خونریزی دستگاه گوارش، علت، علائم و درمان

دستگاه گوارش یکی از مهمترین بخش های بدن انسان و سایر جانوران زنده است. این بخش از بدن از دهان شروع شده و تا انتهای مقعد امتداد دارد، که شامل لوله ها و غدد گوارشی می باشد، مهمترین بخش های دستگاه گوارش مری، معده،

روده کوچک، روده بزرگ، رکتوم و مقعد است. دستگاه گوارش در حدود 7 متر طول دارد.

خونریزی دستگاه گوارش (GI) یکی از مهمترین و نیز جدی ترین اختلالات در دستگاه گوارش است که می تواند علامتی از بیماری ها باشد و نیاز به بررسی سریع دارد.

ممکن است خون از طریق مدفوع و یا استفراغ دفع شود. اما در مواردی، به حدی مقدار خون دفع شده ناچیز است، که به چشم دیده نشده و نیاز به بررسی های میکروسکوپی دارد. در مواردی خونریزی داخلی می تواند موجب تیره شدن رنگ مدفوع شود.

همچنین سطح خونریزی می تواند از خفیف تا شدید و یا حتی تهدید کننده حیات متغیر باشد. پس پیشنهاد می کنیم تا انتها همراه ما باشید تا اطلاعات دقیقی از خونریزی دستگاه گوارش، علت ها و علائم آن به دست آورید.

علت خونریزی از دستگاه گوارش

خونریزی دستگاه گوارش بسته به موضع خونریزی می تواند علت های مختلفی را شامل شود. این علل عبارتند از :

خونریزی دستگاه گوارش تحتانی

در صورتی که منشاء خونریزی اثنی عشر تا مقعد باشد، خونریزی تحتانی (GIB) است و علت های زیر را شامل می شود :

• بیماری بواسیر(هموروئید) شایع ترین بیماری مقعدی یا نشیمنگاهی است. این بیماری در اثر اعمال فشار به رگ های کانال مقعد ایجاد شده و باعث متورم و گشاد شدن سیاهرگ های مقعدی می شود. تا حدی مشابه واریسی شدن رگ های پا است. ولی این بار این مشکل برای سیاهرگ ها کانال مقعد ایجاد می شود. علت بواسیر در اغلب موارد یبوست مزمن و مداوم است. یکی از مهمترین نشانه های این بیماری دفع خون و یا مشاهده خون بر روی دستمال توالت است. از دیگر نشانه های این بیماری می توانیم به درد شدید، احساس مداوم نیاز به دفع، سوزش و خارش مقعد اشاره کنیم.
• شقاق مقعدی زخم و یا ترک عمیقی است که در انتهای دستگاه گوارش ایجاد می شود. این زخم معمولاً عمق کمی داشته و تنها مخاط روده را برش می دهد. اما در صورت مزمن شدن علائم بیماری تشدید شده و عمق زخم نیز بیشتر می شود. یکی از علائم شقاق خونریزی است، از سایر علائم این بیماری می توانیم به درد شدید، سوزش و خارش مقعد اشاره کنیم.
• بیماری دیورتیکولار: این بیماری شامل ایجاد کیسه های کوچکی در دستگاه گوارش به خصوص کولون است. اگر یک یا چند کیسه ملتهب یا آلوده شود، به این بیماری دیورتیکولیت گفته می شود. این بیرون زدگی ها یا کیسه های کوچک در محل ضعف لایه عضلانی روده ایجاد می شوند و از آنجایی اغلب کولون روده فشار بیشتری را متحمل می شود، بیشتر در این بخش از روده مشاهده می شوند. در مواردی ممکن است این بیماری خونریزی ایجاد کند.
• بیماری التهابی روده (IBD): این بیماری باعث ایجاد التهاب و زخم های در روده کوچک و روده بزرگ می شود. بیماری کرون و کولیت اولسراتیو دو نوع شایع از بیماری های التهابی روده است. این التهاب در برخی موارد خونریزی ایجاد می کند.
• تومورهای غیر سرطانی (خوش خیم) یا سرطانی: سرطان های مری، معده، روده کوچک یا روده بزرگ می توانند دستگاه گوارش را تضعیف کرده و باعث خونریزی شوند.
• پولیپ های روده بزرگ: توده های کوچکی از سلولها هستند که بر روی لایه روده بزرگ شکل می گیرند. پولیپ ها می توانند باعث خونریزی شوند. این پولیپ ها در اغلب موارد بی ضرر هستند، اما برخی از آنها ممکن است سرطانی باشند، یا در صورت عدم درمان سرطانی شوند. یکی از علائمی که پولیپ ها ممکن است ایجاد کنند خونریزی از دستگاه گوارش به شکل خون در مدفوع است.
• پروکتیت: بیماری پروکتیت یا پروکتیت اولسروز نوعی از بیماری های التهابی روده است که در این مورد پوشش راست روده یا رکتوم دچار التهاب شده و ممکن است خونریزی کند.

خونریزی دستگاه گوارش فوقانی

در صورتی که منشاء خونریزی از دهان تا بالای اثنی عشر باشد، خونریزی فوقانی (UGIB) است و علت های زیر را شامل می‌شود :

• زخم معده : این زخم شایع ترین علت خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است. زخمهای گوارشی زخم هایی هستند، که روی پوشش معده و بر روی قسمت بالای روده کوچک ایجاد می شوند. اسید معده، باکتری ها و یا مصرف داروهای ضد التهابی، می توانند به پوشش معده آسیب زده و منجر به تشکیل زخم شود. عفونت هلیکوباکتری معمولاً علت ایجاد زخم معده است.
• واریس مری: این وضعیت واریسی شدن سیاهرگ های انتهای مری است و اغلب در افراد مبتلا به بیماری جدی کبدی (سیروز) رخ می دهد. و بسیار خطرناک و جدی است. یکی از خطرات اصلی این بیماری خونریزی گوارشی است.
• التهاب مری : ازوفاژیت یا التهاب مری ملتهب شدن و آسیب پوشش مری است که اغلب به علت بازگشت اسید معده در اثر بیماری ریفلاکس معده دستگاه گوارش (GERD) ایجاد می شود. البته عفونت و مصرف برخی دارو ها نیز می تواند علت این آسیب باشد. خونریزی دستگاه گوارش یکی از نشانه های این بیماری است.

همچنین این مشکل می تواند بعد از آسیب های معده و اثنی عشر نیز رخ دهد. مصرف داروهای ضد التهابی نظیر آسپرین و بروفن نیز می تواند عاملی برای بروز این مشکل باشد.

علائم

علائم و نشانه های خونریزی دستگاه گوارش به موضع خونریزی بستگی داشته و می تواند آشکار یا پنهان باشد. دفع خون می تواند ناشی از هر نقطه ی دستگاه گوارش باشد.

خونریزی آشکار علائمی را ایجاد کند که به این شرح است:

• استفراغ خون، در این حالت ممکن است، استفراغ به رنگ قرمز و یا قهوه ای تیره باشد و یا اینکه به بافت قهوه ای شباهت داشته باشد.
• دفع خون از مقعد، دفع خون از مقعد می تواند شامل خونریزی از مقعد، مشاهده خون در مدفوع و یا خون پنهان باشد.

خونریزی پنهان می‌تواند علائمی را ایجاد کند که به این شرح است:

• غش و بی حالی
• دشواری در تنفس
• درد قفسه سینه
• درد شکم

اگر خونریزی ناگهانی شروع شود و به سرعت پیشرفت کند، می توانید باعث شوک شود. علائم و نشانه های شوک عبارتند از:

• افت فشار خون
• کاهش حجم ادرار
• نبض سریع

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که دچار استفراغ خونی و یا خون در مدفوع هستید، سریعاً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. برای سایر نشانه های خونریزی دستگاه گوارش مثل رنگ پریدگی، ضعف، سرگیجه و تنگی نفس نیز باید با پزشک خود ملاقات کنید.

عوارض

خونریزی دستگاه گوارش می تواند باعث ایجاد عوارض زیر شود:

• شوکه شدن
• کم خونی
• مرگ

جلوگیری

برای کمک به جلوگیری از خونریزی دستگاه گوارش موارد زیر را به یاد داشته باشید:

• محدود کردن مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
• محدود کردن مصرف الکل
• ترک سیگار
• درمان سریع GERD یا رفلاکس معده

تشخیص

برای تشخیص در ابتدا پزشک تاریخچه پزشکی بیمار، از جمله سابقه خونریزی های قبلی را مورد بررسی قرار داده و یک معاینه فیزیکی نیز انجام می دهد و سپس انجام آزمایش هایی را توصیه می کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون : شمارش کامل خون، سرعت لخته شدن خون و تعداد پلاکت به منظور بررسی عملکرد کبد انجام می شود.
• تست مدفوع : تجزیه و تحلیل مدفوع می تواند به تعیین علت خونریزی پنهان کمک کند.
• آندوسکوپی فوقانی : در این روش با استفاده از یک لوله بلند که در انتهای آن دوربینی وصل شده است، دستگاه گوارش فوقانی را بررسی می کنند.
• کولونوسکوپی : در این روش با استفاده از یک لوله بلند که در انتهای آن دوربینی وصل شده است و از روده عبور می کند، دستگاه گوارش تحتانی بررسی می شود.
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، این روش مشابه کولونوسکوپی است، ولی تنها بخش سیگموئید مورد بررسی قرار می گیرد.
• آنژیوگرافی، در این روش یک رنگ کنتراست به شریان ها تزریق می شود، تا با استفاده از پرتوهای ایکس، رگ های آسیب دیده بررسی شوند.

درمان خونریزی دستگاه گوارش

درمان بستگی به موضع خونریزی دارد. معمولاً، خونریزی دستگاه گوارش بدون هیچ درمانی متوقف می شود. در بسیاری موارد، روش های کنترل خونریزی در طی آزمایشات تجویز می شوند. به عنوان مثال، گاهی اوقات درمان زخم معده هنگام آندوسکوپی فوقانی یا برداشتن پولیپ در حین کلونوسکوپی انجام می شود.

اگر خونریزی از دستگاه گوارش فوقانی باشد، ممکن است برای مهار تولید اسید معده، یک داروی IV معروف به مهار کننده (PPI) تجویز شود. هنگامی که منبع خونریزی مشخص شد، پزشک تعیین می کند که آیا شما نیاز به مصرف PPI دارید.

بسته به میزان دفع خون و اینکه خونریزی همچنان ادامه دارد یا خیر؟ ممکن است نیاز به دریافت خون داشته باشید. اگر داروهای رقیق کننده خون از جمله آسپیرین یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را مصرف می کنید، ممکن است نیاز به متوقف کردن آنها داشته باشید.

در صورتی که علت خونریزی بیماری های نشیمنگاهی بواسیر (هموروئید) و یا شقاق باشد، باید با تغییر رژیم غذایی به درمان عارضه کمک نمود. ولی در صورت پیشرفته شدن بیماری بهترین راهکار تهاجمی، درمان بواسیر با لیزر است.

منبع :iran-clinic.com