با آزمایش مایع آمنیوتیک می‌توان به اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت جنین دست پیدا کرد. آزمایش آمنیوسنتز برای بررسی نقص‌های مادرزادی یا عفونت به کار می‌رود و به پزشک کمک می‌کند درباره جنین به تشخیص قطعی برسد. در آزمایش آمنیوسنتز، مایع آمنیوتیکی بررسی می‌شود که جنین را احاطه کرده است. این مایع شامل سلول‌های جنینی و مواد دیگری مثل فتوپروتئین‌های آلفا (AFP) می‌شود. برای آشنایی با این آزمایش، دلیل انجامش و اطلاعاتی که در اختیار ما قرار می‌دهد، با ما همراه باشید.
آزمایش آمنیوسنتز چیست؟
در آزمایش آمنیوسنتز، پزشک مقدار کمی از مایع آمنیوتیک را از رحم برمی‌دارد. مقدار مایع برداشته‌شده کمتر از ۳۰ گرم است. این مایع که اطراف جنین را احاطه کرده است، مقداری از سلول‌های جنین را در خود دارد و می‌تواند برای تشخیص اختلالات ژنتیکی استفاده شود.
این نوع آمنیوسنتز در سه‌ماهه دوم بارداری، معمولا هفته ۱۶ تا ۲۰ بارداری، انجام می‌شود. همچنین نوعی آمنیوسنتز که در اواخر بارداری انجام می‌شود، می‌تواند مشخص کند که ریه‌های جنین توانایی نفس‌کشیدن خارج از رحم را دارند یا خیر.
پزشک سوزنی بلند و باریک را وارد رحم می‌کند و برای مطمئن‌شدن از مسیر ورود سوزن، از سونوگرافی استفاده می‌کند. کارکنان آزمایشگاه از مایع آمنیوتیک برداشته‌شده برای تشخیص اختلالات ژنتیکی مانند سندروم داون، نخاع دوشاخه و فیبروز سیستیک استفاده می‌کنند.
نتیجه این آزمایش به فرد کمک می‌کند درباره بارداری خود تصمیم بگیرد. در سه‌ماهه سوم، آزمایش آمنیوسنتز برای تعیین میزان رشد و بلوغ جنین استفاده می‌شود. این آزمایش برای تشخیص نیاز به زایمان زودرس نیز کاربرد دارد.
آزمایش آمنیوسنتز به چه افرادی توصیه می‌شود؟
- یکی از شایع‌ترین دلایل توصیه آمنیوسنتز، نتایج غیرعادی غربالگری جنینی است. با انجام این آزمایش، پزشک وجود اختلالات مشخص‌شده در آزمایش غربالگری را تأیید یا رد می‌کند.
- اگر فرد تا به حال فرزندی با نقص‌های مادرزادی یا اختلالات شدید مغز و نخاع به دنیا آورده باشد، می‌تواند با آزمایش آمنیوسنتز آگاه شود که آیا این جنین نیز به این اختلالات دچار است یا خیر.
- اگر سن مادر بیش از ۳۵ سال باشد، خطر اختلالات کروموزومی مانند سندروم داون بالا می‌رود. آمنیوسنتز می‌تواند وجود این اختلالات را بررسی کند.
- اگر پدر جنین بیماری ژنتیکی مانند فیبروز سیستیک داشته باشد، آمنیوسنتز وجود این بیماری را در جنین بررسی می‌کند.
- بعضی عارضه‌های بارداری ممکن است باعث شوند زایمان پیش از موعد نیاز شود. آمنیوسنتز پیش از بارداری مشخص می‌کند که آیا ریه‌های جنین رشد کافی داشته‌اند و جنین می‌تواند خارج از رحم زنده بماند یا خیر.
- اگر پزشک فکر کند که ممکن است جنین به کم‌خونی یا عفونت مبتلا باشد یا مادر عفونت رحمی داشته باشد، آزمایش آمنیوسنتز را پیشنهاد می‌کند.
- در صورت لزوم، این آزمایش می‌تواند برای کاهش حجم مایع آمنیوتیک درون رحم استفاده شود.
- دقیق‌ترین روش برای تعیین جنسیت جنین، استفاده از مایع آمنیوتیک است.
- آمنیوسنتز می‌تواند بعضی نقص‌های سیستم عصبی را نشان دهد که به رشد ناکافی مغز و نخاع مربوط می‌شوند، مثل نخاع دوشاخه یا آناسفالی (عیب مادرزادی کاسه سر و فقدان بخشی از مغز).
آزمایش آمنیوسنتز چگونه انجام می‌شود؟
این آزمایش سرپایی است و نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان ندارد. پزشک ابتدا یک بار سونوگرافی انجام می‌دهد تا موقعیت دقیق جنین در رحم را بداند. سونوگرافی روشی بی‌خطر برای دیدن جنین است که از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌کند. برای انجام سونوگرافی باید مثانه پر باشد، پس پیش از این آزمایش باید آب زیادی نوشید.
محل امن فروکردن سوزن توسط نتیجه سونوگرافی مشخص می‌شود. پس از سونوگرافی، پزشک با استفاده از داروهای بی‌حسی قسمتی از شکم را بی‌حس می‌کند، سپس پزشک با واردکردن سوزن باریک به رحم، مقدار کمی از مایع آمنیوتیک را برمی‌دارد. این قسمت از آزمایش معمولا ۲ دقیقه طول می‌کشد.
نتیجه آزمایش‌های ژنتیکی مایع آمنیوتیک پس از ۲ هفته آماده می‌شود. اگر آزمایش برای مشخص‌کردن رشد ریه جنین انجام شده باشد، نتیجه آن پس از چند ساعت آماده می‌شود.
در جنین‌های دوقلو، اگر هرکدام کیسه آمنیوتیک جدایی داشته باشند، از هر دوی آنها نمونه‌گیری می‌شود. معمولا آمنیوسنتز دوقلوها سخت‌تر از تک‌هاست، به همین دلیل بهتر است به پزشک‌های باتجربه‌تر مراجعه کرد.
آیا می‌توان پس از انجام آزمایش به فعالیت‌های عادی ادامه داد؟
پس از انجام آزمایش آمنیوسنتز، بهتر است به منزل بروید و ادامه روز را استراحت کنید. پس از انجام آزمایش، این کارها ممنوع است:
- ورزش‌کردن؛
- فعالیت‌های سنگین؛
- بلندکردن اجسام سنگین؛
- برقراری رابطه جنسی.
ممکن است پس از آمنیوسنتز، درد کمی مثل درد قاعدگی احساس کنید که می‌تواند تا چند ساعت بعد از آزمایش نیز ادامه داشته باشد. در صورت درد، می‌توانید هر ۴ ساعت ۲ قرص استامینوفن استفاده کنید. روز پس از آزمایش، می‌توانید به فعالیت‌های خود ادامه دهید مگر اینکه خلاف دستور پزشکتان باشد.
خطرات احتمالی آزمایش آمنیوسنتز
این آزمایش در سه‌ماهه دوم بارداری انجام می‌شود و با اینکه می‌تواند عوارضی داشته باشد، تجربه عوارض شدید آن بسیار نادر است. اگر آزمایش بین هفته ۱۶ تا ۲۰ بارداری انجام شود، ۰٫۳درصد خطر سقط جنین وجود دارد. اگر آزمایش پیش از هفته ۱۵ بارداری انجام شود، این خطر تا حدی بالا می‌رود.
عوارض معمول آزمایش آمنیوسنتز عبارت‌اند از:
- گرفتگی شکمی؛
- خونریزی جزئی از واژن.
عوارضی که به‌ندرت افراد دچارشان می‌شوند:
- نشت مایع آمنیوتیک به خارج از بدن؛
- عفونت رحم.
همچنین آمنیوسنتز می‌تواند باعث انتقال عفونت‌هایی مانند هپاتیت C و ایدز به جنین شود.
در موارد نادر، ممکن است کمی از سلول‌های خونی جنین وارد جریان خون مادر شود. اگر مثبت یا منفی‌بودن گروه خونی در مادر و جنین متفاوت باشد، ممکن است بدن مادر به خون جنین واکنش آلرژی نشان بدهد. در این صورت، پزشک دارویی به‌نام روگام تجویز می‌کند که مانع ساخت آنتی‌بادی علیه سلول‌های خونی جنین می‌شود.
در صورت تجربه علائم زیر، سریع به پزشک مراجعه کنید:
- تب؛
- خونریزی؛
- ترشحات واژنی غیرعادی؛
- درد شدید شکم.
تفسیر نتیجه آزمایش آمنیوسنتز
این آزمایش ۹۹٫۴درصد دقیق است و اگر نتیجه آن عادی باشد، یعنی فرزند شما به احتمال زیاد هیچ اختلال ژنتیکی و کروموزمی ندارد. در صورتی که آزمایش برای بررسی رشد جنین انجام شده باشد، نتیجه عادی یعنی فرزند آماده به‌دنیاآمدن است و شانس زیادی برای زنده‌ماندن دارد.
نتیجه غیرعادی آزمایش نشان می‌دهد که ممکن است جنین اختلالی ژنتیکی یا کروموزومی داشته باشد. البته این مسئله قطعی نیست و به آزمایش‌های بیشتری نیاز دارد. اگر در فهمیدن نتیجه آزمایش به مشکل برخوردید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. همچنین پزشکتان می‌تواند برای قدم‌های بعدی شما را راهنمایی کند.
پس از دریافت نتیجه آزمایش آمنیوسنتز چه اقداماتی صورت می‌گیرد؟
اگر در آزمایش عارضه‌ای دیده شود، باید درباره گزینه‌های پیش رو با مشاور صحبت کرد. پزشکان می‌توانند بعضی نقص‌های مادرزادی مانند نخاع دوشاخه را هنگامی که جنین هنوز در رحم است درمان کنند.
با پی‌بردن به مشکلات جنین، مادر بیشتر در زمان بارداری مراقبت و معاینه می‌شود و به افزایش آمادگی پزشک نیز کمک می‌کند.
هزینه آزمایش آمنیوسنتز
هزینه این آزمایش به آزمایشگاه، ابزارهای استفاده‌شده و نوع آزمایش بستگی دارد. این هزینه‌ها تحت پوشش بعضی بیمه‌ها قرار می‌گیرند. برای انجام آزمایش آمنیوسنتز باید هزینه‌های ابزار لازم برای نمونه‌گیری، هزینه انجام نمونه‌گیری مایع آمنیوتیک و آزمایش این مایع را بپردازید. این مبلغ تقریبا ۱میلیون و ۵۰۰هزار تومان تا ۲میلیون تومان است.
سخن پایانی
همه والدین مجبور به انجام آزمایش آمنیوسنتز نیستند، اما شناخت فواید این آزمایش می‌تواند در تصمیم‌گیری شما مؤثر باشد. انجام آزمایش آمنیوسنتز کمک می‌کند از سلامت جنین خود مطمئن باشید و در صورت وجود هر عارضه‌ای، به‌موقع برای رفع آن اقدام کنید. پیشنهاد می‌کنیم فواید و خطرات این آزمایش را برای خود و فرزندتان بررسی کنید و با این اطلاعات درست‌ترین تصمیم را بگیرید.
شما تا به حال آزمایش آمنیوسنتز را انجام داده‌اید؟ لطفا تجربه خود را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
