادی هستید که از ریاضی متنفرید؟ یا همیشه از خودتان می‌پرسید که خب! این ریاضی دقیقا کجا به دردم می‌خورد؟ یا مثلا فکر می‌کنید که هیچ‌وقت ریاضی را یاد نخواهید گرفت؟ خبر خوب این است که شما تنها نیستید. آلیس هم مثل شما فکر می‌کند. آلیس، دختر نوجوانی است که مثل شما از ریاضی متنفر است و فکر می‌کند که هیچ‌وقت نمی‌تواند با آن ارتباط برقرار کند. تا اینکه روزی در پارک با آقای لوئیس کارلوس آشنا می‌شود. لوئیس، دانشمند و ریاضی‌دانی است که آلیس را با خود به سرزمینی عجیب می‌برد. سرزمین اعداد!
او در سرزمین اعداد با درخت اعداد، هیولای هزارتو و یک عالمه اتفاقات عجیب و هیجان‌انگیز دیگر مواجه می‌شود. او خیلی زود متوجه می‌شود که ریاضی، نه‌تنها مسخره و غیرقابل درک نیستند، بلکه یادگیری آن بسیار لذت‌بخش و کاربردی است، تنها باید یاد بگیریم که چطور به آن نگاه کنیم.
بیایید قبول کنیم که ریاضی یکی از کاربردی‌ترین و مهم‌ترین درس‌هایی است که باید یاد بگیریم و اگر یادگیری آن برایمان مشکل و تلخ است، کتاب ریاضیات لعنتی را حتما بخوانیم تا ما هم مثل آلیس، راه آشتی کردن با ریاضی را یاد بگیریم.
کتاب ریاضیات لعنتی (آلیس در سرزمین اعداد) نوشتهٔ کارلو فرابتی، توسط انتشارات فاطمی، وارد بازار شده است.
۶. المپیک روباتی
تابهحال برای کارگاه‌های روباتیک ثبت‌نام کرده‌اید؟ تابهحال دوست داشته‌اید که خودتان یک روبات درست کنید؟ دنیای ساخت روبات‌ها و هوش مصنوعی، دنیای بسیار جذابی است. آیندهٔ ما و روبات‌ها در انجام مسئولیت‌ها به هم گره خورده است و نمی‌توان این موضوع را انکار کرد. هر روز که می‌گذرد، هوش مصنوعی پیشرفت بیشتری می‌کند و بشر، دست به اختراعات جالب‌تری در این حوزه می‌زند.
موضوع ساخت روبات همیشه هیجان‌انگیز است. مخصوصا اگر برای شرکت در مسابقاتی به بزرگی المپیک باشد. البته منظور ما المپیک واقعی نیست، المیپک روباتی است!
کتاب المپیک روباتی، دومین جلد از مجموعهٔ تام سوئیفت، نوشتهٔ ویکتور اپلتون است که داستان پسری باهوش و خلاق به نام تام را روایت می‌کند.
تام، قصد دارد که با ساختن روبات، در مسابقات بزرگ رباتیک کشورش شرکت کند؛ مسابقاتی که از طرف دفتر علم و فناوری کاخ ریاست جمهوری برگزار خواهند شد.
اما از آنجا که حوزهٔ علم و فناوری همیشه دشمنان خاص خودش را دارد، با پیدا شدن سر و کلهٔ گروهی ضدعلم که با این مسابقات مخالفند، خرابکاری‌هایی اتفاق می‌افتد. نکتهٔ تأسف‌بار هم این است که دستگیری این خرابکارهای باهوش کار بسیار دشواری است.
خب! بهتر است که بقیهٔ ماجرا را در کتاب المپیک روباتی بخوانید. این کتاب توسط پانته‌آ خوش‌نویس ترجمه شده است و انتشارات محراب قلم آن را وارد بازار کتاب کرده است.
۷. بچه‌محل نقاش‌ها
اگر روزی ماشین زمان پیدا کنید، با آن چه می‌کنید؟ خیلی هیجان‌انگیز است، نه؟ فکر کنید! آدم توانایی این را داشته باشد که بتواند به زمان‌های گذشته سفر کند. تابهحال فکر کرده‌اید که اگر توانایی رفتن به گذشته و ملاقات با افراد مشهور را داشتید، چه کسانی را انتخاب می‌کردید؟
دایی سامانِ کتاب بچه محل نقاش‌ها، به‌طرز غریبی این توانایی را پیدا کرده است و از زمانی که از سفر اروپا برگشته است، فلش مموری اسرارآمیزش، از عکس‌های یادگاری با نقاشان بزرگ قدیمی پر شده است.
او در این مجموعه با داوینچی، میکل‌آنژ، ونگوک، پیکاسو، فریدا و دالی ملاقات می‌کند. قرار است شما هم در جریان این ملاقات‌های هیجان‌انگیز، با بزرگان هنر قرون گذشته آشنا شوید. مثلا فکر کنید که روزی امکان این را داشتید که همسایهٔ میکل‌آنژ یا همخانهٔ داوینچی باشید! اوه! حتی فکرش هم هیجان‌انگیز به‌نظر می‌رسد. اگر از علاقه‌مندان هنر و نقاشی هستید و دنبال داستانی خوش‌ساخت و جذاب برای آشنایی با زندگی بزرگان تاریخ هنر می‌گردید، حتما این کتاب را بخوانید. با اینکه تلفیق تخیل و دنیای واقعی تاریخ هنر کار سختی به‌نظر می‌رسد، اما نویسندهٔ خوب کتاب، به‌خوبی از پس این مسئله بر آمده است.
کتاب بچه محل نقاش‌ها، به قلم محمدرضا مرزوقی و به همت انتشارات هوپا، در شش جلد منتشر شده است.
سلام، ممنون از زحمات شما، بسیار عالی بود، منم بسیاری داستان در سرم میپرورانم، ولی همین که میخوام بنویسم، نمیشه، انگار یه انرژی منفی نمیزازه، چند وقت پیش داستانی برای پسرخاله ام تعریف کردم، خیلی خوشش اومد، بهم پیشنهاد کرد که کتابی به چاپ برسانم، آخه اون ناشره… ولی…
سلام دوست عزیز
ممنون از نظر لطفت به این نوشته 🙂
چقدر خوب که ذهن پر از ایده‌ای داری. حتما اون رو مکتوب کن و به راهت ادامه بده. درکنارش میتونی از تکنیک‌های داستان نویسی که اساتید این زمینه توصیه میکنند هم استفاده کنی تا بتونی به بهترین شکل ممکن بنویسی.
موفق باشی:)