گاز گرفتن؛ علت این رفتار کودک و روش اصلاح آن چیست؟

کودکان هنگام عصبانیت واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهند؛ بعضی از آنها سعی می‌کنند طرف مقابل را بزنند، بعضی ناسزا می‌گویند، بعضی فریاد می‌زنند و بعضی هم گاز می‌گیرند. گاز گرفتن یکی از روش‌هایی است که کودکان از آن برای تخلیه خشم و انتقام‌گرفتن استفاده می‌کنند. در مهدکودک‌های آمریکا، ۳۵درصد از آسیب‌های کودکان به‌خاطر این است که همکلاسی‌هایشان آنها را گاز گرفته‌اند! جالب است بدانید که این رفتار برای کودکان زیر ۷ سال طبیعی محسوب می‌شود، البته نه به این معنی که می‌توانیم اجازه بدهیم فرزندمان هروقت عصبی شد، طرف مقابلش را گاز بگیرد. طبیعی‌بودن یعنی شیوه تربیتی ما مشکلی نداشته است و با واکنش درست می‌توانیم رفتار کودک را اصلاح کنیم. در این مقاله توضیح می‌دهیم گاز گرفتن کودکان نشانه چیست و چطور می‌توان جلوی این رفتار را گرفت.

گاز گرفتن کودکان نشانه چیست؟

علت پرخاشگری در کودکان این است که تحت‌تأثیر شرایطی قرار می‌گیرند و عصبانی می‌شوند. گاز گرفتن و آسیب‌رساندن به طرف مقابل شدیدترین رفتار پرخاشگرانه کودکان هستند. در واقع زمانی که کودک این کار را انجام می‌دهد، آن‌قدر عصبانی است که نمی‌داند چه کار دیگری می‌تواند انجام بدهد تا خشمش را تخلیه کند. البته همیشه علت گاز گرفتن، عصبانیت نیست. به‌طور کلی در پاسخ به سؤال گاز گرفتن کودک نشانه چیست، می‌توانیم بگوییم کودک وقتی راه دیگری برای ابزار احساساتش پیدا نمی‌کند، دیگران را گاز می‌گیرد.

بیایید با ذکر مثالی درباره احساسی به غیر از عصبانیت، این مسئله را بیشتر توضیح دهیم. کودکی را تصور کنید که به‌تازگی صاحب خواهر یا برادری کوچک‌تر شده است. او وقتی برای اولین بار نوزاد را می‌بیند، با انبوهی از احساسات تازه مواجه می‌شود که نمی‌داند چطور آنها را مهار کند. او نوزاد را دوست دارد و نمی‌داند ناگهان از کجا آمده و تا چه زمانی قرار است با آنها زندگی کند! بنابراین ممکن است برای روبه‌روشدن با احساساتش و مقابله با فشار ناشی از تلاشی که برای برقراری ارتباط و درک نوزاد می‌کند، او را گاز بگیرد!

علت گاز گرفتن کودکان نوپا

در قسمت قبلی بررسی کردیم که گاز گرفتن کودکان نشانه چیست. در این بخش، علت این رفتار نوپایان را بررسی می‌کنیم. کودکان نوپا، به‌خصوص پسرهای یکی‌دوساله، ممکن است هر چیزی را گاز بگیرند، از اسباب‌بازی‌هایشان گرفته تا پدر و مادرشان را. وقتی دندان‌های کودک در حال رشد هستند، میزان گاز گرفتن آنها بیشتر می‌شود. البته گاهی اوقات هم به‌خاطر اینکه می‌خواهند چیزی مثل یک اسباب‌بازی جدید را کشف کنند آن را گاز می‌گیرند.

چون کودکان نوپا نمی‌توانند صحبت کنند، گاهی اوقات برای بیان منظورشان دیگران را گاز می‌گیرند. آنها با گاز گرفتن بزرگ‌ترها می‌خواهند که به آنها توجه کنند یا به بزرگ‌ترها نشان می‌دهند که چیزی را دوست ندارند. مثلا ممکن است وقتی کودک را محکم در آغوش گرفته‌اید و او را علی‌رغم میلش می‌بوسید، به‌نشانه اعتراض شما را گاز بگیرد.

چطور عادت گاز گرفتن کودکان نوپا را از بین ببریم؟

کودکان نوپا معمولا نمی‌دانند کاری که انجام می‌دهند اشتباه است. پس باید با بیانی ساده به آنها بفهمانید که گاز گرفتن به دیگران آسیب می‌رساند و نباید این کار را انجام بدهند. برای فهماندن این مطلب به نوپایان، این رفتارها کمک‌کننده‌اند:

• با قاطعیت کلماتی مانند «نه» و «بد» را ادا کنید تا کودک متوجه شود کار اشتباهی انجام داده است.
• به فردی که کودک او را گاز گرفته است توجه کنید و مطمئن شوید کودک متوجه شده باشد که فرد آسیب دیده است.
• بعد از آرام‌شدن، کودک را به‌سمت فرد آسیب‌دیده ببرید و از او بخواهید فرد آسیب‌دیده را نوازش کند و «ببخشید» بگوید.
• روش درست مخالفت را به کودک بیاموزید، مثلا به او بگویید اگر نمی‌خواهد وسیله‌اش را به دیگری بدهد به‌جای گاز گرفتن، وسیله را در دست بگیرد و بگوید «مال منه».
• اگر کودک کسی را به‌آرامی گاز گرفت و قصد داشت باز هم این کار را انجام بدهد، حواسش را به موضوع دیگری پرت کنید.

علت گاز گرفتن کودکان بزرگ‌تر چیست؟

بعضی از دلایل احتمالی بروز این رفتار در کودکان عبارت‌اند از:

• خشم و ناراحتی.
• قرارگرفتن در معرض استرس شدید مثل طلاق والدین، واردشدن به جمع جدیدی از کودکان به‌خاطر جابه‌جایی مدرسه یا مهدکودک یا تولد نوزاد جدید.
• تأخیر در گفتار و ناتوانی در انتقال منظور و نیازها به دیگران.
• انتقام‌گرفتن.
• احساس خطر.
• نشان‌دادن قدرت به دیگران و به‌دست‌گرفتن کنترل شرایط.
• جلب توجه، حتی اگر توجه منفی باشد.
• نشان‌دادن علاقه شدید به شخصی که او را گاز می‌گیرد.

اینکه کودک دلیلی برای انجام رفتار اشتباه داشته باشد، رفتارش را توجیه نمی‌کند، اما دانستن دلیل گاز گرفتن کودک به شما کمک می‌کند ریشه مشکل را پیدا و آن را برطرف کنید.

چطور عادت گاز گرفتن را از سر کودکان بیندازیم؟

اگر هنگامی که فرزندتان کسی را گاز می‌گیرد آنجا حضور دارید، باید واکنشی سریع اما با آرامش نشان دهید. کودک را از محل دور کنید و مطمئن شوید که آسیبی به طرف مقابل نرسانده باشد. ابتدا به فردی که کودک او را گاز گرفته است کمک کنید، محل گاز را با آب و صابون بشویید و در صورت نیاز آن را پانسمان کنید. سپس سراغ کودک بروید. برای برخورد با کودک، نکاتی را در نظر بگیرید که در ادامه بیان کرده‌ایم.

۱. کودک را گاز نگیرید

بعضی از والدین تصور می‌کنند اگر کودک متوجه شود گاز گرفتن آزاردهنده است و درد دارد، دیگر این کار را انجام نمی‌دهد و برای همین او را گاز می‌گیرند! این کار اشتباه است، زیرا والدین خودشان هم کاری را انجام می‌دهند که در حال نهی آن هستند و کودک را بیش از پیش عصبانی می‌کنند.

۲. دلیل رفتار کودک را از او بپرسید

فرزندتان را به گوشه‌ای خلوت ببرید. کمی منتظر بمانید تا هم شما و هم کودک آرام‌تر شوید. اگر ندیده‌اید چه اتفاقی افتاده و چرا کودک کس دیگری را گاز گرفته است، از خودش دلیلش را بپرسید. از او بپرسید وقتی این کار را انجام می‌داد چه احساسی داشت و به چه چیزهایی فکر می‌کرد. همچنین برای او توضیح بدهید واکنش درست به چنین احساسات و فکرهایی چیست.

۳. درباره دفعات بعدی با او صحبت کنید

وقتی فرزندتان ۱ بار کسی را گاز گرفته است، احتمال اینکه دوباره هم این کار را انجام بدهد وجود دارد. وقتی علت گاز گرفتن و احساسات لحظه‌اش را پرسیدید، نوبت آموزش می‌شود. به او بگویید وقتی چنین احساسی دارد، باید چه واکنشی نشان بدهد. همچنین از او بخواهید وقتی عصبانی یا ناراحت است، از یک بزرگ‌تر کمک بگیرد.

بعضی از بچه‌ها دوست ندارند وقتی کسی آنها را عصبانی کرده است یا با کودک دیگری به مشکل خورده‌اند، از بزرگ‌ترها کمک بخواهند و با آنها درباره مشکلشان حرف بزنند. کودکان تصور می‌کنند اگر این کار را انجام بدهند، ضعیف و دهن‌لق هستند و دوستانشان دیگر به آنها اعتماد نمی‌کنند. برای حل این مشکل، به فرزندتان اطمینان بدهید که هروقت درباره چیزی با شما صحبت کند، رازداری می‌کنید، چیزی به کسی نمی‌گویید و بدون اینکه دیگران متوجه شوند به او کمک خواهید کرد. وقتی کودک متوجه شود به نگرانی‌هایش توجه دارید، راحت‌تر به شما اعتماد می‌کند و در نتیجه می‌توانید از گازگرفتن‌های بعدی پیشگیری کنید!

۴. عوامل محرک را شناسایی کنید

کودکانی که به گاز گرفتن عادت کرده‌اند، معمولا وقتی این کار را انجام می‌دهند که تحریک شده باشند. مثلا ممکن است کودک وقتی گاز بگیرد که کودک دیگری سر او فریاد کشیده باشد. وقتی بدانید عامل محرک فرزندتان چیست و چه مواقعی دیگران را گاز می‌گیرد، راحت‌تر می‌توانید پیشگیری کنید. در مثال قبلی وقتی والدین بدانند عامل محرک فرزندشان دعوا با دیگران است، به‌محض اینکه ببینند او با کودک دیگری درگیر شده است دخالت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند طرف مقابلش را گاز بگیرد.

۵. روش صحیح ابراز احساسات را به کودک یاد بدهید

معمولا گاز گرفتن کودک نشانه این است که نمی‌تواند احساساتش را به‌درستی ابراز کند. به فرزندتان یاد بدهید احساساتش را در قالب کلمات بیان کند. همچنین می‌توانید روش‌های دیگری برای مدیریت خشم یا ناراحتی‌اش به او یاد بدهید. مثلا به او بگویید می‌تواند هنگام ناراحتی، عروسک محبوبش را بغل کند یا وقتی عصبانی است می‌تواند به بالش مشت بزند.

۶. کودک را خسته نکنید

مراقب کودک باشید. گاهی اوقات کودکان به این خاطر گاز می‌گیرند که بیش از حد تحت‌فشار قرار گرفته‌‌اند و خسته هستند. برای فرزندتان فعالیت‌های تفریحی و زمان استراحت کافی در نظر بگیرید. مطمئن شوید برنامه‌هایی که برای کودک چیده‌اید با آستانه تحملش سازگارند و او را آزار نمی‌دهند. گاهی اوقات کودکان به‌خاطر خستگی از کارهایی که انجام می‌دهند تحملشان کم می‌شود، زود از کوره درمی‌روند و دیگران را گاز می‌گیرند.

۷. به‌اندازه کافی به کودک توجه کنید

کودکان گاهی اوقات کارهای بد را فقط به‌خاطر جلب توجه والدین و بزرگ‌ترها انجام می‌دهند. وقتی کودک را به‌خاطر گاز گرفتن توبیخ می‌کنید، باز هم در حال توجه‌کردن به او هستید. کاری کنید کودکتان آن‌قدر توجه مثبت دریافت کند که نیازی به این توجه‌های منفی نداشته باشد. در طول روز برای بازی با کودک زمان بگذارید، با او حرف بزنید و او را در آغوش بگیرید، به‌خصوص اگر در حال آماده کردن فرزند اول برای تولد فرزند دوم هستید.

۷. بدون مشاجره و دعوا با کودک رفتار کنید

پدر و مادرهایی که بعد از گاز گرفتن کودک را با تشر محکوم می‌کنند و سر او فریاد می‌کشند، معمولا به نتیجه‌ای نمی‌رسند و فرزندشان دفعات بعدی هم این کار را تکرار می‌کند. بهترین واکنش این است که با قاطعیت تمام به کودک بگویید کارش اشتباه بوده است و غائله را ختم کنید. اگر در محلی به غیر از خانه خودتان هستید، به کودک بگویید که آنجا را ترک می‌کنید و او را به خانه ببرید

کلام آخر

وقتی کودک شما شخص دیگری را گاز می‌گیرد، طبیعی است که خجالت بکشید، سردرگم شوید و به این فکر کنید که در کدام قسمت از تربیت او اشتباه کرده‌اید. حتی اگر فرزندتان دیگران را گاز می‌گیرد هم شما پدر یا مادر خوبی هستید که برای تربیت کودکش زمان گذاشته است. به‌جای سرزنش‌کردن خودتان، رفتار کودک را مهار کنید و با نشان‌دادن رفتار درست به این رفتار کودک پایان بدهید.

اگر به‌رغم تلاش‌هایتان گاز گرفتن کودک همچنان ادامه دارد، بهتر است از روان‌شناس کودک کمک بگیرید. شما می‌توانید با مشورت روان‌شناس، مربی مهدکودک یا معلم مدرسه و پزشک اطفال دلیل گاز گرفتن فرزندتان را بیابید و روش‌هایی برای حل مشکل پیدا کنید.

مجموعه صوتی پرورش و تربیت فرزندان

مهم‌ترین و سخت‌ترین وظیفه پدران و مادران تربیت فرزند است تربیت کودکان شاد و سالم امروز، و انسان‌های موفق فردا

۸،۰۰۰ تومان

مشاهده