کتاب روانشناسی زرد؛ کتاب‌هایی که بهتر است نخوانید

همه ما از بچگی شنیده‌ایم که کتاب یار مهربان ماست و مزایای زیادی برایمان دارد، اما هیچ‌کس به ما نگفته است ضرر خواندن بعضی کتاب‌ها از فایده‌شان بیشتر است. قبل از خواندن کتاب، باید آن را از جنبه‌های مختلف بررسی کنیم، مثلا مطمئن شویم کتاب‌ روانشناسی زرد نباشد. اگر برایتان سؤال است که کتاب روانشناسی زرد چیست و چه کتاب‌هایی در این دسته قرار می‌گیرند، تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید.

روان‌شناسی زرد یعنی چه؟

روان‌شناسی زرد یعنی روان‌شناسی ساختگی و غیرواقعی. در زبان انگلیسی به این نوع روان‌شناسی «POP Pysochology» می‌گویند که قسمت اول آن مخفف «Popular» یا عامه‌پسند است. در این نوع روان‌شناسی ممکن است یک نظریه آن‌قدر گسترش یافته باشد که عموم مردم آن را باور کنند. این نظریه‌ها اغلب در مجلات منتشر می‌شوند یا افرادی که روان‌شناس نیستند در برنامه‌های گفت‌وگومحورِ تلویزیونی یا اینترنتی مطرحشان می‌کنند.

شاید شنیده باشید که می‌گویند: «افرادی که کاملا متضاد یکدیگر هستند، عاشق هم می‌شوند و برای همیشه به خوبی‌ و خوشی زندگی می‌کنند.» اما در واقع زوج‌هایی که شغل، شیوه زندگی و عقاید مشابهی دارند بیشتر در کنار هم می‌مانند.

در ادامه چند کتاب را به شما معرفی خواهیم کرد که از نظر سایت گودریدز (Goodreads) و مردم کتاب روانشناسی زرد هستند. البته چون معیار دقیقی برای تشخیص این نوع کتاب‌ها وجود ندارد، قضاوت نهایی را به شما می‌سپاریم.

۱. کتاب یک نگاه

مالکوم گلدول در این کتاب توضیح می‌دهد که گاهی اوقات تصمیم خوب تصمیمی است که با درنظرگرفتن همه جوانب امر گرفته نشده و فرد فقط در چند دقیقه و با درنظرگرفتن اصلی‌ترین جنبه‌های مسئله به جواب رسیده است. اما در واقع گرفتن چنین تصمیمی اصلا ساده نیست و فرد تصمیم‌گیرنده باید در حوزه مدنظر تجربه و تخصص کافی داشته باشد.

همچنین در این کتاب نوشته شده است بهترین تصمیم‌ها آنهایی‌اند که توضیح‌‌دادنی نیستند و برای اثبات این موضوع چند مثال ذکر شده است، مثلا روان‌شناسی که با چند دقیقه گوش‌دادن به صحبت زوجین می‌تواند طول زندگی زناشویی آنها را پیش‌بینی کند. در این مثال تأثیر تخصص و سال‌ها تجربه روان‌شناس در نظر گرفته نشده است، به‌ویژه که روان‌شناس‌ها معمولا پس از چندین جلسه نتیجه‌گیری می‌کنند نه پس از چند دقیقه.

۲. کتاب ایده اثربخش

همان‌طور که از اسم کتاب پیداست، می‌خواهد بگوید چطور می‌توان ایده‌ای را ماندگار و اثرگذار کرد و چرا برخی از ایده‌ها به‌راحتی از بین می‌روند. پاسخش هم در دو کلمه خلاصه می‌شود: سادگی و باوری‌پذیری!

جری کاپلان فرصت پیدا کرده بود تا ایده خود را مقابل چند سرمایه‌دار بزرگ ارائه بدهد. او در دفتر کلینِر پرکینز منتظر بود تا ایده خود را ارائه دهد که کارآفرین قبلی از اتاق ارائه خارج شد و او احساس کرد که توانایی لازم را ندارد، زیرا فکر کرده بود به جلسه معارفه آمده، اما اشتباه متوجه شده بود و بدون اطلاعات ارائه و جداول‌ها آمده بود.

۳. کتاب پشت‌پرده ریاکاری

در کتاب «پشت‌پرده ریاکاری» همه‌چیز را درباره ریا و ریاکاران خواهید آموخت، اما دیگران را زود قضاوت نکنید! طبق نوشته‌های این کتاب، ممکن است خودتان هم جزو ریاکاران باشید!

در این کتاب درباره این مسائل صحبت شده است:

• ریشه ریاکاری؛
• میزان فراگیربودن ریاکاری؛
• روش‌های مبارزه با ریاکاری؛
• عواملی که ما را ریاکار می‌کنند.

جیمی هشت‌ساله از مدرسه با یادداشت معلمش به خانه برمی‌گردد که در آن نوشته است: «جیمی مداد بغل‌دستی‌اش را دزدیده است.» پدر جیمی عصبانی می‌شود و شروع می‌کند به سخنرانی جانانه برای جیمی و به او می‌فهماند که چقدر از کار او ناراحت و دلخور شده است و برای تنبیه به‌مدت دو هفته او را از تفریحات محروم می‌کند. پدرش با تحکم می‌گوید: «جیمی، اگر مداد می‌خوای چرا چیزی نمی‌گی؟ چرا راحت نمی‌آی بگی؟ خوب می‌دونی که می‌تونم از اداره یه مشت مداد برات بیارم.»

اگر به این جوک پوزخند می‌زنیم، به این دلیل است که پیچیدگی ریاکاری آدمیزاد را تشخیص می‌دهیم که به همگی‌مان به ارث رسیده است. می‌فهمیم پسری که مدادی را از هم‌کلاسی‌اش کش رفته بی‌تردید سزاوار تنبیه است، ولی خودمان بدون لحظه‌ای درنگ هر چند تا مداد که بخواهیم از سر کار برمی‌داریم.

۴. کتاب جرئت بسیار

این کتاب درباره احساس آسیب‌پذیری است. مثلا اینکه چطور هنگام آشنایی با فردی جدید یا آغازکردن گفت‌وگویی دشوار، احساس می‌کنیم آسیب‌پذیر هستیم. نویسنده این کتاب اعتقاد دارد که این آسیب‌پذیری نشانه ضعف ما نیست، بلکه نشانگر قدرت ماست! قدرتی که اگر نادیده‌اش بگیریم و خود واقعی‌مان را پنهان کنیم، فرصت‌های بسیاری را از دست خواهیم داد.

نویسنده در این کتاب شما تشویق می‌کند شجاع باشید تا حتی در شرایط مبهم با شجاعت وارد میدان شوید.

۵. کتاب سگال ناروال یا نارایج بیندیش

این کتاب درباره تصمیم‌گیری‌های روزانه ما و حتی تصمیم‌های مهم‌ زندگی‌مان است. چربی ما را چاق می‌کند یا قند؟ چطور یک سرمایه‌گذاری صحیح در بورس داشته باشی؟ برای پاسخ به این سؤالات، معمولا فقط به آنچه می‌دانیم توجه می‌کنیم و آنچه را نمی‌دانیم نادیده می‌گیریم. با این حال لازم است روی مسئله اصلی تمرکز کرده و مشکلات را از زوایای دیگر نیز بررسی کنیم تا احتمال یافتن پاسخ صحیح بیشتر شود.

۶. کتاب قدم‌زدن روی ماه با اینشتین

حرف اصلی این کتاب درباره هوش و حافظه است. نویسنده این کتاب سعی کرده باهوش‌ترین مرد جهان را پیدا کند و برای این کار تمام مسابقات حافظه آمریکا را بررسی کرده است. همچنین تلاش کرده است به سؤالاتی درباره حافظه پاسخ دهد، مثلا:

• حافظه را می‌توان تمرین داد؟
• انسان معمولی می‌تواند تبدیل به قهرمان شود؟

من که تا آن زمان با تعدادی از بهترین‌های حافظه‌ دنیا آشنا شده بودم، تصمیم گرفتم در گام بعدی بدترین حافظه‌ها را شناسایی کنم. هنگامی‌ که می‌خواهیم شروع به شناخت ماهیت و معنای حافظه انسانی کنیم، چه راهی بهتر از اینکه عدم وجود آن را بررسی کنیم؟

۷. کتاب غریزه قدرت اراده

• اراده چیست؟
• چطور می‌شود اراده را تقویت کرد؟
• چطور از شر اعتیاد خلاص شویم؟

اینها برخی از سؤالاتی هستند که قرار است پاسخشان را در این کتاب بخوانید. در واقع این کتاب روش‌هایی عملی پیشنهاد می‌کند که به کمک آنها مقابل وسوسه‌های مختلف مقاومت کنید و زودتر به اهداف مختلف خود برسید.

همیشه رژیم غذایی خود را می‌شکنید؟ نمی‌توانید پولتان را پس‌انداز کنید و با خریدن چیزهای غیرضروری پولتان را هدر می‌دهید؟ این کتاب ادعا می‌کند که می‌تواند با تقویت اراده‌ این مشکلات را حل کند، اما باید دید این ادعا چقدر صحت دارد.

۸. کتاب کج‌رفتاری

در این کتاب درباره نحوه شکل‌گیری علم اقتصاد رفتاری خواهید خواند، اما احتمالا آن‌قدرها هم که فکرش را می‌کنید کتاب خشکی نیست! چون برای تشریح این علم چنین مثال‌هایی می‌زند:

• قیمت پارو در یک روز برفی؛
• بیمه بازنشستگی.

در این کتاب با موجوداتی خیالی آشنا می‌شوید که رفتاری کاملا عقلانی دارند و از مقایسه این موجودات با انسان‌های عادی و رفتارهای غیرعقلانی‌شان شگفت‌زده خواهید شد.

اصلا می‌دانستید که رفتارهای ما انسان‌ها از جنبه‌های احساسی و هیجانی‌مان نشئت می‌گیرند و عواملی چون خطاهای شناختی نیز در تصمیم‌گیری‌ها دخیل‌اند؟ نویسنده کتاب می‌گوید که مدل‌های اقتصادی می‌توانند با درنظرگرفتن دقیق‌تر شخصیت انسان‌ها تغییر کنند.

اوایل حرفه تدریسم ناخواسته به گونه‌ای عمل می‌کردم که بیشتر دانشجویان درس اقتصاد خُرد از دستم عصبانی بودند، البته این ربطی به چیزهایی که سر کلاس می‌گفتم نداشت و مسئله امتحان میان‌ترم بود.

سخن پایانی

در این مقاله درباره روان‌شناسی زرد توضیح دادیم و کتاب‌هایی را معرفی کردیم که بهتر است با احتیاط بیشتری سمتشان بروید. اگر شما نیز تاکنون با روان‌شناسی زرد یا کتاب روانشناسی زرد مواجه شده‌اید، لطفا نظرتان را با ما در میان بگذارید. راستی به‌نظر شما هر کتابی ارزش خواندن دارد؟