به نقل از دکتر فرخانی متخصص شانه درد شانه یخ زده شرایط دردناک شایعی است که بر توانایی جابجایی شانه تاثیر می‌گذارد. شانه یخ زده، توانایی جابجایی معمول مفصل را کاسته و در مواردی از حرکت آن جلوگیری می‌نماید. درد و خشکی شانه، شایع ترین نشانه های شانه یخ زده به شمار می‌رود. فیزیوتراپی روشی است که از حرکت درمانی، ماساي و تمرین به منظور تسکین صدمه و بیماری کمک می‌گیرد.
دلایل شانه یخ زده
به شانه یخ زده در اثر ضخیم شدن و تورم بافت منعطفی که در اطراف مفصل شانه قرار می‌گیرد، رخ می‌دهد. این بافت تحت عنوان کپسول نامیده می‌شود. شانه از یک توپ و یک سوکت تشکیل شده که توپ (گردی) بالای استخوان بازو در داخل سوکت تیغه شانه جای می‌گیرد. زمانی که بازو را به بالای سر بلند می‌کنیم، کپسول شانه کاملا کشیده می‌شود، و وقتی که دست را پایین می‌آوریم به مانند یک کیسه جمع شده به پایین می‌افتد. در صورت وقوع شانه یخ زده، اینگونه پنداشته می‌شود که نوارهایی از بافتهای زخمی درون کپسول شانه منجر به ضخیم شدن، تورم و سفت شدن آن خواهد شد. این مساله فضای کمتری در اختیار استخوان بازو در مفصل خواهد داد و این حرکت را دردناک خواهد نمود.
پارامترهای موثر
دلیل اصلی وقوع شانه یخ زده به درستی مشخص نیست. در برخی موارد، شاید تعیین دلیل آن ممکن نباشد. با این وجود پارامترهایی است که می‌تواند بر احتمال وقوع شانه یخ زده بیافزاید.
صدمه شانه یا جراحی آن : ممکن است که شانه یخ زده در نتیجه وارد آمدن صدمه بر بازو یا شانه – به عنوان مثال شکستن بازو یا داشتن عمل جراحی در ناحیه شانه – ایجاد شود. شانه یخ زده می‌تواند در نتیجه بی حرکت ماندن بازو یا شانه برای دوره ای طولانی و در دوره نقاهت باشد، که در چنین موردی وقوع یخ زدن شانه در نتیجه عدم حرکت شانه برای مدتی طولانی باشد. به همین دلیل چشم پوشی از صدمه دردناکی که در ناحیه شانه ایجاد شده کار درستی نبود و باید به ملاقات پزشک یا متخصصین ارتوپدی فنی برای درمان یا دریافت وسایل کمک کننده بروید
- دیابت : اگر به دیابت (شرایط طولانی مدتی که در نتیجه سطح بالای قند در خون ایجاد می‌شود) مبتلا باشد، احتمال وقوع شانه یخ زده در شما بیشتر خواهد بود. دلیل دقیق این مساله مشخص نیست.
- بیماری قلبی، که در آن تامین خون قلب مسدود یا مختل می‌شود.
- بیماری ریوی که بر راه تنفسی تاثیر خواهد گذاشت
- به گفته دکتر منشادی متخصص غدد پرکاری تیروئید، که در آن غده تیروئید که در ناحیه گلو قرار دارد، هورمونهای (مواد شیمیایی قوی) بسیاری تولیدی می‌کند.
- بیماری پارکینسون، شرایط وخیم (و طولانی مدتی) که بر نحوه هماهنگ نمودن حرکات بدن من جمله راه رفتن، صحبت کردن و نوشتن از سوی مغز تاثیر می‌گذارد.
- سکته، زمانی است که تامین خون مغز مختل می‌شود.
نشانه های شانه یخ زده
شانه یخ زده به شکلی دردناک و به صورت سختی مدام مفصل شانه خواهد بود که حرکت آن در بازه کامل حرکتی شانه را بسیار دشوار می‌نماید. ممکن است قادر به حرکات عادی روزانه‌ای همانند موارد زیر نباشید:
- لباس پوشیدن
- رانندگی
- خواب راحت
برخی می‌گویند که به کلی قادر به حرکت شانه نیستند و این همان دلیلی است که نام شانه یخ زده را بر این مشکل گذاشته اند.
مراحل شانه یخ زده
نشانه های شانه یخ زده به تدریج گسترش می‌یابند و معمولا در سه مرحله جداگانه که در چند ماه یا چند سال بروز می‌کنند، تجربه می‌شود. با اینحال نشانه های بیماری شانه زده به شکل قابل توجهی از فرد به فرد متفاوت خواهد بود. این سه مرحله در زیر توضیح داده شده است.
مرحله اول
شانه‌تان در مرحله اول شروع به درد می‌کند و پیش از خیلی دردناک شدن حرکات، احساس سفتی خواهد داشت. این درد معمولا در شب و زمانی که بر یک طرف دراز کشیده اید، بدتر خواهد بود. این مرحله می‌تواند از دو تا نه ماه متغیر باشد.
مرحله دوم
مرحله دوم تحت عنوان مرحله چسبندگی شناخته می‌شود. ممک است شانه‌ـان خیلی سخت شود ولی در آن معمولا بدتر نمی شود. در نتیجه عدم استفاده از عضله شانه، این عضله شروع به تحلیل می‌کند. این مرحله می‌تواند از چهار تا دوازده ماه به طول بیانجامد.
مرحله سوم
مرحله سوم مرحله بازیابی است؛ معمولا در این مرحله به تدریج شروع به بازیابی توان حرکتی شانه خواهید نمود. درد کم کم از بین می‌رود، اگر چه ممکن است در طول کاهش سفتی با آن، گاهی اوقات این درد بازگردد. اگرچه ممکن است توانایی حرکتی کامل شانه خود را باز نیابید، با این جال می‌توانید بسیاری از اقدامات را صورت دهید. مرحله سوم ممکن است از سه ماه تا چهار سال به طول بیانجامد.
تشخیص شانه یخ زده
پزشکان عمدتا شانه یخ زده را براساس سابقه بیماران و آزمایشات فیزیکی تشخیص دهند و همچنین ممکن است آزمایشات زیر را در راستای تشخیصشان به کار ببندند:
- تصویربرداری اشعه ایکس : تصاویر اشعه ایکس می‌تواند در حصول اطمینان از عادی به نظر رسیدن و عدم وجود صدمه یا تغییرات آرتروزی در مفصل کمک نماید.
- MRI : این ابزار تشخیصی قدرتمند گاهی می‌تواند تورم را نشان دهد اما این نوع تصویربرداری بیشتر در تشخیص مسائل دیگر در مقایسه با شانه یخ زده به کار گرفته می‌شود. در صورت اجرای تصویربرداری MRI، به تزریق ماده ایجاد کننده کنتراست در مفصل شانه پیش از اجرا نیاز است. نتایج حاکی کپسول زخمی می‌تواند نشانی از شانه یخ زده باشد.
درمان شانه یخ زده
درمان شانه یخ زده بسته به مرحله مشکل و شدن درد و سختی آن متفاوت خواهد بود. هدف از درمان، متحرک نگاه داشتن مفصل و کاهش درد تا حد ممکن و همچنین بهبود شانه است. شانه یخ زده به خودی خود معمولا در دوره 18 تا 24 ماهه بهبود می‌یابد. در حالیکه درمان الزاما این فرایند را تسریع نخواهد نمود، اما تحمل آن را ممکن خواهد کرد.
مسکن‌ها
اگر درد دارید، می‌توان از تجویز مسکن هایی چون پاراستامول (آستامینوفن)، که در داروخانه‌ها و بدون نسخه نیز به فروش می‌رسد، استفاده نمود. همیشه از دستورالعمل داروها به منظور کسب اطمینان از تناسب آن برای خود و اینکه دوز مناسبی را مصرف نمایید، استفاده کنید. اگر دردتان شدیدتر است، ممکن است با تجویز داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب (NSAID ها) مواجه شوید. NSAIDها علاوه بر کاهش درد، بع کاهش تورم در کپسول شانه نیز منتهی خواهد شد. مصرف مرتب NSAIDها در مقایسه با زمانی که نشانه‌ها شدت می‌گیرند و درد زیادی دارید، نتایج بهتری به همراه خواهد داشت. NSAIDها عوارض جانبی بیشتری مانند عوارض گوارشی خواهند داشت. برای اطلاعات بیشنر راجع به عوارض جانبی احتمالی گوارشی ، بروشور اطلاعات بیمار که به همراه دارو وجود خواهد داشت را بخوانید. به نقل از دکتر رضادوست متخصص گوارش در صورتی که به هرکدام از موارد زیر مبتلا بودید، از مصرف NSAIDها خودداری نمایید:
- بیماری های گوارشی و آسم
- فشار خون بالا
- مشکلات قلبی یا کلیوی
تزریق کورتیکو استروئیدی
اگر با مورد شدیدی از شانه یخ زده مواجه باشیم، درمان شامل مسکن ممکن است برای مدیریت درد کافی نباشد. اگر چنین باشد، می‌توان از تزریق کورتیکواستروئید در و اطراف مصل شانه بهره گرفت. کورتیکواستروئید دارویی است که حاوی هورمونهایی (گروهی از مواد شیمیایی قدرتمندی که دارای بازه گسترده ای از تاثیرات بر بدن است) خواهد بود و منجر به کاهش تورم و درد می‌شود. می‌توان کورتیکواستروئیدها را همچنین به همراه بی حسی موضعی تزریق نمود. تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند به کاهش درد و بهبود قدرت حرکتی در شانه‌ها بیانجامد. با این وجود این تزریق نمی تواند مشکلتان را درمان نماید و نشانه‌ها به تدریج بازخواهند گشت. همچنین با از میان رفتن درد، تزریق کورتیکواستروئید نیز قطع می‌شود و آنچه که باقی می‌ماند، سفتی کپسول شانه است. تزریق بیش از حد کورتیکواستروئید می‌تواند منجر به وارد آمدن آسیب به شانه شده و به همین دلیل قادر به استفاده از این روش درمانی، بیش از سه مرتبه در سال نخواهید بود. باید حداقل سه تا چهار هفته میان تزریق‌ها فاصله باشد.
تحریک الکتریکی عصب‌ها از طریق پوست (TENS)
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) نوعی از فیزیوتراپی به شمار می‌رود که به کاهش درد در شانه یخ زده کمک خواهد نمود. با استفاده از آن می‌توان انتهاهای طناب نخاعی که کنترل کننده درد است را بی حس نمود تا دیگر درد احساس نشود. درمان با استفاده از TENS ممولا توسط فیزیوتراپ‌ها صورت می‌گیرد. پدهای الکتریکی (الکترودهای) کوچکی بر روی پوست و روی شانه نصب می‌شود. این پدها امواج الکتریکی کوچکی را از دستگاه TENS به پوست خواهند رساند. فیزیوتراپ شما می‌تواند قدرت امواج و مدت زمان باقی ماندن آن را کنترل نمایند.
طب سوزنی
طب سوزنی روش درمانی موثری در تسکین شانه یخ زده به شمار می‌رود. در طب سوزنی به منظور بهبود شانه یخ زده از هر دو دسته نقاط نزدیک و دور استفاده می‌شود. معمولا نقاطی از شانه و مسیری از نقاط مناسب طب سوزنی در طول بازو و دست انتخاب می‌شود. نقاط دور، به مانند زیر زانو می‌تواند نقاط دوری در نظر گرفته شود که در سمت آسیب دیده بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ماساژ
متخصص ماساژ می‌تواند از ترکیبی از روشهای مختلف در درمان شانه یخ زده استفاده نماید. ماساژ با توجه به افزایش جریان خون، می‌تواند مزایای بسیاری برای عضلات متاثر به همراه خواهد داشت؛ همچنین در جدا سازی بافتهای زخمی نیز موثر است. جلسات ماساژ باید به صورت مرتب باشند، چرا که مساله ای با این شدت با یک جلسه درمان نخواهد شد، بنابراین توصیه به بیماران برای رزرو جلسات بعدی درمانی تا دستیابی به نشانه های بهبود ضروری است. در زیر برخی انواع مختلف ماساژ برای درمان شانه یخ زده آورده شده اند:
- ماساژ سوئدی : فیزیوتراپ هایی که تنها در زمینه ماساژ سوئدی متخصص اند، خوشحال می‌شوند اگر بفهمند این نوع از ماساژ در درمان می‌تواند کافی باشد. حرکات مالشی جامع موجود در این روش می‌تواند عملکرد بسیار مناسبی در تسکین درد موجود در سطح بافتهای ماهیچه ای داشته باشد.
- ماساژ عمقی بافت : واضح است که شانه یخ زده از همه بیشتر از کارهای عمقی بهره خواهد گرفت. روشهای ماساژ عمقی بافتها از آن جهت عالی به شمار می‌روند که اعمال فشار پیوسته بر عضلات می‌تواند بافتهای زخمی و چسبندگی میان آنها که منجر به ایجاد درد می‌شوند را از میان ببرد. شیاتسو نوع بسیار خوبی از ماساژ برای این شرایط به شمار رفته و نیازمند فشار بسیار زیادی بر نقاط فشاری است و به شکل موثری بر جریان انرژی در بدن تاثیر خواهد گذاشت. اگر درد و تورم شدیدی وجود داشته باشد، بهتر است از اعمال ماساژ عمقی بر بافت خودداری نمود، چرا که می‌تواند بسیار دردناک باشد و حتی به دردهای بیشتری در بیمار منتهی شود.
- درمان نقطه ماشه ای: شانه یخ زده همچنین می‌تواند از درمان نقطه ماشه ای بهره ببرد، چرا که فشار یکنواخت و آهسته بر نقطه ای مشخص از عضلات می‌تواند به تسکین اسپاسم و درد عضلانی کمک نماید. این مساله به صورت دستی برای ماساژور سخت خواهد بود ولی ابزارهای بخصوصی بدین منظور طراحی شده که آن را ساده خواهد نمود.
- گرما درمانی : می‌توان پیش یا پس از ماساژ درمانی، به ناحیه متاثر شده گرما اعمال نمود. این عمل به تمدد عصب های ماهیچه ای کمک نموده و می‌تواند تنش و درد را بکاهد. این کار را می‌توان چند مرتبه در روز و به صورت خانگی، بخصوص پیش از مراجعه به منظور درمان اجرا شود و در این صورت به حداکثر نتیجه دست پیدا خواهیم کرد.
ورزش برای شانه یخ زده
تمارین کششی سنگ بنای درمانی شانه یخ زده به شمار می رود. همیشه پیش از اجرای تمارین، شانه خود را گرم کنید. بهترین راه بدین منظور، گرفتن دوش آب گرم به مدت الی دقیقه است. همچنین می‌توان از پدهای مرطوب گرم کننده یا حوله مرطوب گرم شده در مایکروویو استفاده نمود، اما ممکن است همان تاثیر را نداشته باشد. در تمارین زیر، کار را تا جایی ادامه دهید که کشیده شود اما درد نگیرد.
کشش حوله ای
یک سر یک حوله سه فوتی را در یک دست و در پشت بگیرید و سر دیگر را با دست دیگر بگیرید. حوله را به شکل عمودی گرفته و از دست سالمتان به منظور کشیدن دست دیگر به سمت بالا استفاده نمایید. می‌توانید از ورژن پیشرفته تری از این تمرین را اجرا کنید؛ بدین صورت که حوله را به دور شانه سالم پیچیانده و انتهای آن را با دستی که متاثر است خواهید گرفت و آن را با دست سالم به سمت پایین بکشید . این کار را 10 تا 20 مرتبه در روز انجام دهید.
چرخش به داخل
در کنار در بسته ای بایستید؛ یک طرف نوار لاستیکی تمرینی به دور دستگیره در قلاب کنید. سمت دیگر را با دست آسیب دیده گرفته و آرنجتان را در زاویه 90 درجه نگاه دارید. آن را دو تا سه اینچ بکشید و در همین حالت به مدت پنج ثانیه نگاه دارید. همین کار را یک مرتبه در روز و 10 الی 15 بار تکرار نمایید.
دست به سمت دیگر
بنشینید یا بایستید. از دست سالم به منظور بلند کردن دست دیگر از قسمت آرنج استفاده کرده و دست را به سمت دیگر بدن بکشید؛ فشار کمی به آن وارد نمایید تا شانه کشیده شود. این فشار را به مدت 15 الی 20 ثانیه حفظ کنید. این کار را 10 الی 20 مرتبه در روز تکرار کنید.
