ندول تیروئید (thyroid nodule) توده‌ای است که به‌صورت تکی یا دسته‌ای، در غده تیروئید پیدا می‌شود. ندول یا جامد است و یا پر از مایع. پیدایش آن در غده تیروئید مسئله رایجی است و در برخی موارد نادر، سرطانی و بدخیم می‌شود. در ادامه مطلب اطلاعات بیشتری درباره ندول‌های تیروئیدی در اختیارتان خواهیم گذاشت؛ اینکه چه علائمی دارد، چه عللی سبب شکل‌گیری آن می‌شوند، چه خطراتی می‌تواند در پی داشته باشد و جزئیات دیگری ازاین‌دست. همراه ما بمانید.
ندول چیست؟ انواع ندول تیروئید
تیروئید غده پروانه‌ای‌شکلی در نزدیکی حنجره است که دو هورمون اثرگذار بر سوخت‌وساز (متابولیسم) در بدن را ترشح می‌کند. هورمون‌هایی که وظیفه تنظیم ضربان قلب، دمای بدن و فعالیت‌های مشابه را به عهده دارند. ندول‌هایی که در غده تیروئید ایجاد می‌شوند، بسته به اینکه هورمون‌های تیروئیدی را تولید کنند یا خیر، به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند: ندول‌های سرد، گرم و داغ.
ندول تیروئیدی سرد هیچ هورمونی تولید نمی‌کند. ندول گرم تولید هورمون در غده تیروئید را در حالت نرمال نگه می‌دارد و ندول‌های داغ، سبب تولید بیش از اندازه هورمون‌ها می‌شوند.
بخش اعظم ندول‌های تیروئید (بیشتر از ۹۰ درصد) خوش‌خیم یا غیرسرطانی هستند. در بیشتر مواقع هم شکل‌گیری آنها مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند و علائم و نشانه‌ای ندارد. حتی ممکن است ندول تیروئید ایجاد شود و شما متوجه وجود آن نشوید. خیلی وقت‌ها وقتی برای مسائل و مشکلات مربوط به گلو و نواحی اطراف آن به پزشک مراجعه می‌کنیم، با کمک آزمایش‌هایی مثل سی‌تی اِسکن یا اِم‌آرآی وجود ندول مشخص می‌شود.
علائم ندول تیروئید
اگر اندازه نرمال ندول تیروئید تغییر کند و بیش‌ازاندازه بزرگ شود، احتمال مشاهده علائم زیر وجود خواهد داشت:
- گواتر (تورم گردن بر اثر بزرگ‌شدن غده تیروئید)؛
- درد در نواحی پایینی گردن؛
- مشکل در بلعیدن؛
- مشکل در تنفس؛
- سرفه و گرفتگی صدا (خشن‌شدن صدا).
اگر ندول از نوع داغ آن باشد و بیش‌ازاندازه هورمون تولید کند، ممکن است علائم و نشانه‌های پرکاری تیروئید را داشته باشید. این نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند:
- ضربان سریع و نامنظم قلب؛
- ازدست‌دادن بی‌دلیل وزن؛
- ضعف عضلانی؛
- مشکل در به‌خواب‌رفتن؛
- نگرانی و اضطراب.
گاهی اوقات هم ندول تیروئید کسانی را درگیر می‌کند که مبتلا به بیماری تیروئيد هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis) هستند. تیروئيد هاشیموتو نوعی بیماری خودایمنی است که احتمال کم کاری تیروئید را افزایش می‌دهد. از علائم کم‌کاری تیروئید می‌توان موارد زیر را برشمرد:
برای شناسایی ندول‌های سرطانی و خطرناک (که بسیار نادر هستند) نباید به علائم ندول بدخیم (مثل ازدست‌دادن ناگهانی وزن یا گرفتن تپش قلب) اکتفا کرد؛ حتما باید به متخصص مراجعه کرد و آزمایش داد. اگر علائم ذکرشده را به‌طور مکرر تجربه می‌کنید، بهتر است سریع‌تر به متخصص مراجعه کنید تا در همان مراحل اولیه که بیماری پیشرفت نکرده است جلوی آن گرفته شود.
علل شکل‌گیری ندول تیروئیدی
رشد بیش از حد بافت تیروئید است که در بیشتر موارد سبب شکل‌گیری و ایجاد ندول می‌شود. به‌طورمعمول نمی‌توان با قطعیت علت این رشد بیش‌ازاندازه را مشخص کرد، اما مسائل ژنتیکی نقش بسزایی در آن دارند.
در برخی موارد نادر یکی از اختلال‌های زیر سبب ایجاد ندول در تیروئید می‌شود:
- بیماری تیروئید هاشیموتو؛
- التهاب مزمن تیروئید؛
- سرطان تیروئید؛
- ایجاد کیست تیروئید (حفره‌های پر از مایعی که معمولا به‌خاطر فاسدشدن آدنوم‌های تیروئید ایجاد می‌شوند.)؛
- کمبود ید.
چه عواملی خطر ایجاد ندول‌های تیروئیدی را بیشتر می‌کنند؟
عواملی که در ادامه شرح‌شان را می‌خوانید خطر ایجاد ندول تیروئیدی را بیشتر خواهند کرد:
- انجام آزمایش با پرتوهای ایکس (ایکس-ری) بر روی تیروئید در نوزادی یا دوران کودکی؛
- داشتن یکی از اختلال‌های مرتبط با غده تیروئید مثل کم‌کاری یا پرکاری آن؛
- داشتن زمینه‌های ژنتیکی (سابقه ابتلای یکی از اعضای خانواده)؛
- عبور سن از مرز شصت‌سالگی.
احتمال ایجاد ندول تیروئید در زنان، به‌ویژه در بارداری، در مقایسه با مردان بیشتر است. البته اغلب اوقات این ندول‌ها خوش‌خیم هستند و مشکل آن‌چنانی ایجاد نخواهند کرد.
روند تشخیص ندول تیروئید
پیش‌تر گفتیم که ندول‌های تیروئیدی معمولا علائم و نشانه‌های ملموس ندارند و احساس نمی‌شوند. اما اگر پزشک در حین انجام آزمایش‌های کلی به وجود چنین ندول‌هایی مشکوک شود، بیمار را به متخصص غدد ارجاع خواهد داد.
متخصص غدد ابتدا از بیمار درباره مواردی مثل اینکه در دوران کودکی یا نوزادی سابقه پرتودرمانی داشته است یا خیر، سابقه ابتلا به اختلال‌های مرتبط با تیروئید را داشته است یا نه می‌پرسد. پزشک همچنین جویای سوابق ژنتیکی این مشکل در خانواده بیمار خواهد شد.
پس از آن با کمک یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر تشخیص خود را قطعی خواهد کرد:
- سونوگرافی تیروئید (برای مشخص‌کردن ساختار ندول)؛
- اسکن تیروئید (برای پی‌بردن به اینکه ندول از کدام‌یک از انواع ندول است؛ سرد، گرم یا داغ)؛
- نمونه‌برداری با سوزن از ندول؛ نمونه را به آزمایشگاه خواهند برد و تست‌های مربوطه را روی آن انجام خواهند داد؛
- آزمایش خون (برای مشخص‌کردن سطح هورمون تیروئید و هورمون محرک تیروئید.).
درمان ندول تیروئید
روش و راهکار درمان به نوع و اندازه ندول بستگی دارد.
اگر متخصص غدد مطمئن شود که ندول بدخیم و سرطانی نیست، ممکن است نیازی به درمان نبیند و صرفا چندوقت‌یک‌بار آزمایش‌هایی را برای بیمار یا مراجعه‌کننده تجویز کند و وضعیت ندول/ندول‌ها را زیر نظر بگیرد.
به ندرت اتفاق می‌افتد که ندول‌های خوش‌خیم، سرطانی و خطرناک شوند. البته اگر متخصص غدد صلاح بداند، ممکن است به نمونه‌برداری گاه‌به‌گاه از ندول‌ها نیاز شود تا احتمال سرطانی‌شدن ندول به صفر برسد.
درمان ندول تیروئید داغ
اگر ندول سبب تولید بیش از اندازه هورمون شود (نوع داغ)، متخصص غدد برای ازبین‌بردن آن از ید رادیواکتیو یا جراحی استفاده خواهد کرد. اگر علائم پرکاری تیروئید را دارید، این راهکارهای درمانی علائم را برطرف خواهند کرد. البته گاهی اتفاق می‌افتد که در پی استفاده از این راهکارها بخش زیادی از غده تیروئید از بین می‌رود. اگر این اتفاق رخ دهد، ممکن است نیاز باشد که بیمار طی روندی منظم هورمون تیروئید مصنوعی دریافت کند.
درمان ندول تیروئیدی سرد
اگر ندول از نوع سرد باشد و به‌خاطر ترشح‌نکردن هورمون کافی سبب کم‌کاری تیروئید شود، هورمون تیروئید به بیمار داده خواهد شد. برای بیماران مبتلا به تیروئید هاشیموتو معمولا از همین راهکار درمانی استفاده می‌شود.
در پایان
امکان پیشگیری از ایجاد ندول تیروئیدی وجود ندارد و در بسیاری از مواقع علت درگیری اشخاص با آن مسائل ژنتیکی است. اما به‌ندرت اتفاق می‌افتد که ندول‌ها بدخیم و سرطانی باشند و همین‌که بیمار گاه‌به‌گاه آزمایش دهد و وضعیتش زیر نظر گرفته شود، کافی خواهد بود (خیلی اوقات حتی نیازی به استفاده از راهکارهای درمانی هم نیست). اگر هم ایجاد ندول سبب بروز عارضه‌های دیگری چون کم‌کاری یا پرکاری غده تیروئید شود، با استفاده از راهکار درمانی مناسب، که متخصص غدد پیشنهاد خواهد کرد، امکان برطرف‌کردن علائم بیماری و بهبود آن وجود خواهد داشت.
شما بگویید
اگر سؤالی درباره ندول‌های تیروئیدی دارید که در مطلب حاضر بی‌پاسخ مانده است، یا مایل هستید بیشتر راجع‌به این موضوع بدانید، می‌توانید در قسمت «ارسال دیدگاه» سؤال‌ها و پیشنهادهای خود را مطرح کنید.
همچنین اگر تجربه درگیری با این عارضه را داشته‌اید یا شاهد آن بوده‌اید که یکی از نزدیکان‌تان پروسه‌های درمانی مرتبط با آن را طی کند، می‌توانید در همین بخش با ما و مخاطبان چطور از تجربیات خود بگویید.
