ماستکتومی جراحی برداشتن پستان است که معمولا برای درمان سرطان سینه یا پیشگیری از آن انجام میشود. اگر پزشک برای درمان شما عمل ماستکتومی را توصیه کرده باشد، احتمالا سؤالات زیادی در این باره برایتان پیش آمده است. در این مقاله، درباره انواع مختلف، کاربردها، خطرات و فواید آن بحث خواهیم کرد.
انواع ماستکتومی
۱. ماستکتومی توتال یا کامل
ماستکتومی کامل ماستکتومی ساده نیز نامیده میشود. در این روش جراح تمام بافت سینه از جمله نوک سینه، هاله دور آن و پوست را برمی‌دارد. بیشتر مواقع غدد لنفاوی نگهبان (سنتینل) هم هم‌زمان برداشته می‌شوند تا برای اطلاعات بیشتر درباره سرطان بررسی شوند. ماستکتومی کامل ممکن است گزینه مناسبی برای مراحل اولیه باشد که سرطان هنوز به غدد لنفاوی زیر بغل نرسیده است.
۲. ماستکتومی رادیکال اصلاحشده
ماستکتومی رادیکال اصلاحشده تعیین می‌کند که سرطان به غدد لنفاوی زیر بازو رسیده است یا خیر. این روش شامل برداشتن موارد زیر است:
- کل بافت سینه از جمله نوک سینه، هاله و پوست؛
- برخی از غدد لنفاوی زیر بغل؛
- در برخی موارد، پوشش عضله قفسه سینه.
۳. ماستکتومی رادیکال
ماستکتومی رادیکال جراحی پیچیده‌ای است که شامل برداشتن موارد زیر میشود:
- کل بافت سینه از جمله نوک سینه، هاله و پوست؛
- تمام غدد لنفاوی زیر بغل؛
- عضلات سینه‌ای ماژور و مینور.
ماستکتومی رادیکال زمانی یکی از روش‌های استاندارد درمان سرطان سینه بود، اما در حال حاضر با توجه به بهبود تکنیک‌های تصویربرداری و پرتودرمانی، جراحان به‌احتمال زیاد ماستکتومی رادیکال اصلاحشده را توصیه می‌کنند.
۴. ماستکتومی پارشیال یا ناقص
در این روش، جراح ناحیه سرطانی را همراه مقداری بافت سالم اطراف آن برمی‌دارد. ممکن است این روش زمانی استفاده شود که فقط یک ناحیه کوچک از بافت سرطانی وجود داشته باشد.
۵. ماستکتومی محافظ پوست
ماستکتومی محافظ پوست شامل برداشتن بافت سینه، نوک و هاله دور آن میشود، اما بیشتر پوست دست‌نخورده باقی می‌ماند. این روش جراحی زمانی استفاده میشود که بازسازی سینه هم‌زمان انجام شود. این روش زمانی که تومور اولیه بزرگ است یا سرطان در نزدیکی سطح پوست دیده نمی‌شود، استفاده نمی‌شود.
۶. ماستکتومی حفظ نوک پستان
در ماستکتومی حفظ نوک سینه تمام بافت سینه برداشته میشود، اما هاله و نوک پستان حفظ می‌شوند. این روش زمانی انتخاب خوبی است که بازسازی سینه بلافاصله شروع شود. این روش فقط برای سرطان سینه در مراحل اولیه استفاده میشود که پوست یا نوک سینه درگیر نشده است.
۷. ماستکتومی دوطرفه
در ماستکتومی دوطرفه بافت هر دو سینه برداشته میشود. ماستکتومی دوطرفه گاهی اوقات به‌عنوان جراحی کاهنده خطر (پیشگیرانه) برای زنانی انجام میشود که خیلی در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. بیشتر این جراحی‌ها، ماستکتومی‌های ساده هستند، اما در برخی ممکن است نوک سینه برداشته نشود.
در موقعیت‌های دیگری نیز ماستکتومی دوطرفه به‌عنوان بخشی از برنامه درمان سرطان سینه زنان انجام میشود. این کار پس از بررسی دقیق و صحبت بیمار با تیم مراقبت از سرطان انجام میشود.
چه زمانی ماستکتومی انجام میشود؟
در پاسخ به اینکه چه زمانی ماستکتومی انجام میشود، باید گفت معمولا در این مواقع توصیه میشود:
- هنگامی که فرد نمی‌تواند با جراحی حفظ سینه (لامپکتومی) درمان شود؛
- فرد قادر به انجام پرتودرمانی نیست؛
- فرد سرطان سینه التهابی دارد؛
- تجربه پرتودرمانی سینه در گذشته؛
- وجود دو یا چند ناحیه سرطانی در ربع‌های مختلف یک سینه که به‌اندازه کافی به هم نزدیک نیستند؛
- تومور بزرگ‌تر از ۵ سانتی‌متر یا توموری بزرگ نسبت به اندازه سینه؛
- داشتن عاملی ژنتیکی مانند جهش BRCA.
چگونه برای عمل ماستکتومی آماده شویم؟
هنگامی که جراح ماستکتومی را توصیه می‌کند، باید بازسازی سینه را در نظر بگیرید. گاهی اوقات، جراحی ترمیمی می‌تواند بلافاصله شروع شود. در این شرایط میتوانید انتخاب کنید که سینه اصلا بازسازی نشود و از پروتز استفاده کنید یا صاف بماند. انتخابتان را با پزشک در میان بگذارید.
برای آماده‌شدن برای جراحی میتوانید این کارها را انجام دهید:
- لوازم بهداشتی و سایر وسایل ضروری را در یک کیسه کوچک بسته‌بندی کنید. لباسی با بالاتنه گشاد که با دکمه یا زیپ از جلو بسته میشود هم همراه داشته باشید.
- یک بالش کوچک برای زمان رفتن به خانه آماده کنید و از آن برای دورنگه‌داشتن بند کمربند ایمنی از سینه استفاده کنید.
- مواد غذایی و سایر اقلام ضروری را از قبل در خانه آماده کنید.
ممکن است تا بهبودی کامل چند روز تا چند هفته به کمک نیاز داشته باشید. سعی کنید مقدماتی را برای موارد زیر فراهم کنید:
- مراقبت از کودک؛
- کارهای و وظایف خانه؛
- مراقبت از حیوانات خانگی؛
- مراقبت شخصی.
ماستکتومی چگونه انجام میشود؟
در بیمارستان با یک خط داخل وریدی (IV) در بازویتان، مایعات و دارو را دریافت خواهید کرد. اگر بیوپسی غدد لنفاوی سنتینل (نگهبان) انجام دهید، یک ردیاب رادیواکتیو در نزدیکی تومور تزریق خواهد شد. این کار به جراح کمک می‌کند گره‌های نگهبان را پیدا کند. پس از انجام بیهوشی عمومی، جراح برشی در اطراف سینه ایجاد و بافت سینه را خارج می‌کند. بسته به نوع ماستکتومی، جراح پوست، هاله و نوک سینه و غدد لنفاوی را برمی‌دارد. نمونه‌هایی از بافت پستان و غدد لنفاوی برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.
سپس تمام برش‌ها با بخیه بسته می‌شوند. تیم جراحی یک یا دو درن جراحی (وسیله‌ای برای تخلیه ترشحات) برای زخم می‌گذارد. این اقدام موقت برای جلوگیری از تجمع مایعات در سینه است.
عمل ماستکتومی چقدر درد دارد؟
پس از جراحی، به‌احتمال زیاد در محل جراحی درد خواهید داشت. برخی افراد نیز این موارد را تجربه می‌کنند:
- بی‌حسی و سوزن‌سوزن‌شدن در قفسه سینه و بالای بازو؛
- مشکل در حرکت بازو یا شانه؛
- خارش، سوزش یا درد عصبی در قفسه سینه، زیر بغل، بالای بازو یا شانه؛
- درد فانتوم (تصور احساس درد در عضوی که وجود ندارد) سینه.
میزان درد به نوع عمل بستگی دارد، مثلا اگر هم‌زمان جراحی ترمیمی را شروع کرده باشید یا عوارضی داشته باشید، ممکن است بیشتر دچار درد شوید. درد و سایر عوارض جانبی برای هر کسی متفاوت است. برای شما داروهای مسکن تجویز خواهد شد و اگر قبل از اینکه درد خیلی شدید شود آن را مصرف کنید درد کمتری خواهید داشت.
عوارض جانبی بیشتر افراد در طی چند هفته از بین می‌روند، اما انجمن سرطان آمریکا می‌گوید حدود ۲۰ تا ۳۰درصد زنان به سندرم درد پس از ماستکتومی مبتلا می‌شوند، یعنی درد و احساسات عجیب‌وغریب تا زمانی نامعلوم باقی می‌مانند.
فواید و عوارض ماستکتومی
مزیت اصلی ماستکتومی برداشتن بافت سرطانی است. بررسی غدد لنفاوی نیز به تشخیص پیشرفت سرطان و سایر تصمیم‌گیری‌های درمانی کمک می‌کند.
تمام جراحی‌ها خطر خونریزی و عفونت را در پی دارند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ انجام شد، نشان می‌دهد عفونت و عوارض زخم شایع‌ترین دلایل بستری مجدد در بیمارستان پس از ماستکتومی هستند.
برداشتن غدد لنفاوی خطر ابتلا به لنف ادم را افزایش می‌دهد که منجر به موارد زیر میشود:
- تورم بازو، دست، انگشتان، قفسه سینه یا پشت؛
- محدوده حرکتی محدود؛
- تغییر رنگ پوست؛
- عفونت.
پس از ماستکتومی چه اتفاقی می‌افتد؟
بیشتر افراد پس از جراحی به‌خوبی بهبود می‌یابند و معمولا در عرض ۶ هفته فعالیت عادی خود را از سر می‌گیرند. وضعیت سرطان سینه در آینده، به عوامل زیادی از جمله نوع سرطان سینه و میزان گسترش آن قبل از شروع درمان بستگی دارد.
در ضمن ممکن است درمان شامل موارد زیر باشد:
- پرتودرمانی؛
- شیمی‌درمانی؛
- هورمون‌درمانی یا درمان‌های هدفمند.
سؤالات متداول درباره ماستکتومی
– چه مدت بعد از ماستکتومی میتوانم به فعالیتهای عادی و محل کار برگردم؟
شما میتوانید پس از گذشت حدود ۴ هفته فعالیتهای روزمرهتان را انجام دهید. اگر بازسازی سینه نیز انجام شده باشد، زمان نقاهت طولانیتر میشود و ممکن است ماهها طول بکشد تا کامل بهبود یابید.
– هفته اول پس از ماستکتومی چه اتفاقی می‌افتد؟
در هفته اول، داشتن درد و ناراحتی در اطراف محل زخم طبیعی است. اگر غدد لنفاوی را جراحی کرده باشید، ممکن است زیر بغلتان نیز درد داشته باشید. برخی از افراد احساس گزگز یا سفتی در اطراف جای زخم دارند. این درد به‌مرور کاهش می‌یابد.
– بعد از ماستکتومی چگونه باید بخوابیم؟
معمولا به بیمارانی که بازسازی سینه را هم انجام دادهاند، توصیه میشود در دو هفته اول پس از جراحی به پشت بخوابند. بسیاری از زنان ترجیح میدهند در این مدت بهحالت نشسته و روی صندلی بخوابند.
– چه زمانی بعد از ماستکتومی میتوانم دوش بگیرم؟
در ۴۸ ساعت اول پس از جراحی، اصلا نباید به زخم آب برسد. در این مدت باید محل پانسمان را خشک نگه دارید تا زخم به‌مرور بهبود یابد. بعد از ۴۸ ساعت، میتوانید پانسمان را بردارید و دوش بگیرید.
شما بگویید
آیا تجربه‌ای درباره برداشتن بافت سینه یا ماستکتومی دارید؟ لطفا نظرات، تجربیات و سؤالات‌تان را از قسمت ارسال دیدگاه با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
