فرقی نمی‌کند اهل کتاب خواندن باشید یا نه، در هر صورت کتابهایی هست که حتما اسم آنها را به واسطه کتابهای درسی و یا دیگران شنیده‌اید. نام نویسندگان بزرگی چون داستایوسکی، گابریل گارسیا مارکز و جین آستین برای همگی ما آشناست. مجله گاردین فهرستی از صد رمان برتر تاریخ را تهیه نموده که بسیاری از آنها در ایران نیز شناخته شده و محبوبند. در این نوشته به معرفی پنج رمان شاخص این لیست که شاید کمتر به آنها پرداخته شده باشد، می‌پردازیم.
بلندی‌های بادگیر امیلی برونته
شاید کمتر کسی باشد که نام بلندی‌های بادگیر را نشنیده باشد. رمان مشهور امیلی برونته داستانی عاشقانه است که در ملکی اربابی و دلگیر به همین نام در انگلستان می‌گذرد. این رمان یکسال پیش از مرگ برونته و در سال 1847 منتشر شد. راوی داستان فردی به نام آقای لاکوود است، فردی ثروتمند از جنوب انگستان که به دنبال آرامش به منطقه یورک‌شایر رفته و ملکی را اجاره میکند. لاکوود به تدریج با صاحبخانه خود هیثکلیف آشنا شده و متوجه شخصیت عجیب و وحشتناک او و سرنوشت تلخ اهالی خانه میشود. خدمتکار خانه هیثکلیف که از کودکی او را می‌شناخته تمامی داستان را برای لاکوود بازگو میکند. داستان ورود هیثکلیف در کودکی به آن خانه و عشق میان او و دختر صاحبخانه، کاترین، که حتی پس از مرگ نیز باقی می‌ماند. هم‌چنین دشمنی هیثکلیف و هیندلی، برادر کاترین، که از همان ابتدا با هیثکلیف با تحقیر رفتار کرده و موجبات شکل‌گیری احساساتی منفی چون حسادت، نفرت و انتقام در وی میشود. احساساتی که با ازدواج کاترین با مردی متمول، تشدید شده و سرانجامی جز تباهی برای خانه و خانواده ندارد. برونته با ظرافتی روانشناسانه توانسته تاثیر عمل را بر روح و روان فرد به تصویر بکشد، هم‌چنین فضای ترسیم شده از مکان؛ ارتفاعاتی بادگیر، تاریک، و خشن به خوبی با خط سیر داستان و شخصیت هیثکلیف هماهنگ است. به طور کلی بلندی‌های بادگیر از عاشقانه‌های خاص و متفاوت است، داستانی که شخصیت اصلی آن ضدقهرمانی جامعه‌گریز و قربانی شرارت بوده، و تبعات عشقی وسواس‌گونه را به تصویر می‌کشد. چنین خصایص ویژه‌ای این کتاب را متناسب با سلیقه همه افراد نمی‌سازد اما در ذهن خواننده تاثیری فراموش‌شدنی باقی می‌گذارد، تاثیری که تا سالهای سال همچون روح کاترین، در ذهن خواننده باقی خواهد ماند.
برادران کارامازوف فئودور داستایوسکی
برادران کارامازوف را بسیاری شاهکار داستایوسکی می‌خوانند. کتابی درباره‌ی ایمان، عشق، خیانت، سنت و مدرنیته. این کتاب در سال 1880 با مرگ داستایوسکی به پایان رسید و به نظر می‌رسد که اگر وی زنده می‌ماند آن را ادامه میداد. داستان حول خانواده کارامازوف می‌چرخد. راوی از همان ابتدا بیان میکند که پدر این خانواده یعنی فیودور کارامازوف طی حادثه‌ای اسرار آمیز به قتل رسیده است. به عبارت دیگر تمامی کتاب در راستای این رویداد اصلی روایت می‌گردد. فئودور کارامازوف، مردی عیاش، دلقک و با اخلاقیاتی خاص، از دو ازدواج خود دارای سه فرزند است. دیمیتری، فرزند همسر اولش، مردی سابقا نظامی، تندمزاج، جسور و ساده‌لوح است. وی که با پدرش دشمنی دیرینه‌ای دارد، متهم اصلی قتل پدرش می‌باشد. دیمیتری در کودکی از علاقه و توجه پدر محروم بوده و تنها پس از هجده سالگی بود که با وی آشنا شد. مادرش زنی ثروتمند بود و دیمیتری اعتقاد داشت که پدرش ارث مادری او را بالا کشیده است. به همه‌ی این مسائل خصومتی دیگر نیز افزوده میشود و آن هم این است که پدر و پسر هر دو دل به زنی به نام گروشنکا می‌بازند. دیمیتری، پسر دوم خانواده که همراه با آلیوشا از زن دوم کارامازوف می‌باشند، روشنفکری شکاک و تحصیلکرده است. ایوان شخصیتی سرد و به ظاهر بی‌تفاوت دارد، اگرچه پس از مرگ پدرش دچار عذاب وجدان شده و دیوانه میشود. و در نهایت پسر سوم یعنی آلیوشا، قهرمان اخلاقی داستان که در صومعه و تحت تربیت پدر زوسیما بزرگ شده و همواره در حال کمک به دیگران است. تنها کارامازوفی که مردم از او به نیکی یاد می‌کنند. اگرچه داستان روابط پیچیده خانوادگی را به تصویر می‌کشد، اما در واقع بیشتر تقابلی از سنت‌های جامعه روسی و ارزشها و نسل نوظهور آن است. شما در سراسر داستان از گفتگوهای جذاب و تامل برانگیز شخصیت‌ها درباره‌ی ایمان، وظیفه، اروپا، خدا، گناه و … به شدت لذت می‌برید. شخصیت‌پردازی کتاب بسیار قوی است و شما می‌توانید تک تک شخصیت‌ها را به خوبی درک کرده و با آنها همراه شوید. برادران کارامازوف از بهترین کتابهای ادبیات روسیه و جهان است، پس حتی اگر به ادبیات روسی علاقه ندارید، این کتاب را از دست ندهید.
در جستجوی زمان از دست رفته مهدی سحابی
وقتی صحبت از کتابهای طولانی تاریخ ادبیات در وسط باشد، بی‌شک در جستجوی زمان از دست رفته مارسل پروست، گوی سبقت را از دیگران می‌رباید. این کتاب که طولانی‌ترین کتاب تاریخ است، در هفت جلد نوشته شده و به نظر می‌رسد در دهه‌ی 1920 میلادی منتشر گشته باشد. هر جلد این کتاب داستانی مجزا دارد و تنها رشته‌هایی باریک آنها را به یکدیگر متصل میسازد. ارزش ادبی اثر به علت قلم هنرمندانه پروست و قدرتش در استفاده‌ای بدیع از زبان فرانسوی است. لازم به ذکر است که داستان و پی‌رنگ مهمی در کتاب وجود نداشته و بیشتر تحلیلی فلسفی- اجتماعی از اوضاع فرانسه در قرن نوزدهم میلادی می‌باشد. نام هفت جلد به ترتیب عبارتست از: طرف خانه سوان، در سایه دوشیزگان شکوفا، طرف گرمانت، سدوم و عموره، اسیر، آلبرتین گمشده، زمان بازیافته. احتمالا کمتر کسی هست که این کتاب را به اتمام رسانده باشد، با اینوجود ظرافت ادبی و تحلیل عمیق پروست آن را در زمره‌ی شاهکارهای ادبیات جهان قرار داده است.
1984 جورج اورول
رمان‌های سیاسی-اجتماعی همواره سبک و مخاطبین بخصوص خود را داشته‌اند. جورج اروول را می‌توان شناخته شده‌ترین نویسنده این ژانر دانست. داستان در دنیایی خیالی و استعاری می‌گذرد، دنیایی که در آن سه کشور به نام‌های اوشینیا، اوراسیا و ایستیشیا وجود داشته و داستان اصلی در یکی از شهرهای اوشینیا به نام لندن رخ می‌دهد. اوشینیا حکومتی توتالیتر دارد که طبقات جامعه در آن به سه دسته کارگر، اعضای عادی حزب و اعضای رده‌ی بالای حزب تقسیم می‌شوند. اگر نمی‌دانید حکومت توتالیتر به چه معناست کافی است تا این کتاب را بخوانید. در چنین حکومتی، همه‌چیز حتی خصوصی‌ترین مسائل شما به دولت مربوط است. اینکه چه چیز را دوست داشته باشید، چطور بخوابید، چه بخوانید، چه غذایی بخورید، چه باورهایی داشته و حتی به چه چیز فکر بکنید! به عبارت بهتر شما حتی در ذهن خود نیز اجازه ندارید از حکومت و حزب بدتان بیاید، در غیر اینصورت، به جرم جنایت فکر و چهره (اگر در صورت شما تنفرتان پیدا باشد)، ناپدید می‌شوید. شما در تمامی لحظه‌های زندگی توسط دوربینی کنترل می‌شوید. در چنین جامعه‌ای معنایی از تعلق، عشق، همدلی، هویت و … وجود نداشته و آدمها مانند پیچ و مهره‌های ماشین حزب هستند. وزارت حقیقت، که مهم‌ترین وزارت اوشینیا است، سه شعار اصلی را بر بدنه خود حک نموده است: جنگ صلح است، آزادگی بردگی است و جهل قدرت است. با همین سه جمله به خوبی متوجه می‌شوید با چه جهانی سروکار دارید، درست است؟ اشتباه می‌کنید! واقعیت بسیار ترسناکتر از تصورات شماست. داستان درباره‌ی یکی از کارمندان وزارت حقیقت به نام وینسن اسمیت می‌باشد که نسبت به جنایت‌ها و دروغ‌های حزب آگاه است. اما او تنها کسی نیست که از حزب متنفر است، جولیا نیز چنین احساسی دارد و به تدریج آنها عاشق یکدیگر می‌شوند و اتفاقاتی از پی آن رخ می‌دهد. اورول این کتاب را در رد حکومتهای توتالیتر نوشته و اگرچه هیچ کشوری در حال حاضر در دنیا در چنین وضعیتی سپری نمی‌کند، اما هدف ترسیم جامعه‌ای است که در آن افراد از ارزشها و هویت فردی تهی شده باشند، و این بلایی است که حکومتهای توتالیتر بر سر مردم می‌آورند، آنها نه تنها آدمها را میکشند، بلکه ارزشهای انسانی را نیز به نابودی می‌کشانند. 1984 رمانی کوتاه، جذاب و ترسناک است که در تمامی کتاب و حتی تا مدتها پس از خواندن آن در ترسی مدام به سر می‌برید. ترسی که منشعب از قدرت نویسندگی بی‌مثال اورول است.
ناطور دشت جی. دی. سلینجر
مشهورترین رمان سلینجر که در سال 1951 منتشر و با استقبال ویژه‌ای در تمامی جهان روبرو شد. ناطور دشت داستان سه روز از زندگی پسری به نام هولدن کالفیلد 17 ساله می‌باشد که در مرکز بازپروری قصه‌اش را تعریف میکند. داستان هولدن از زمان اخراج از مدرسه و ورود او به دنیای بزرگسال ها و جامعه آغاز میشود. هولدن شخصیتی سرکش دارد و از همه‌چیز ناراضی است و به نظر می‌رسد که جز خواهر کوچک خود فیبی، فرد دیگری را چندان دوست ندارد. ناطور دشت نام شغل رویایی هولدن است. شخصی که بر لبه پرتگاه ایستاده و مانع سقوط بچه‌ها میشود. در همین قسمت متوجه دیدگاه واقعی هولدن به جامعه می‌شویم، او تبدیل کودک به بزرگسال و ورود به جامعه را به سقوط تشبیه میکند و خواهان آن است که کودکان معصوم را از چنین سرنوشتی برهاند. رویارویی هولدن و روانکاو از جذابترین قسمتهای داستان است زیرا هولدن بی هیچ تعارف و پنهان‌کاری، عقاید واقعی‌اش را شرح داده و خود واقعی‌اش را تشریحی میکند. فیبی رشته اتصال او به معصومیت‌های کودکی است، همان چیزی که مانع تبدیل شدنش به یکی از همان بزرگسالانی میشود که از آنها متنفر است. زبان هولدن شدیدا گیرا، جذاب و خودمانی است و این امر جذابیت کتاب را چندین برابر میکند. هولدن تا حدودی شبیه نوجوانی همه‌ی ماست و قلم سلینجر نیز او را تبدیل به یکی از دوستان صمیمیمان میسازد. ناطور دشت از آن دسته کتابهایی است که حتما باید بخوانید، با عقاید بی‌پرده هولدن همراه شوید، به شوخی‌هایش بخندید، و همراه با او جامعه را از دیدگاهی جدید ببینید. دیدگاهی که طعم معصومیت‌ها وبازی های دوران کودکی را داشته و می‌خواهد از سیاهی‌های دنیای آدم بزرگها فاصله بگیرد.
شاهکارهای تاریخ ادبیات طیف وسیعی از سلایق را شامل میشود. کتابهایی که هرکدامشان، پنجره‌ای به دنیایی جدید بوده و پس از خواندنشان می‌توانید تاثیرش را به وضوح در زندگی‌تان حس کنید. پس زودتر دست به کار شده و چندین کتاب از این لیست را انتخاب کنید تا با بزرگترین آثار نویسندگان تاریخ همراه گشته و سفری در زمان‌ها و مکان‌هایی متفاوت را تجربه کنید.
