وقتی صحبت از میوه‌ها می‌شود، تشخیص‌دادن آنها از یکدیگر اصلا دشوار نیست؛ مثلا فرق بین پرتقال و لیمو کاملا واضح است. اما برای میوه‌ای مثل پلانتین اوضاع کمی متفاوت است. بسیاری ممکن است آن را با موز اشتباه بگیرند که البته کاملا قابل‌درک است. پلانتین نه‌تنها شباهت عجیبی با موز دارد، بلکه ازلحاظ خواص و مواد مغذی موجود هم تا حدود زیادی شبیه به آن است. مثلا هر دوی اینها باعث تقویت دستگاه ایمنی می‌شوند، به هضم غذا کمک می‌کنند و منابعی غنی از پتاسیم هستند. در این مطلب شما را با این میوه مغذی آشنا و از خواص آن صحبت خواهیم کرد. بخشی از مطلب را هم به مقایسه پلانتین و موز اختصاص داده‌ایم تا بتوانید دقیقا این‌دو را از هم تشخیص بدهید.
پلانتین چیست؟
همان‌طور که گفتیم پلانتین شباهت بسیاری با موز دارد و اغلب با آن اشتباه گرفته می‌شود. اما مردمِ ۱۲۰ کشوری که این میوه در آنها کشت می‌شود، کشورهایی مثل اوگاندا، کلمبیا و کامرون، به‌خوبی از فرق بین این‌دو آگاه‌اند. پلانتین، در مقایسه با موز، نشاسته بیشتر و شکر کمتری دارد؛ به این دلیل، دست‌مان برای استفاده از آن در انواع‌واقسام غذاها بازتر است. تفاوت دیگر آن با موز در شیوهٔ استفاده است که بیشتر طبخ می‌شود و کمتر به‌صورت خام خورده می‌شود.
شرایط ایدئال برای پرورش درخت‌های پلانتین آب‌وهوای مرطوب و استوایی است. گل‌های درخت وقتی درمی‌آیند به‌مرور خوشه می‌دهند. هرکدام از این خوشه‌ها، بین ۵ تا ۱۰ میوه می‌دهد. میوه‌دادن درخت پلانتین منحصر به فصل خاصی نیست؛ این میوه در تمام طول سال قابل‌کاشت و برداشت است. به همین سبب، در کشورهای درحال‌توسعه منبع غذایی ارزشمندی به شمار می‌رود.
تنها ۱۵ درصد از تولید جهانی پلانتین به کشورهای دیگر صادر می‌شود؛ درصد باقی‌مانده در کشورهایی مصرف می‌شود که تولیدکنندهٔ آن هستند. تقریبا در هر نقطه از جهان می‌توان کشوری را پیدا کرد که این میوه را کشت کند. پلانتین در حال حاضر در میان مواد خوراکی مردم جهان، ازلحاظ اهمیت، رتبه دهم را دارد.
ارزش غذایی پلانتین
باید در نظر داشته باشیم که پلانتین را معمولا پیش از مصرف می‌پزند. این طبخ‌کردن ارزش غذایی آن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ به‌عبارت دیگر ارزش غذایی پلانتین خام با پلانتین پخته‌شده متفاوت است. در جدول زیر می‌توانید ارزش غذایی هریک را مشاهده کنید:
| ماده مغذی | میزان موجود در پلانتین خام | میزان موجود در پلانتین پخته‌شده |
| کالری | ۱۸۱ | ۲۳۲ |
| کربوهیدرات | ۴۷ گرم | ۶۲٫۳ گرم |
| پروتئین | ۱٫۹ گرم | ۱٫۶ گرم |
| چربی | ۰٫۵ گرم | ۰٫۴ گرم |
| فیبر | ۳٫۴ | ۴٫۶ گرم |
| ویتامین C | ۲۷٫۲ میلی‌گرم (۴۵ درصد)* | ۲۱٫۸ میلی‌گرم (۳۶ درصد) |
| ویتامین A | ۱ میلی‌گرم (۳۳ درصد) | ۱٫۱ میلی‌گرم (۳۶ درصد) |
| ویتامین B6 | ۰٫۴ میلی‌گرم (۲۲ درصد) | ۰٫۵ میلی‌گرم (۲۴ درصد) |
| پتاسیم | ۷۳۹ میلی‌گرم (۲۱ درصد) | ۹۳۰ میلی‌گرم (۲۷ درصد) |
| منیزیم | ۵۵ میلی‌گرم (۱۴ درصد) | ۶۴ میلی‌گرم (۱۶ درصد) |
| آهن | ۰٫۹ میلی‌گرم (۵ درصد) | ۱٫۲ میلی‌گرم (۶ درصد) |
* درصدهای ذکرشده در این جدول، بیانگر درصد ارزش روزانه یا Daily Value (به‌اختصار، DV) است.
خواص پلانتین
پلانتین منبعی غنی از کربوهیدرات است و چربی اندکی دارد؛ اما خواص پرشمار دیگری هم دارد و محدود به این مورد نمی‌شود. به‌علاوه مادهٔ مضر یا سمی بخصوصی هم در آن وجود ندارد. در ادامه، خواص پلانتین را ذکر می‌کنیم.
۱. پلانتین منبعی غنی از پتاسیم است
میزان پتاسیم موجود در یک فنجان پلانتین پخته‌شده ۹۱۳ میلی‌گرم است. این میزان ۲۰ درصد پتاسیم موردنیاز روزانه بدن را تأمین می‌کند؛ به همین خاطر، پلانتین یکی از غنی‌ترین منابع غذایی پتاسیم است.
پتاسیم سومین ماده مغذی است که به‌طور طبیعی در بدن یافت می‌شود و در حالت عادی زیاد است؛ اما کمبود آن در سوی دیگر می‌تواند عملکرد برخی اندام‌ها را مختل کند.
پتاسیم نوعی برق‌کاف یا الکترولیت است و به‌شدت تحت‌تأثیر میزان سدیم موجود در بدن قرار می‌گیرد. یکی از خواص پتاسیم خنثی‌کردن اثر سدیم در بدن است؛ با این خاصیت، نقش عمده‌ای در تنظیم فشارخون ایفا می‌کند. در بیشتر رژیم‌های غذایی، سدیم نسبتا زیادی وجود دارد؛ به همین سبب، جذب پتاسیم موردنیاز روزانه اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. مصرف پلانتین به‌عنوان میان‌وعده یا در کنار وعده‌های غذایی اصلی، یکی از بهترین راهکارها برای رسیدن به این هدف است. مصرف پلانتین نوعی راهکار درمانیِ طبیعی برای فشارخون بالا است.
جذب کافی پتاسیم باعث استحکام استخوان‌ها و انقباض بهتر عضلات هم می‌شود. در نتیجۀ انقباض بهتر عضلات، امکان عملکرد بهتر عضلانی و گوارشی فراهم می‌شود. از دیگر خواص پتاسیم می‌توان به تنظیم ضربان قلب اشاره کرد. تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که رژیم غذایی سرشار از پتاسیم دارند، کمتر از دیگران در معرض سکته مغزی، پوکی استخوان و نارسایی کلیه‌ها قرار می‌گیرند.
۲. مصرف پلانتین باعث عملکرد بهتر دستگاه گوارش می‌شود
فیبر تأثیر بسزایی بر عملکرد دستگاه گوارش و متعادل نگه‌داشتن آن دارد. یک فنجان پلانتین تقریبا حاوی ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر است که معادل با یک‌پنجم فیبر موردنیاز روزانه است. پلانتین با فیبر بالایی که دارد، اگر در کنار دیگر ترکیبات در غذا استفاده شود، فرایند جذب و هضم آن را بهتر می‌کند.
تحقیقات نشان داده است که مصرف پلانتین راهکاری مؤثر و عالی برای درمان یبوست، و کاهش درد و ناراحتی ناشی از هموروئید (بواسیر) است. به‌علاوه با مصرف آن می‌توان به درمان اختلال‌های مرتبط با دستگاه گوارش، مثل دیورتیکولیت (نوعی التهاب که بیشتر در روده بزرگ اتفاق می‌افتد) کمک کرد.
جذب فیبر علاوه بر خواص یادشده احساس سیری را هم طولانی‌تر می‌کند. به همین سبب، کسانی که از چاقی یا اضافه‌وزن رنج می‌برند، می‌توانند از پلانتین برای کمترکردن خوراک روزانه استفاده کنند.
فیبر محلول همچنین باعث پایین‌آمدن سطح کلسترول و فشارخون می‌شود؛ در پی این خاصیت، خطر ابتلا به نارسایی قلبی کاهش پیدا می‌کند. از دیگر خواص فیبر می‌توان به تنظیم و تثبیت سطح قند خون اشاره کرد.
۳. تعداد رادیکال‌های آزاد مضر را کاهش می‌دهد
رادیکال‌های آزاد هنگام تجزیه‌شدن مواد خوراکی در بدن تولید می‌شوند، همین‌طور زمانی که در معرض عناصر مضری مثل تنباکو یا تشعشعات قرار می‌گیریم. ازجمله زیان‌های رادیکال آزاد برای بدن می‌توان به پیری زودرس، سرطان و افزایش خطر بروز برخی اختلال‌ها اشاره کرد. ویتامین C آنتی‌اکسیدانی است که از بدن دربرابر این رادیکال‌ها دفاع می‌کند.
یک فنجان پلانتین بیشتر از ۳۵ درصد ویتامین C موردنیاز روزانه بدن را تأمین می‌کند و یکی از منابع غنی این ویتامین است. بدن به‌طور طبیعی قادر به تولید یا ذخیره ویتامین C نیست (اضافات آن ازطریق ادرار دفع می‌شود). نظر به این مسئله، جذب میزان توصیه‌شده از این ویتامین در طول روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
ویتامین C یکی از تأثیرگذارترین ویتامین‌های موردنیاز بدن است. این ویتامین نقش بسزایی در رشد و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده در تمامی نقاط بدن دارد. ویتامین C یکی از ترکیبات موردنیاز برای شکل‌گیری پروتئینی است که باعث ایجاد و ترمیم پوست، تاندون‌ها، رباط‌ها و رگ‌ها می‌شود. این ویتامین به تقویت و تثبیت غضروف، تقویت استخوان و دندان‌ها هم کمک می‌کند.
۴. باعث عملکرد بهتر و مؤثرتر دستگاه ایمنی می‌شود
مصرف پلانتین به‌عنوان میان‌وعده انتخاب مناسبی برای تقویت عملکرد دستگاه ایمنی است. پلانتین ۳۶ درصد از ویتامین A موردنیاز روزانه را در خود دارد. این ویتامین نیز آنتی‌اکسیدانی قدرتمند است: در کنار ویتامین C به تقویت دستگاه ایمنی کمک می‌کند و از بدن در برابر بسیاری از بیماری‌ها محافظت می‌کند.
تعدادی از پاسخ‌دهی‌های مهم در دستگاه ایمنی هم به‌کلی متکی بر ویتامین A هستند.
ویتامین A نقش بسزایی در رشد سلول‌های پوست و سلامت آن ایفا می‌کند. حضور آن برای التیام‌یافتن زخم‌ها هم مهم و حیاتی است.
ریشه آلرژی و حساسیت در درجهٔ اول واکنش بیش از حد سلول‌های بدن به برخی مواد خوراکی است. این واکنش آلرژیک موجب التهاب می‌شود. جذب کافی ویتامین A تأثیر رادیکال‌های آزاد را خنثی و از التهاب ناشی از این واکنش جلوگیری می‌کند.
ویتامین A بر سلامت چشم و بینایی بهتر، به‌ویژه زمانی که نور کم باشد، هم تأثیرگذار است.
۵. به عملکرد بهتر مغز کمک می‌کند
ویتامین B6 یا پیریدوکسین تعدادی از انتقال‌دهنده‌های عصبی را تولید می‌کند که وظیفه منتقل‌کردن اطلاعات، از یک سلول به سلول دیگر را دارند. یک فنجان پلانتین می‌تواند تا ۲۴ درصد از ویتامین B6 موردنیاز روزانه را تأمین کند.
از جمله خواص ویتامین B6 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمک به ترشح و تولید هورمون‌هایی مثل سروتونین و نوراپینفرین (نورآدرنالین) که باعث تثبیت خلق‌وخو می‌شوند و از تغییر ناخواسته آن جلوگیری می‌کنند؛
- کمک به ترشح و تولید هورمون ملاتونین که باعث تنظیم ساعت بیولوژیک بدن می‌شود.
تأثیر دیگر ویتامین B6 بر بدن، کنترل سطح هموسیستئین است: اسیدآمینه‌ای که در بروز نارسایی قلبی و آسیب‌رساندن به دستگاه عصبی نقش دارد. پایین‌ماندن سطح این اسیدآمینه با جذب کافی ویتامین B6 به‌طور روزانه باعث سلامت رگ‌های بدن می‌شود و آنها را از معرض آسیب‌دیدگی در امان نگه می‌دارد.
ویتامین B6 موجود در پلانتین یکی از ۸ ویتامین گروه B است. این ویتامین به سوخت‌وساز بهتر چربی و به‌طور کلی تبدیل غذا به انرژی در بدن هم کمک می‌کند. ویتامین B6، به‌مانند ویتامین A برای سلامت چشم هم مفید است و از بروز اختلال‌هایی مثل تباهی لکه‌زرد چشم جلوگیری می‌کند.
نتیجهٔ همکاری این ویتامین با ویتامین B12 تولید گلبول‌های قرمز خون و گلبول‌های سفید موردنیاز دستگاه ایمنی است. جذب میزان بیشتری از ویتامین B6 در طول روز برای کاهش خطر بروز یا پیشگیری از نشانه‌های آرتروز روماتیسمی مفید است.
۶. پلانتین منبعی غنی از منیزیم است
رژیم‌های غذایی امروزی و فراوری بیش از حد محصولات کشاورزی، کمبود منیزیم را به اختلال نسبتا رایجی تبدیل کرده‌اند. حدود ۱۶ درصد از منیزیم موردنیاز روزانهٔ بدن در پلانتین موجود است. جذب کافی منیزیم موردنیاز به‌ویژه به این سبب اهمیت دارد که این ماده مغذی، بر بیش از ۳۰۰ واکنش زیست‌شیمیایی در بدن تأثیرگذار است.
منیزیم به شیوه‌های مختلف به سلامت بدن کمک می‌کند: از تنظیم فشارخون گرفته تا پیشگیری از بروز پوکی استخوان. منیزیم به جذب بهتر و بیشتر کلسیم کمک می‌کند؛ به این سبب برای پیشگیری از پوکی استخوان مفید است.
به‌علاوه با بهبود سوخت‌وساز کربوهیدرات و تنظیم انسولین به کنترل میزان قند خون، و کاهش خطر بروز دیابت نوع ۲ هم کمک می‌کند. سردردهای میگرنی، بی‌خوابی و افسردگی از دیگر اختلالاتی هستند که با مصرف منیزیم می‌توان به تخفیف علائم‌شان کمک کرد.
۷. پیشگیری از زخم‌شدن اندام‌های داخلی به‌خاطر مصرف آسپیرین
بر اساس نتایج یکی از تحقیقاتی که در این باره صورت گرفت، پودر پلانتین خشک‌شده تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر التیام‌یافتن زخم معدهٔ ناشی از مصرف آسپیرین داشته است.
کسانی که به‌خاطر آرتروز روماتیسمی و دردهای مزمن مجبور به استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی هستند، بیشتر از دیگران در معرض زخم معده قرار می‌گیرند. طبق نتایج تحقیق یادشده، با مصرف پودر پلانتین خشک‌شده می‌توان به رشد لایه داخلی معده و بهبود آن کمک کرد.
انواع پلانتین بسته به مرحله رسیدگی
به‌طور کلی، پلانتین بسته به میزان رسیدگی به ۳ نوع مختلف تقسیم‌بندی می‌شود:
- پلانتین سبز: در این مرحله قسمت داخلی پلانتین تا حدودی سفت است و برای جداکردن پوست آن به چاقو نیاز است. پلانتین سبز، مثل سیب‌زمینی سرشار از نشاسته است و چندان شیرین نیست. این نوع برای درست‌کردن چیپس پلانتین ایدئال است.
- پلانتین زرد: در این مرحله پلانتین نسبت‌به مرحله قبل کمی شیرین‌تر و رسیده‌تر می‌شود. بسیاری افراد از این نوع برای درست‌کردن پلانتین سرخ‌شده استفاده می‌کنند. پختن، گذاشتن در فر و کبابی‌کردن دیگر روش‌های مصرف پلانتین زرد هستند.
- پلانتین سیاه: وقتی پوست پلانتین سیاه می‌شود، هنوز هم قابل‌خوردن است و نباید فکر کنید فاسد یا خراب شده است. پلانتین در این مرحله به شیرین‌ترین و رسیده‌ترین حالت می‌رسد. معمولا آن را کمی می‌پزند و برای تهیه دسر استفاده می‌کنند.
به‌مانند هر میوه دیگری، اگر بلافاصله پس از خرید قصد استفاده از پلانتین را ندارید، بهتر است یکی از انواع کمتررسیدهٔ آن را تهیه کنید. وقتی پلانتین کاملا برسد، به‌سرعت فاسد می‌شود، دقیقا مثل موز.
طریقه آماده‌کردن پلانتین برای استفاده
وقتی پلانتین را خریدید و به خانه آوردید، می‌توانید با دنبال‌کردن مراحل زیر از آن استفاده کنید:
- میوه‌ها را بشویید؛
- سر و ته آنها را با چاقو ببرید؛
- روی پوست میوه شکاف‌های طولی ایجاد کنید (مراقب باشید خیلی عمیق نشوند)؛
- با چاقو پوست را بگیرید، شبیه به موقعی که پوست هویج را می‌گیرید؛
- باقی‌مانده‌های پوست را از روی میوه بگیرید؛
- می‌توانید میوه را حلقه‌حلقه کنید یا هر جور دیگری که دوست دارید برش بزنید و استفاده کنید.
با بخارپزکردن یا قراردادن پلانتین در آب‌جوش هم می‌توانید پوست آن را به‌سادگی بلند کنید. اگر میوه کاملا رسیده باشد، شاید بتوانید پوست آن را مثل موز بلند کنید، اما در بیشتر مواقع این‌طور نیست و پوست برای این کار بیش از حد سفت است.
روش‌های مصرف پلانتین
پلانتین را می‌توان به روش‌های مختلف مصرف کرد. در ادامه، تعدادی از این روش‌ها را معرفی می‌کنیم:
- پختن، کباب‌کردن و سرخ‌کردن؛
- تکه‌تکه‌کردن به قطعات کوچک یا تهیهٔ پوره از آن و استفاده در سوپ یا خورش؛
- بخارپزکردن برای نوزادان و سالمندان؛
- خشک‌کردن و تهیه آرد از آن؛ می‌توان این آرد را با شیر ترکیب کرد و به نوزادان داد؛
- در کشور پرو نوشیدنی‌ای درست می‌کنند به اسم «چاپو» که ترکیبی است از پلانتین پخته‌شده، آب و چاشنی‌های دیگر؛
- سرخ‌کردن پلانتین مثل سیب‌زمینی و مصرف آن به‌عنوان میان‌وعده؛
- استفاده از پلانتین برای درست‌کردن ادویهٔ کاری هم رایج است.
مصارف قسمت‌های مختلف درخت پلانتین و پوست آن
همان‌طور که گفتیم، پلانتین درخت دارد و قسمت‌های مختلف درخت آن هم مصارف و مزایایی دارد. مثلا برگ‌های درخت پلانتین در مقایسه با برگ درخت موز قوی‌تر و بزرگ‌تر هستند و می‌توان از آنها برای طعم‌دار و عطردارکردن غذاهای مختلف استفاده کرد. در آمریکای شمالی و جنوبی و آفریقا، برای تهیه بعضی غذاها مواد و ترکیبات را در حین پخت در برگ‌های درخت پلانتین می‌پیچانند تا کنار هم باقی بمانند و طعم‌شان را به یکدیگر بدهند.
بخش مهم بسیاری از مراسم‌های مذهبی آیین هندو، استفاده از برگ درخت پلانتین است. پیروان آیین هندو، از این برگ‌ها به‌عنوان بشقاب خوراکی‌های‌شان استفاده می‌کنند تا کمی طعم این برگ‌ها به غذا منتقل شود.
جوانه‌های گیاه پلانتین را هم همراه با میوه برداشت می‌کنند. این جوانه‌ها شبیه‌به پیاز لایه‌لایه هستند و از آنها برای تهیه سالاد و ادویهٔ کاری استفاده می‌شود. فیبر زیاد موجود در جوانه‌ها آنها را به انتخاب مناسبی برای درمان یبوست تبدیل می‌کند.
مردم محلی از شربت تهیه‌شده از این جوانه‌ها برای کاهش درد ناشی از نیش مار، سنگ کلیه و زخم معده استفاده می‌کنند.
پوست میوه پلانتین هم مصارف خوراکی دارد. طبق یکی از تحقیقات، آرد تهیه‌شده از پوست پلانتین حاوی فیبر است که خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و می‌توان از آن برای تهیه شیرینی‌جات مختلف استفاده کرد.
امروزه در صنعت تهیه چیپس از پلانتین، پوست آن دورریز زیادی دارد. با این اطلاعات جدید، می‌توان از آن دورریزها هم استفاده کرد.
تاریخچه پلانتین
اولین اشاره‌های به‌جامانده درباره پلانتین در تاریخ، به حدود ۲۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. حتی در تاریخ‌نگاری‌های دوران یونان باستان درباره سفر اسکندر مقدونی به هند، به این میوه اشاره شده است. او به‌قدری از پلانتین خوشش آمد که دستور داد در اقامتگاه‌های ساحلی‌اش در آفریقا از آن بکارند.
لینو، گیاه‌شناس سوئدی، در قرن هجدهم خانوادهٔ موز و پلانتین را نام‌گذاری کرد. او اسم «موزا» را با الهام از نام حضرت موسی (تلفظ موسی در زبان انگلیسی moses، مُوزِز است) انتخاب کرد. لینو ابتدا به پلانتین نامِ «پارادایزیاکو» (paradisiaco) را داده بود؛ چون می‌گفت درخت آن متعلق به بهشت است (این نام را از پارادایز انگلیسی گرفت: paradise).
درخت‌های پلانتین و موز، در اصل، بومیِ جزیره‌های جنوب‌شرقی آسیا بوده‌اند. به‌مرور، کاشت آنها به دیگر نقاط جهان هم سرایت کرده است و امروزه در بیشتر مناطق استوایی جهان یافت می‌شوند. در حال حاضر، تولیدکنندگان اصلی پلانتین برخی کشورهای آفریقایی مثل اوگاندا، رواندا، غنا و نیجریه هستند. این کشورها حدود ۷۰ میلیون جمعیت دارند و ۲۵ درصد از کل انرژی غذایی موردنیازشان را با پلانتین و موز تأمین می‌کنند.
نگرانی‌هایی درباره مصرف این میوه
بعضی از مردم به موز و پلانتین حساسیت نشان می‌دهند. علائم واکنش آلرژیک ناشی از مصرف پلانتین بلافاصله یا تا ۱ ساعت پس از مصرف ظاهر می‌شوند. این علائم متفاوت از دیگر آلرژی‌های غذایی نیستند: علائمی مثل خارش و متورم شدن لب‌ها، زبان و گلو، کهیر و مشکل در تنفس.
کربوهیدرات موجود در پلانتین زیاد است و مصرف آن در کنار برخی مواد خوراکی، می‌تواند باعث بالا رفتن سطح قند خون شود. به همین سبب، کسانی که از دیابت رنج می‌برند، باید هنگام مصرف آن کمی محتاط‌تر باشند.
مقایسه پلانتین با موز
اول از همه این نکته را باید در نظر داشته باشیم که طعم پلانتین با موز خیلی متفاوت است. موزهای زردرنگی که همه می‌شناسیم، شیرین و خوشمزه‌اند؛ همچنین، مثل میوه‌های دیگر هستند: وقتی می‌رسند، بی‌آنکه کار بخصوصی روی‌شان انجام دهیم، مصرف‌شان می‌کنیم. این در حالی است که از پلانتین بیشتر به‌عنوان یکی از ترکیبات غذاهای مختلف استفاده می‌شود، چیزی شبیه‌به سیب‌زمینی با نشاستهٔ زیاد.
نکته دیگر اینکه پلانتین در مقایسه با موز معمولا بزرگ‌تر و سفت‌تر است. راجع‌به رنگ آن هم پیش‌تر صحبت شد. پلانتین وقتی برسد، تا حدودی زردرنگ می‌شود. در این زمان، امکان اشتباه‌گرفتن آن با موز از همیشه بیشتر می‌شود.
بررسی شباهت‌های پلانتین با موز
هر دوی این میوه‌ها در یک گروه طبقه‌بندی شده‌اند و ازلحاظ ظاهری هم بسیار شبیه‌به یکدیگرند. از این دو مسئله که بگذریم، ازلحاظ مواد مغذی موجود هم تا حدود زیادی با هم شباهت دارند. هم پلانتین و هم موز سرشار از تعدادی از مهم‌ترین مواد مغذی هستند مثل پتاسیم، منیزیم، ویتامین C، فیبر و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی. در جدول زیر، این شباهت دقیق‌تر بررسی شده است:
میزان مواد مغذی موجود در ۱۰۰ گرم پلانتین و موز (تقریبا نصف فنجان):
| ماده مغذی | موز | پلانتین |
| کالری | ۸۹ | ۱۱۶ |
| کربوهیدرات | ۲۳ گرم | ۳۱ گرم |
| فیبر | ۳ گرم | ۲ گرم |
| پتاسیم | ۳۵۸ میلی‌گرم | ۴۶۵ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۲۷ میلی‌گرم | ۳۲ میلی‌گرم |
| ویتامین C | ۹ میلی‌گرم | ۱۱ میلی‌گرم |
هر دو منبع غنی از کربوهیدرات مرکب یا پیچیده هستند. میزان کربوهیدرات موجود در ۱۰۰ گرم پلانتین و ۱۰۰ گرم موز به‌ترتیب ۳۱ و ۲۳ گرم است؛ البته این میزان بسته‌به مرحلهٔ رسیدگی میوه‌ها می‌تواند کمتر یا بیشتر شود.
تنها تفاوت اینکه کربوهیدرات موجود در پلانتین بیشتر متشکل از نشاسته است؛ حال آنکه در موز کربوهیدرات بیشتر متشکل از شکر است.
از دیگر شباهت‌های‌شان ازحیث مواد مغذی می‌توان به کالری موجود در این‌دو اشاره کرد که از این لحاظ تقریبا معادل با هم هستند. هیچ‌کدام هم منبعی غنی از چربی یا پروتئین به شمار نمی‌روند.
بررسی شباهت‌های موز با پلانتین ازلحاظ خواصی که برای سلامتی دارند
از آنجایی که مواد مغذی موجود در این دو میوه تا حدود زیادی شبیه به هم است، خواص‌شان برای سلامتی هم تقریبا یکسان می‌شود. خواصی را که برای پلانتین در بخش‌های پیشین برشمردیم، تا حدود زیادی می‌توان به موز هم بسط داد: مثلا پتاسیم زیاد موجود در این دو میوه خطر ابتلا به نارسایی قلبی را کاهش می‌دهد یا فیبر زیادشان باعث تقویت عملکرد دستگاه گوارش می‌شود. خواصی که برای سلامتی دارند، نقطه‌اشتراک دیگر این دو میوه است.
بررسی تفاوت روش‌های مصرف پلانتین و موز در آشپزی
عمده‌ترین تفاوت میان این دو میوه روش مصرف‌شان در آشپزخانه است. در بعضی کشورها به پلانتین لقب «موز پختنی» و به گونهٔ شیرین‌تر که همان موز باشد لقب «موز دسر» داده‌اند.
موز طعم شیرین و دل‌چسبی دارد؛ ازاین‌رو معمولا بعد از تهیهٔ دسرها دست‌نخورده به آنها اضافه می‌شود یا نهایتا از آن به‌عنوان یکی از ترکیبات لایه‌های کیک استفاده می‌کنند. علاوه بر این، مثل میوه‌های دیگر مانند پرتقال و سیب، همان‌طور که هست هم خورده می‌شود.
وضعیت پلانتین کاملا متفاوت است. پلانتین سرشار از نشاسته، و خام و سفت است. به‌علاوه پوست آن خیلی ضخیم‌تر از موز است. با توجه به طریقه استفاده از پلانتین در آشپزی، می‌توان گفت که این خوراکی بیشتر به خانواده سبزیجات شباهت دارد تا میوه‌جات. شکر کمتر موجود در پلانتین در مقایسه با موز، آن را به گزینه محبوبی برای استفاده در بعضی انواع غذاها تبدیل کرده است.
پلانتین هم شبیه به موز است: ابتدا سبزرنگ است؛ هرچه رسیده‌تر می‌شود، به‌سمت رنگ قهوه‌ای تیره و مشکی می‌رود و شیرین‌تر می‌شود. در هر مرحله از رسیدگی، روش پخت و استفاده از آن تا حدودی متفاوت است. در بخش‌های قبلی مطلب به‌تفکیک هر مرحله به این روش‌ها اشاره کردیم. تنها نکته اینکه پلانتین، برخلاف موز که معمولا دست‌نخورده استفاده می‌شود، باید طبخ شود. بسته‌به غذای موردنظر، این طبخ‌شدن می‌تواند متفاوت باشد. پختن، سرخ‌کردن، تهیه چیپس و … ازجمله روش‌های محبوب استفاده از پلانتین هستند.
موز سالم‌تر است یا پلانتین؟
نمی‌توان مفید بودن یکی را به دیگری برتری داد. هر دوی این میوه‌ها مواد مغذی بسیاری دارند و برای سلامتی مفید هستند.
فقط اگر راجع به سطح قند خون نگران‌اید، مراقب استفاده از این دو میوه باشید. هم پلانتین و هم موز، حاوی کربوهیدرات هستند. این ماده در افزایش سطح قند خون نقش دارد (به‌ویژه موز که کربوهیدراتش بیشتر متشکل از شکر است).
آیا تابه‌حال پلانتین خورده‌اید یا از آن برای تهیه غذا استفاده کرده‌اید؟ لطفا نظرات خود را با ما و خوانندگان مطلب در میان بگذارید.
سلام، مفید بود، من نمیدونستم.
اره خوردم ولی جای موز بهم انداختن ولی مزه اش به صورت خام زیاد تفاوتی نداره فقط موز یک خورده شیرین تره
سلام
یعنی چی، ما تا حالا پلانتین میخوردیم؟