بیماری‌های قلبی اولین دلیل مرگ‌ومیر مردم سراسر دنیا و عامل مرگ ۱۷٫۹میلیون نفر در سال است. بنا به گفته محققان مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC)، هر ۳۶ ثانیه ۱ نفر در آمریکا بر اثر بیماری قلبی ـ عروقی می‌میرد. بیماری‌های قلبی دلیل یک‌چهارم مرگ‌ومیرها در آمریکاست. در ایران آمار از این هم نگران‌کننده‌تر است: ۴۴ درصد مرگ‌ومیرها در ایران بر اثر بیماری‌های قلبی است. بر این اساس، باید به باورهای غلطی که درمورد بیماری‌های قلبی وجود دارد توجه کنیم. در این مقاله، به ۱۰ شایعه درباره بیماری‌های قلبی اشاره کرده‌ایم.
۱. جوانان نباید نگران ابتلا به بیماری‌های قلبی باشند!
درست است که بیماری قلبی بیشتر، افراد بالای ۶۵ سال را به خود گرفتار می‌کند، اما ۴ تا ۱۰ درصد از حملات قلبی در افراد زیر ۴۵ سال رخ می‌دهد، به‌ویژه در مردها. علاوه بر این، چگونگی زندگی ما در دوران کودکی و نوجوانی و بزرگ‌سالی زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های قلبی در روزهایی است که پا به سن می‌گذاریم؛ مثلا داشتن رژیم غذایی سرشار از چربی‌های ترانس و اشباع‌شده یا استعمال دخانیات به‌تدریج با افزایش سن، قلبمان را در خطر ابتلا به بیماری قرار می‌دهد.
در آمریکا، از دهه ۱۹۷۰، مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی به‌آرامی کاهش یافته است. البته به نظر می‌رسد این روند نزولی آهسته رخ می‌دهد. منتها در برخی از مناطق آمریکا میزان ابتلا به بیماری قلبی در حال افزایش است. در تحقیقی در آمریکا، میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری قلبی در گروه‌های مختلف سنی این کشور بررسی شد. محققان دریافتند از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری قلبی در بزرگ‌سالان ۳۵ تا ۶۴ ساله بیش از ۵۰ درصد افزایش داشته است.
۲. افراد مبتلا به بیماری قلبی نباید ورزش کنند!
این باور غلط است. ورزش ماهیچه‌های قلب را تقویت می‌کند و جریان خون را بهبود می‌بخشد. انجمن قلب و عروق اروپا، اوت ۲۰۲۰، دستورالعمل‌هایی برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی ارائه داده است. سانجای شارما، یکی از استادانی که در نوشتن این دستورالعمل نقش داشته است، توضیح می‌دهد:
احتمال اینکه ورزش موجب ایست یا حمله قلبی شود بسیار کم است. [البته او در ادامه هشدار می‌دهد] افرادی که کاملا بی‌تحرک‌اند و افراد مبتلا به بیماری قلبی پیشرفته باید پیش از شروع ورزش با پزشک مشورت کنند.
۳. افرادی که داروی کاهش‌دهنده چربی مصرف می‌کنند می‌توانند هر غذایی که می‌خواهند بخورند!
برخی از داروها مانند استاتین‌ها، از مقدار کلسترول خون می‌کاهند. منتها این بدین معنا نیست فردی که نوعی داروی استاتین مصرف می‌کند مجاز به مصرف مواد غذایی حاوی چربی‌های اشباع‌شدۀ فراوان است. کلسترول یا در غذایی است که می‌خورید یا کبدتان آن را تولید می‌کند. داروهای استاتین جلوی عملکرد آنزیمی در کبد را که وجودش برای تولید کلسترول ضروری است می‌گیرند. بدین ترتیب، از مقدار کلی کلسترول در خون کم می‌کنند؛ اما مصرف خوراکی‌های پرچرب کلسترول بیشتری وارد خون می‌کند.
به‌طور کلی، استاتین‌ها عوارض جانبی رژیم غذایی ناسالم را معکوس می‌کنند. منتها رژیم غذایی ناسالم خطر عوامل مستقل دیگر را افزایش می‌دهد؛ عوامل مستقل دیگر مانند چاقی، پرفشاری خون و دیابت که موجب ابتلای فرد به بیماری قلبی می‌شود.
۴. اگر سابقه بیماری قلبی در خانواده فرد وجود داشته باشد، برای پیشگیری از آن هیچ کاری نمی‌شود کرد!
اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده به بیماری قلبی مبتلا شده است، یعنی اینکه شما هم در خطر ابتلا به این بیماری هستید. منتها این قانون بدون تغییر نیست. روش‌های متعددی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توانید از این خطر بکاهید؛ حتی اگر از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری باشید. از این روش‌ها می‌توان به رژیم غذایی سالم، ترک سیگار، کنترل فشار خون و ورزش منظم اشاره کرد.
۵. ویتامین‌ها از ابتلا به بیماری قلبی پیشگیری می‌کنند!
اگرچه مصرف مقدار توصیه‌شدۀ ویتامین‌ها به سلامت قلب آسیبی نمی‌رساند، شواهدی هم وجود ندارد که نشان دهد مکمل‌های ویتامین از احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌کاهند. مسلما نمی‌توان آنها را جایگزین رژیم غذایی سالم و ورزش منظم کرد.
پژوهشگران با انجام پژوهشی اصولی و فراتحلیلی، ارتباط بین مولتی‌ویتامین و مکمل‌های معدنی و یکسری از مشکلات قلبی ـ عروقی (از جمله بیماری کرونر قلب و سکته قلبی) را بررسی کردند. این پژوهش با بررسی ۱۸ بررسیِ انجام‌شده روی بیش از ۲میلیون داوطلب انجام شد. آنها به این نتیجه رسیدند که مولتی‌ویتامین و مکمل‌های معدنی نقشی در بهبود بیماری‌های قلبی ـ عروقی در جمعیت عمومی نداشته است.
بنا بر نظر ویکتوریا تیلور، متخصص تغذیه در بنیاد قلب بریتانیا:
وقتی سخن از تغذیه سالم است، هیچ میان‌بری وجود ندارد. مکمل‌ها نمی‌توانند جای رژیم غذایی سالم را بگیرند. ممکن است پزشک به‌دلایل دیگر انواع ویتامین یا مکمل تجویز کند؛ منتها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و گردش خون، مصرف ویتامین و مکمل‌ها توصیه نمی‌شود.
۶. ترک سیگار پس از سال‌ها مصرف بی‌فایده است!
این نیز باور غلطی است. استعمال دخانیات یکی از عوامل اصلی بیماری قلبی است. به‌محض اینکه فرد سیگاری از کشیدن سیگار دست برمی‌دارد، فواید آن برای سلامتی بدن، خود را نشان می‌دهد.
بنا به گفته مؤسسه ملی کهن‌سالی آمریکا، فرقی نمی‌کند چند ساله باشید یا چه مدت سیگار می‌کشیده‌اید. ترک سیگار در هر زمانی به بهبود سلامتی‌تان کمک می‌کند. با ترک سیگار می‌توانید سال‌ها به زندگی‌تان اضافه کنید، راحت‌تر نفس بکشید، انرژی بیشتری داشته باشید و در هزینه‌هایتان صرفه‌جویی کنید. این مؤسسه همچنین توضیح می‌دهد با ترک سیگار از احتمال حمله قلبی و سکته مغزی نیز کاسته می‌شود. جریان خون نیز در وضعیت بهتری قرار می‌گیرد.
۷. بیماری قلبی فقط روی مردها تأثیر جدی می‌گذارد!
این باور هم نادرست است؛ چراکه بیماری قلبی علت اصلی مرگ‌ومیر در هر دو گروه مردها و زن‌هاست.
سال ۲۰۱۷ در آمریکا، ۲۴٫۲ درصد از مردها و ۲۱٫۸ درصد از زن‌ها بر اثر بیماری قلبی جان خود را از دست دادند. منتها وقتی سکته مغزی هم که عوامل خطر مشابه دارد به این وضعیت افزوده می‌شود، ارقام بین مردها و زن‌ها حتی شبیه‌تر هم می‌شوند: ۲۸٫۷ درصد از مردها و ۲۸ درصد از زن‌ها بر اثر بیماری قلبی یا سکته مغزی جان خود را از دست دادند.
در ایران هم آمار بین زنان و مردان، تفاوت چندان قابل‌توجهی ندارد. به گزارش خبرگزاری ایرنا به نقل از پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، ۴۸درصد از کل علل مرگ در مردان و ۴۲ درصد از کل علل مرگ در زنان ایرانی طی سال ۱۳۹۸ ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی بوده است؛ به‌طوری‌که بیش از ۹۴ هزار مرد و بیش از ۷۹ هزار زن در این سال، جان خود را بر اثر این بیماری‌ها از دست داده‌اند.
این تصور غلطی است که فکر کنیم بیشتر، مردها به بیماری قلبی مبتلا می‌شوند. البته حقیقت دارد که مردها در سنین پایین‌تر بیش از زن‌ها احتمال دارد به بیماری قلبی مبتلا شوند و همچنین، زن‌ها بیش از مردها در خطر سکته مغزی هستند.
۸. حمله قلبی همان ایست قلبی است!
حمله قلبی و ایست قلبی یکی نیستند. در حمله قلبی، دستگاه گردش خون دچار مشکل می‌شود و این وضعیت زمانی‌که سرخرگ کرونری دچار انسداد می‌شود رخ می‌دهد. این سرخرگ حامل خون اکسیژن‌دار به ماهیچه‌های قلب است. منتها «مشکل الکتریکی در قلب» موجب ایست قلبی می‌شود؛ یعنی سیگنال‌های الکتریکی در قلب آشفته می‌شوند. در این حالت، قلب نمی‌تواند خون را به‌خوبی به تمام بدن پمپاژ کند. ایست‌های قلبی اغلب به‌دنبال حملات قلبی رخ می‌دهند.
۹. سرفه‌کردن هنگام حمله قلبی زندگی‌تان را نجات می‌دهد!
بنا بر نظر برخی منابع، سرفه‌های محکم و شدید هنگام حمله قلبی (به‌اصطلاح احیای قلبی ـ ریوی با سرفه) می‌تواند زندگی‌تان را نجات دهد. این تحریفی اینترنتی از مقاله‌ای است که بیش از ۴۰ سال پیش منتشر شد. در این مقاله گفته شده بود آن دسته از بیمارانی که هنگام آنژیوگرافی در بیمارستان دچار ایست قلبی شده بودند و هر ۱ تا ۳ ثانیه سرفه می‌کردند حدود ۳۹ ثانیه بیشتر هوشیار می‌ماندند. مدرکی دال بر اینکه این روش بتواند برای افرادی که دچار حملات قلبی شده‌اند و تحت درمان فرایندهای پزشکی قرار ندارند مؤثر باشد وجود ندارد.
بنا بر نظر کریستوفر آلن، پرستار قلب:
وقتی احساس می‌کنید شما یا فرد دیگری در آستانه حمله قلبی هستید، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. بدین ترتیب، امدادگران می‌توانند وضعیت‌تان را ارزیابی و کمکتان کنند و هرچه سریع‌تر شما را به بیمارستان برسانند. هیچ مدرکی پزشکی وجود ندارد که احیای قلبی ـ ریوی با سرفه را تأیید کند.
۱۰. افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی نباید هیچ‌گونه خوراکی حاوی چربی بخورند!
فردی که به بیماری‌های قلبی ـ عروقی مبتلاست، به‌طور قطع باید مصرف چربی‌های اشباع‌شده را به حداقل برساند. این نوع چربی‌ها در خوراکی‌هایی چون کره، بیسکویت، گوشت قرمز و انواع سوسیس‌ها وجود دارند. همچنین بهتر است مصرف چربی‌های ترانس را هم محدود کند. این نوع چربی‌ها نیز در مواد خوراکی مانند محصولات پخته‌شده، پیتزاهای فریزشده و ذرت‌های مایکروویوشده وجود دارند. منتها چربی‌های غیراشباع برای بدن مفیدند؛ مثلا شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد چربی‌های چنداشباع‌شدۀ امگا۳ از قلب محافظت می‌کنند.
انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند «تمام بزرگ‌سالان باید حداقل هفته‌ای ۲ بار ماهی (به‌ویژه ماهی چرب) مصرف کنند.» ماهی منبع خوبی از پروتئین است و چربی اشباع‌شده آن کم است. ماهی‌ها به‌ویژه انواع چرب آن مانند خال‌مخالی، قزل‌آلای دریایی، شاه‌ماهی، ماهی ساردین، تن باله‌دراز و سالمون، حاوی مقدار فراوانی از دو نوع اسید چرب امگا۳ (ایکوزاپنتانوئیک اسید و دوکوزاهگزانوئیک اسید) هستند که برای قلب مفیدند.
کلام آخر
بیماری قلبی رایج و گریزناپذیر است. با اتخاذ سبک زندگی سالم می‌توانیم از ابتلا به این بیماری در هر سنی که باشیم پیشگیری کنیم. شما چه راهی برای پیشگیری از بیماری قلبی در پیش گرفته‌اید؟ اگر خودتان یا آشنایانتان روشی سودمند برای تقویت سلامت قلب و پیشگیری از بیماری‌های قلبی داشته‌اید، خوب از با ما در میان بگذارید.
