دن براون یکی از جنجالی‌ترین نویسندگان سال‌های اخیر است. داستان های معمایی این نویسنده با محوریت تقابل سه‌گانۀ مذهب، فرقه‌های زیرزمینی و علم همیشه موردتوجه قرار می‌گیرند. با ما همراه باشید تا با این نویسنده، بیشتر آشنا شویم.
از کلیسا تا علم؛ پیش‌زمینه‌های نویسندگی
دن براون (Dan Brown) در سال ۱۹۶۴ در نیوهمپشایر به‌دنیا آمد. او در خانواده‌ای زندگی می‌کرد که یک طرف آن مادری وفادار به کلیسای کاتولیک و عقاید سفت‌وسخت آن بود و طرفِ دیگرش پدری که معلم ریاضی بود. همین پیش‌زمینه تبدیل به موضوع جنجالی کتاب‌های معروف او شد. او بعدها تبدیل به نویسنده‌ای معروف شد که کتاب‌هایش تا هفته‌ها در صدر اخبار می‌ماندند.
دن براون جزء نویسندگان پرحاشیه است. منتقدان کتاب و ادبیات دربارۀ نوشته‌های او حرف‌های زیادی می‌زنند. منتقدان آثار دن براون دو دسته هستند: دستۀ اول کسانی که از طرفداران سرسخت آثار این نویسنده‌اند؛ دسته دوم کسانی که از مخالفان سرسخت او هستند.
او معمولا به‌خاطر هدف قرار دادن موضوعاتی جنجالی مانند تقابل کلیسا و مذهب موردتوجه قرار می‌گیرد. عده‌ای عقیده دارند که آثار او به‌خاطر گره‌های متعددی که در آنها می‌اندازد، بسیار جذاب‌اند و عده‌ای دیگر معتقدند کتاب‌های دن صرفا جنجالی هستند و او هنر نویسندگی خاصی ندارد.
دن براون، نویسندۀ حاشیه‌ها
دن براون نویسندۀ پرحاشیه‌ای است. او بیشتر با پرداختن به مسائل مربوط به تقابل مذهب و علم برای خود جنجال و حاشیه درست می‌کند. بیشتر داستان‌های دن براون، به‌ویژه داستان‌هایی که از کتاب «فرشتگان و شیاطین» شروع شده‌اند، مورد غضب کلیسای کاتولیک و شخص پاپ قرار می‌گیرند.
حاشیه‌های داستان‌های دن براون از همان کتاب «فرشتگان و شیاطین» شروع شد. بسیاری از مقامات مسیحی، ازجمله پاپ، این کتاب را تحریم کردند. در ایران هم به‌درخواست نمایندگان اقلیت‌های مذهبی، جلوی انتشار این کتاب گرفته شد.
اما حواشی مربوط به واکنش مقامات مذهبی به کتاب دن براون، به «فرشتگان و شیاطین» ختم نشد. سه سال بعد، دن براون با انتشار کتاب «رمز داوینچی» دوباره خود را سرِ زبان‌ها انداخت. این کتاب که حتی موضوعی جنجالی‌تر را هدف قرار داده بود، دن براون را به مرز تکفیر شدن کشاند. جلوی انتشار این کتاب هم در ایران گرفته شد.
این مسئله دن را کمی محتاط کرد. او در کتاب بعدی خود کمی دست‌به‌عصاتر شد. «نماد گمشده» و «دوزخ»، باوجود فروش نسبتا بالا، حاشیه و جنجال چندانی درست نکردند.
اما انگار دن براون به حاشیه‌ها معتاد است. آخرین کتاب این نویسنده، «سرچشمه» (که با نام «پیدایش» هم در ایران ترجمه شده است)، باز هم جنجال‌آفرین شده‌است. هدف گرفتن دربار پادشاهیِ اسپانیا و البته موضوعی جنجالی دربارۀ منشأ حیات و خلقت، او را از حاشیه‌ها بی‌نصیب نگذاشت.
آثار دن براون
دن براون نویسندۀ پرکاری نیست. او در طول ۱۹ سال، هفت کتاب نوشته‌است. در ادامه، آثار این نویسنده را با هم مرور می‌کنیم.
۱. دژ دیجیتالی (۱۹۹۸)
موضوع این کتابْ هوش مصنوعی و کاربرد آن در اطلاعات و جاسوسی است. داستان این کتاب دربارۀ دستگاه کدشکنی در سازمان امنیت ملی ایالات متحده آمریکا است که روزانه هزاران کد را رمزگشایی می‌کند. کار اصلی این دستگاه افشای اسرار از راهِ شنود و رمزگشایی از پیغام‌های کدگذاری‌شده است.
داستان از آنجایی شروع می‌شود که این دستگاه با کدی غیرقابل‌رمزگشایی مواجه می‌شود. مسئولین بخش با یکی از ریاضی‌دانان برجسته به‌نام «سوزان فلچر» ارتباط برقرار می‌کنند تا از هوش او برای پی بردن به رمز بهره ببرند. خیلی زود همگی متوجه می‌شوند که پشت این رمز ناشکستنی، نابغه‌ای ژاپنی به‌نام «انزای تانکادو» نشسته است؛ کسی که پیش‌تر از آژانس امنیت ملی آمریکا اخراج شده بود.
اما انزای، قبل از ردگیری توسط آژانس امنیت ملی، به‌دلیل عارضه قلبی از دنیا می‌رود. آژانس امنیت ملی آمریکا که حیات خود را در خطر می‌بیند، مصمم‌تر از قبل، درگیر یافتن راه‌حلی برای شکستن این رمز عجیب می‌شود و اتفاقات رازآلودی در پی این ماجرا رخ می‌دهد.
این کتاب سال‌ها قبل نوشته شده است و با توجه به پیشرفت‌های قابل‌توجه فنّاوری و هوش مصنوعی، ممکن است پیش‌پاافتاده به‌نظر برسد. باوجود این، سیر اتفاقات و ماجراهای کتاب که ناشی از هوش بالای دن براون برای جذابیت‌بخشی به فرم و محتوا می‌شود، شما را هیجان‌زده خواهد کرد.
من به شما تضمین می‌دهم که پرداخت خوب کتاب و قلم دن براون، پیش‌پاافتادگی فنّاوری در زمان چاپ کتاب را به حاشیه می‌برد.
۲. فرشتگان و شیاطین (۲۰۰۰)
«فرشتگان و شیاطین» اولین کتاب از سری داستان‌های پروفسور لنگدان و ماجراهای او است. دن براون در این کتاب شخصیتی را به مخاطب معرفی می‌کند که قرار است حالاحالاها در همۀ کتاب‌ها همراه مخاطب باشد. «رابرت لنگدان» استاد نمادشناسی در دانشگاه هاروارد است. او هربار درگیر ماجرایی رازآلود می‌شود و درنهایت، با هوش و اطلاعات بالایش آنها را پشت‌سر می‌گذارد.
داستان شیاطین و فرشتگان با مرگ «لئوناردو وِترا»، یکی از برجسته‌ترین فیزیک‌دانان قرن، شروع می‌شود. صحنۀ مرگ وترا جوری ساخته شده است که همگی گمان می‌برند این مرگ کار اشراقیون باشد. اشراقیون یکی از فرقه‌های زیرزمینی باستانی در اروپا هستند که از اساس با کلیسا در تقابل هستند. نماد اشراقیون و تهدید کلیسای کاتولیک در واتیکان، پای رابرات لنگدان را به ماجرا باز می‌کند تا با رمزگشایی از نمادهای به‌کاررفته در صحنۀ مرگ، معما را حل کند.
ماجرا از جایی هولناک می‌شود. «ویتوریا وترا»، دختر لئونارد وترا، به لنگدان خبر می‌دهد که قاتلْ پادماده‌ای را دزدیده است که اخیرا لئونارد توانسته‌است بسازد. حتما می‌دانید که پادماده کمیاب‌ترین و درعین‌حال خطرناک‌ترین چیزی است که بشر کشف کرده است. حتی ذره‌ای بسیار کوچک از پادماده، در برخورد با ماده می‌تواند انرژی بسیار بالایی تولید کند؛ انرژی‌ای که برای منهدم کردن تمام واتیکان کافی‌ست … .
۳. نقطۀ فریب (۲۰۰۱)
دن براون پس از جنجال‌های فراوان بر سر دومین کتاب خود، سراغ موضوعی دیگر رفت. البته این به‌معنای دوری مطلق از جنجال نیست! او در کتاب «نقطۀ فریب» به موضوعی پرداخته است که سال‌ها یکی از موضوعات اصلی بازار شایعات در ایالات متحده بود: حیات بیگانه در جایی غیر از زمین.
داستان از این قرار است که ناسا به کشفی بزرگ نائل می‌شود. همه‌چیز با کشف شهاب‌سنگی در قطب‌جنوب شروع می‌شود که ازقضا در آن، فسیل پیدا شده است. معنی پیدا شدن فسیل در شهاب‌سنگ هم یعنی جایی غیر از زمین، همان جایی که شهاب‌سنگ از آنجا آمده، حیاتی بیگانه در جریان است.
این کشف ابعاد مختلفی دارد. یکی از بزرگ‌ترین ابعاد این کشف، تأثیر آن در انتخاب ریاست‌جمهوریِ پیش‌رو در ایالات متحده است. نامزد اصلی در این انتخابات، پیش‌تر به ناسا گفته بود که بودجۀ دولت را خرج ولگردی در آسمان می‌کند. می‌توانید تصورش را بکنید که این حرف تا چه اندازه در افکار عمومی علیه او تأثیرگذار بوده است.
کاخ‌سفید برای روشن شدن ابعاد این مسئله، تحلیلگر خبرۀ خود، راشل سکستون را به قطب‌جنوب می‌فرستد. قبل از اینکه سکستون بتواند مشاهدات خود را به کاخ‌سفید ارائه دهد، مورد سوءقصد قرار می‌گیرد. حالا نوبت گروهی دیگر است که برای پرده برداشتن از راز این ماجرای اسرارآمیز که به خون افرادی هم آغشته شده است، وارد عمل شوند.
۴. رمز داوینچی (۲۰۰۳)
انگار دن براون عاشق دست گذاشتن روی سوژه‌هایی است که برایش حاشیه می‌سازند. معروف‌ترین کتاب دن براون و نقطۀ اوج کاریِ او، «رمز داوینچی» است.
او در این داستان، سراغ سوژه‌ای جنجالی رفته است. دن به نظریه‌ای قدیمی در دنیای مسیحیت اشاره می‌کند که طرفداران آن معتقدند: مسیح همسری به‌نام مریم مَجْدَلیّه داشته است و از او فرزندانی به‌جای مانده‌اند. نکتۀ جنجالی ماجرا اعتقاد آنها به مخفی کردن این حقیقت از مسیحیان توسط کلیسای کاتولیک و شخص پاپ است.
داستان با قتل «ژاک سونیر»، رئیس موزۀ لوور، شروع می‌شود. ژاک قبل از مرگ با خون خودش نمادها و نشانه‌هایی در اطراف خود ایجاد کرده است. همین مسئله پای پروفسور لنگدان را به محل قتل باز می‌کند. پروفسور به‌طور اتفاقی برای برگزاری کنفرانسی در فرانسه حضور داشته است.
«سوفی نوو»، نوۀ ژاک سونیر، در دایرۀ رمزگشایی پلیس فرانسه کار می‌کند. طولی نمی‌کشد که سروکلۀ او به محل قتل باز می‌شود. سوفی به لنگدان هشدار می‌دهد که تا قبل از اینکه به‌عنوان یکی از متهمان قتل ژاک سونیر دستگیر شود، پا به فرار بگذارد. این آغازِ داستان همکاری لنگدان و سوفی برای رمزگشایی از ماجرای قتل ژاک سونیر و ماجراهای پشت آن است.
از طرفی، قاتلی دیوانه در جایی از داستان در تعقیب لنگدان و سوفی است؛ همان قاتلی که دست به قتل سونیر زده‌است … .
کتاب «رمز داوینچی» پر از نماد و نشانه است. اگر به موضوعات نمادشناسانه علاقه‌مند باشید، از خواندن این کتابِ سراسر هیجان لذت خواهید برد.
نکتۀ خوب ماجرا پاورقی‌های طولانی کتاب است که به مخاطبان عام، اطلاعات جالبی دربارۀ «انجمن برادری»، هنر در دورۀ قرون‌وسطا و نمادهای باستانی ارائه خواهد داد.
۵. نماد گمشده (۲۰۰۹)
کتاب «نماد گمشده» با توصیف آئینی عجیب از گروه زیرزمینی فراماسونری آغاز می‌شود. این بار رابرت لنگدان در واشنگتن درگیر ماجراهای ربایش دوستی به‌نام «پیتر سولومون» می‌شود. پیتر، دوست فراماسون رابرت لنگدان، از او درخواست می‌کند که برای کنفرانسی راهیِ واشنگتن شود. همچنین او از رابرت درخواست می‌کند امانتی را که سال‌ها پیش نزد رابرت داشته است، برایش بیاورد.
اما قرار نیست سفر رابرت بی‌خطر و بدون چالش باشد. رابرت به قرار می‌رسد اما متوجه می‌شود که دوستش را ربوده‌اند و دستش را قطع کرده‌اند. تمام سندی که آنها برای کشف راز ربایش پیتر در دست دارند، همان دست خالکوبی‌شدۀ اوست.
از طرفی، مأمور حراست ساختمان محل قرار، با استفاده از اشعه ایکس، متوجه می‌شود که بستۀ همراه رابرت لنگدان یک هرم است. همین هرم باعث شک آنها به رابرت می‌شود. آنها تصمیم می‌گیرند لنگدان را به مقر سازمان سیا ببرند. اما در همین لحظۀ طلایی، دوستی از راه می‌رسد و رابرت را از مهلکه نجات می‌دهد تا با هم به مسئلۀ ربایش پیتر پی ببرند.
۶. دوزخ (۲۰۱۳)
شروع داستان «دوزخ» کمی با باقی داستان‌های ماجراجویانۀ رابرت لنگدان متفاوت است. این بار رابرت در بیمارستانی به‌هوش می‌آید و درست یادش نیست که چه اتفاقی برای او افتاده است. عجیب‌تر اینکه حتی نمی‌داند چرا و چه‌وقت سر از ایتالیا درآورده است. درست در همان لحظات گیجی و سردرگمی، متوجه می‌شود که تیر خورده است. طولی نمی‌کشد که قاتل دیوانه برای تکمیل مأموریتش به بیمارستان می‌آید.
باز هم ردپای دوستی که رابرت را به‌طور موقت از مهلکه نجات می‌دهد: «سیه‌نا» دختر نابغه‌ای است که رابرت را از مهلکه نجات می‌دهد و به او یادآوری می‌کند که مأموریتش در ایتالیا چیست. رابرت مأموریت دارد از فیلمی رمزگشایی کند که در آن، مردی پوشیده در ماسک طاعون، اهداف خود برای کنترل جمعیت زمین را بیان می‌کند. او با استفاده از کتاب «دوزخ» دانته، به محل اختفای بمب بیولوژیکی اشاره می‌کند که قرار است ظرف چند ساعت آینده در ایتالیا منفجر شود.
و حالا رابرت لنگدان و سیه‌نا، مجبورند در چند ساعت آینده، هم معمای این ویدئو را حل کنند و هم از دست قاتلی دیوانه به نام «ویانتا» فرار کنند. این بار دن براون روی مسئلۀ بیوتروریسم دست گذاشته‌است و خواننده را با سؤالاتی دربارۀ آیندۀ بشر و کمبود منابع زیستی مواجه می‌کند.
۷. سرچشمه (۲۰۱۷)
جدیدترین اثر دن براون «سرچشمه» نام دارد. البته، این اثر با نام‌های «پیدایش»، «خاستگاه» و «منشأ» هم در ایران ترجمه شده است. دن که ظاهرا از سوژۀ نه‌چندان جنجالیِ رمان اخیرش راضی نبوده، این بار سراغ موضوعی جنجالی رفته است. در این کتاب، موضوع پیدایش و منشأ حیات، از منظر علم و عقل و مذهب، به نقد کشیده می‌شود.
رابرت لنگدان این بار در سفری به اسپانیا درگیر حوادث ناخواستۀ دیگری می‌شود. او به‌دعوت دوست دانشمندش، «ادموند کِرْش»، به اسپانیا می‌رود تا در کنفرانسی که ادموند در موزۀ گوگِن‌هایم ترتیب داده است، شرکت کند. ادموند سررشتۀ زیادی در هوش مصنوعی دارد. او تصمیم گرفته است نتیجۀ تحقیقات خود در حوزۀ دیرینه‌شناسی و مذهب دربارۀ منشأ پیدایش را به جهان بنمایاند.
کرش قبل از این کنفرانس با سه عالم برجستۀ دینی از سه دین مسیحیت، یهودیت و اسلام دعوت می‌کند تا نتیجۀ تحقیقات خود را با آنها مطرح کند.
همه‌چیز خوب پیش می‌رود تا اینکه در نیمه‌های کنفرانس، ادموند به‌قتل می‌رسد. رابرت همراه با رئیس موزه، که عروس دربار سلطنتی اسپانیا است، سعی می‌کنند راز ادموند و نتایج تحقیقات وی را کشف کنند. آنها در این مسیر از راهنمایی یک دوست کاربلد هم بهره می‌گیرند: یک هوش مصنوعی که به‌نظر می‌رسد متعلق به زمانی فراتر از زمان ما باشد … .
چرا رمان‌های دن براون جذاب هستند؟
دن براون سلیقه مخاطب را خوب می‌شناسد. او می‌داند که مخاطبان کتاب‌هایش نه آن‌قدر عمیق هستند که از سطح اطلاعات ارائه‌شده در رمان‌هایش انتقاد کنند و نه آن‌قدر سطحی هستند که از پیچیدگی اطلاعات آن خسته شوند. او از فرمول جذاب «گره‌افکنی ـ گره‌گشایی» استفاده می‌کند، فرمولی که معمولا مخاطبان را جذب می‌کند و ریتم داستان‌های هیجانی و رازآلود را نیز حفظ می‌کند.
علاوه‌بر این، دن براون کتاب‌های سینماپسندانه‌ای می‌نویسد. تابه‌حال، از کتاب‌های این نویسنده، ۳ فیلم اقتباس شده است. «فرشتگان و شیاطین»، «رمز داوینچی» و «دوزخ» فیلم‌هایی هستند که تابه‌حال از کتاب‌های دن براون اقتباس شده‌اند. البته شخصیت رابرت لنگدان با بازی «تام هنکس» می‌توانست به شخصیت تأثیرگذارتر و محبوب‌تری تبدیل شود.
دن براون از آن دست نویسندگانی است که فیلم‌های اقتباس‌شده از کتاب‌هایش، ضعیف‌تر از آن کتاب‌ها هستند.
راز داوینچی خیلی عالیه یه مدتی هم جزوکتاب هاب ممنوعه بوده فیلمشو هم ساختن ولی جذابیت کتاب یه چیز دیگس
سلام
اگر اطلاعاتی درمورد اینکه کدام ترجمه بدون دستکاری و سانسور بود هم می نوشتید دیگر بی نقص بود .