بهترین کتاب های جامعه شناسی برای شناخت ریشه رفتارهای اجتماعی

مطالعه‌کردن درباره جوامع به ما کمک می‌کند که دلایل و ریشه‌های تفاوت رفتارهای اجتماعی در جوامع مختلف را متوجه شویم. کتاب‌هایی که درباره این علم نوشته شده‌اند به قدری جذاب‌اند که می‌توانند شما را ساعت‌ها مشغول خود کنند. در این مقاله، ۱۶ کتاب از بهترین کتاب های جامعه شناسی را معرفی می‌کنیم که می‌توانند برای درک مفاهیم این علم به شما کمک کنند.

۱. گستره

بسیاری از کارشناسان معتقدند که هر کسی می‌خواهد صاحب مهارتی شود، مثلا ساز بزند یا در رشته خود صاحب‌‌نام شود، باید از کودکی یا اوایل جوانی کارش را شروع کند. چنین فردی باید بر یک رشته تخصصی تمرکز کند و تا می‌تواند تمرین کند. اگر دیر دست‌به‌کار شوید، هرگز به افرادی نمی‌رسید که زودتر از شما کار را شروع کرده‌اند، اما اگر زندگی مهم‌ترین افراد جهان (از ورزشکاران حرفه‌ای گرفته تا برندگان جایزه نوبل) را بررسی کنیم، می‌بینیم که تخصص زودهنگام فقط استثناست.

دیوید اپستین در این کتاب جامعه شناسی، زندگی موفق‌ترین ورزشکاران، هنرمندان، موسیقی‌دانان، مخترعان و دانشمندان را مرور کرده و به این نتیجه رسیده است که در بیشتر رشته‌ها، به‌ویژه رشته‌های پیچیده و غیرقابل‌پیش‌بینی‌، کلی‌گراها و همه‌چیزدان‌ها موفق‌ترند نه مختصصان. به‌اعتقاد نویسنده این کتاب، افرادی که گسترده فکر می‌کنند و تجربیات و دیدگاه‌های متنوع را می‌پذیرند، پیشرفت چشمگیری می‌کنند.

۲. کلید را بزن

چرا ایجاد تغییرات پایدار در شرکت‌ها، جوامع و حتی زندگی خودمان تا این حد سخت است؟ نویسندگان این کتاب پرفروش معتقدند که مانع اصلی، درگیری ذهنی ماست. روان‌شناسان کشف کرده‌اند که ذهن ما از ۲ بخش منطقی و عاطفی تشکیل شده است که دائم در حال رقابت‌اند. ذهن منطقی بدن سالم می‌خواهد و ذهن عاطفی بیسکویت خوشمزه. ذهن منطقی در پی تغییر در کارهاست، اما ذهن عاطفی زندگی روتین را رها نمی‌کند. این تنش مداوم می‌تواند تلاش برای تغییر را نافرجام کند، اما اگر مهار شود، تغییر به‌سرعت اتفاق می‌افتد.

چیپ و دن هیث در کتابشان نشان می‌دهند که چگونه افرادی مثل کارمندان و مدیران یا والدین و پرستاران که روتینی خاص دارند، توانسته‌اند این ۲ بخش‌ ذهن را با هم متحد کنند و به موفقیت‌های چشمگیری دست یابند. آنها در روایتی مستدل بر اساس ماجراهای واقعی، تحقیقات روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و سایر علوم در دهه‌های مختلف را گردآوری کرده‌اند تا افقی جدید از تغییرات تحول‌آفرین پیش روی ما بگذارند.

۳. جامعه‌شناسی معاصر

این کتاب پرفروش یکی از بهترین کتاب های جامعه شناسی جهان است که به فارسی هم ترجمه شده و به شما کمک می‌کند جامعه‌شناسی و کاربردش در دنیای در حال تغییر را درک کنید. در این کتاب موضوعاتی مانند زورگویی و سوءاستفاده از شبکه‌های اجتماعی، روش‌های عصر دیجیتالی برای افزایش حضور در مدرسه و برده‌داری مدرن بررسی می‌شوند. در واقع این کتاب چارچوبی برای یادگیری علم جامعه‌شناسی ارائه می‌دهد. سبک نوشتاری جذاب نویسنده در کنار نمونه‌های مستدل به شما کمک می‌کند که مکاتب معاصر جامعه‌شناسی مانند فمینیسم را بهتر درک کنید.

۴. خودكشی

اگر همه افراد چارچوب‌های اجتماعی‌ای را درک کنند که بر اساس آنها فعالیت می‌کنیم، دیگر به جامعه‌شناسی نیازی نخواهد بود. امیل دورکیم، نویسنده یکی از بهترین کتاب های جامعه شناسی، برای درک این مسئله کمک بسیاری کرده است. او متوجه شد اگر تنها یک چیز وجود داشته باشد که بتواند چگونگی ارتباط افراد جامعه با هم را توضیح بدهد، آن یک چیز خودکشی است. چرا خودکشی اتفاق می‌افتد؟ چه اشکالی دارد؟ چرا در بعضی از جوامع شایع‌تر است؟ دورکیم برای پاسخ به این سؤالات اثری خلق کرده که بیش از ۱۰۰ سال توانسته است مخاطبان را جذب کند، به چالش بکشد و آگاه کند. نتیجه‌گیری‌ها و دوراندیشی‌های این کتاب جامعه شناسی به درک ما از مسائل اجتماعی کمک بزرگی می‌کند. این اثر یکی از مهم‌ترین و بهتری کتاب های جامعه شناسی جهان است.

۵. نژاد برتر

این کتاب ماجرای آزاردهنده اعتقاد دنباله‌دار و همیشگی به تفاوت‌های نژادی در دنیای علم است. بعد از نابودی رژیم نازی در جنگ جهانی دوم، جریان اصلی علم به اصلاح نژادی و مطالعه تفاوت‌های نژادی پشت کرد، اما این همه ماجرا نبود. گروهی از نژادپرستان روشنفکر و جدایی‌طلب مجلاتی را تأسیس کردند و بودجه‌های تحقیقاتی را به مطالعاتی اختصاص دادند که در نهایت به نگارش کتاب‌هایی مانند «منحنی زنگی» اثر ریچارد هرنستاین منجر شد. این کتاب تفاوت‌های هوشی نژادهای مختلف را نشان می‌دهد. آنجلا ساینی با تشریح اظهارات و اقدامات دانشمندان معاصری که درباره تنوع زیستی انسان‌ها تحقیق و ادعا می‌کنند که فقط داده‌ها را جمع‌آوری کرده‌اند، نشان می‌دهد که دانشمندان چگونه بارها و بارها این ایده نادرست را باور کرده‌اند که نژاد بر هوش انسان‌ها تأثیر می‌گذارد.

۶. مرزهای نامرئی

این کتاب که یکی دیگر از بهترین کتاب های جامعه شناسی جهان است به شما کمک می‌کند تفاوت‌های فرهنگی و تأثیر آن بر زندگی شخصی و کاری را درک کنید. آمریکایی‌ها پیشگام نظریات منفی‌نگرِ به‌ظاهر زیبا هستند، فرانسوی‌ها، هلندی‌ها و آلمانی‌ها مستقیم سر اصل مطلب می‌روند و اهالی قاره آسیا هم درگیر سلسله‌مراتب شده‌اند. نویسنده کتاب «مرزهای نامرئی» راهنمای شما در دنیایی است که در آن از افرادی با پیشینه‌های کاملا متفاوت انتظار می‌رود با یکدیگر هماهنگ شوند.

۷. پایان غیاب

به‌زودی هیچ‌کس دنیای قبل از اینترنت را به یاد نخواهد آورد. این واقعیت اجتناب‌ناپذیر به این معناست که برای نسل‌های آینده زندگیِ قبل از این فناوری اصلا قابل‌تصور نخواهد بود. آنها چنان در دنیای مجازی غوطه‌ور می‌شوند که هدف یا معنای اصلی اینترنت کم‌کم محو می‌شود.

مایکل هریس در این کتاب جامعه شناسی با نثری شیوا در پی شرح این مسئله است. به‌گفته او، جالب‌ترین تغییر همانی است که نسل‌های آینده به‌سختی درکش خواهند کرد. این تغییر همان «پایان غیاب» است، یعنی ازبین‌رفتن وقفه‌های کوتاهی که می‌توانستند به سکوت‌های رؤیاپردازانه تبدیل شوند. در عصری که یک تلفن همراه هوشمند می‌تواند تنهایی را از ما بگیرد، هیچ‌وقت نمی‌توانیم بگوییم که وقتمان واقعا آزاد است. کمیاب‌ترین چیز در دنیای امروزی فرصتی است که بتوانیم کمی با خودمان خلوت کنیم.

۸. ساخت اجتماعی واقعیت

این کتاب درباره دانش است و انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی آن را پنجمین کتاب مهم جامعه‌شناسی در قرن بیستم معرفی کرده است. «ساخت اجتماعی واقعیت» یکی از بهترین کتاب های جامعه شناسی به شمار می‌رود و مفهوم «ساخت اجتماعی» اولین بار با این اثر وارد علوم اجتماعی شد.

۹. مقدمات جامعه‌شناسی

در این اثر مهم جامعه‌شناسی، می‌توانید مقدمه‌ای جذاب و معتبر بر علم جامعه‌شناسی بخوانید. گیدنز در این کتاب تحولات جهانی و ایده‌های ناب جامعه‌شناسی را بررسی می‌‌کند و حتی پیچیده‌ترین ایده‌ها را هم با نثری گیرا توضیح می‌دهد.

۱۰. جامعه‌شناسی

این کتاب مقدمه‌ای بسیار کوتاه بر علم جامعه‌شناسی است که در آن موضوعاتی مانند طبقات اجتماعی، جنایات، آموزش و تغییر سازمان‌های مذهبی و سیاسی بررسی شده است. این کتاب از مجموعه کتاب‌های مختصر و مفید انتشارات اکسفورد است که به فارسی ترجمه شده و برای درک سریع مفاهیم و موضوعات جدید جامعه‌شناسی بسیار مفید است.

۱۱. بینش جامعه‌شناختی

نویسنده این کتاب با رشد فزاینده مکاتب جامعه‌شناسی در آمریکا مخالفت کرد و خواستار ایجاد جامعه‌شناسی انسان‌گرا شد که تمام ابعاد اجتماعی، شخصی و تاریخی زندگی ما را به یکدیگر متصل کند. پس از انتشار این کتاب، به‌عنوان یک اثر انتقادی مستدل بسیار از آن استقبال شد.

۱۲. اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری

معروف‌ترین و بحث‌برانگیزترین اثر ماکس وبر همین کتاب است که اولین بار در سال ۱۹۰۴ میلادی منتشر شد و تا به امروز همچنان اثری جذاب است. نثر روان وبر در این کتاب یکی از دلایل محبوبیت آن است. نویسنده در این کتاب که یکی از بهترین کتاب های جامعه شناسی است، ادعا می‌کند که اخلاق پروتستانی باعث توسعه و تشویق سرمایه‌داری در غرب شده است. این کتاب یکی از مهم‌ترین کتاب‌های قرن بیستم است و افراد علاقه‌مند به جامعه‌شناسی نمی‌توانند از خواندنش صرف‌نظر کنند.

۱۳. جامعه‌شناسی نخبه‌کشی

این کتاب یکی از پرفروش‌ترین و بهترین کتاب های جامعه شناسی در ایران است که در کمتر از ۴ ماه به چاپ نهم رسید. در کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی»، شرایط سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در زمان قائم مقام فراهانی، امیرکبیر و مصدق تحلیل شده‌اند تا ریشه‌های تاریخی استبداد و عقب‌ماندگی در ایران از نظر جامعه‌شناسی بررسی شوند. نویسنده این کتاب توانسته است به‌خوبی و با نثری روان و قابل‌فهم عملکرد نخبگان سیاسی و برخورد جامعه با آنها را به تصویر بکشد.

۱۴. جامعه‌شناسی خودمانی

یکی دیگر از کتاب‌های خواندنی و پرفروش که توانسته است با لحنی ساده و گیرا مخاطب را درگیر کند، کتاب جامعه‌شناسی خودمانی است. نویسنده این کتاب عقب‌ماندگی ایرانیان را ناشی از ۳ مسئله می‌داند:

• ناآگاهی بسیاری از مردم به آنچه در طول تاریخ در ایران و جهان اتفاق افتاده است؛
• شرایط اجتماعی؛
• خصوصیات فردی انسان‌ها.

در نهایت هم برای حل این معضلات راهکارهایی خواندنی پیشنهاد کرده است. اگرچه این کتاب در دهه هفتاد چاپ شده است، هنوز هم می‌توانیم ریشه بسیاری از مشکلات جامعه را در این کتاب بخوانیم. پس اگر به علوم اجتماعی و شناخت ریشه مسائل اجتماعی در کشور علاقه‌مندید، مطالعه این کتاب را از دست ندهید.

۱۵. جامعه‌شناسی خودکامگی

احتمالا ماجرای ضحاک ماردوش و اتفاقات دوره او را شنیده‌اید، پادشاهی سنگدل که در دوران حکومتش تجسم واقعی استبداد بود. نویسنده این کتاب باری دیگر همین داستان را با نثری روان تعریف کرده است، البته این بار از دیدگاه جامعه‌شناختی. در این کتاب تلاش شده است تا با نقد ماجرای ضحاک، ریشه‌های پیدایش استبداد و دلیل روی کار آمدن نظام‌های دیکتاتوری در جامعه ایرانی نشان داده شود. پس اگر دوست دارید درباره چنین موضوعاتی بیشتر بدانید، خواندن کتاب «جامعه‌شناسی خودکامگی» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

۱۶. ما ایرانیان

«ما ایرانیان» درباره خلقیات ایرانیان نوشته شده است و نویسنده می‌کوشد به این پرسش مهم پاسخ بدهد که «آیا خلقیات ما ایرانیان ضعف‌هایی دارد؟» نویسنده برای پاسخ‌دادن به این سؤال، خلق‌وخوی ایرانیان را بررسی کرده است. برای انجام‌دادن این کار سراغ نخبگان کشور رفته و مسئله را از دیدگاه آنها ریشه‌یابی کرده است. در این کتاب، مسائلی مانند ضعف در فرهنگ کار گروهی، انتقادپذیری، غلبه احساسات بر عقل‌گرایی و رفتارهای پیش‌بینی‌نشده عواملی معرفی شده‌اند که باعث ضعف خلق‌وخوی ایرانیان هستند. کتاب «ما ایرانیان» در سال ۱۳۹۴ در فهرست ۷۰ کتاب برگزیده در جشنواره مهرنامه قرار گرفت. مطالعه این کتاب را به کسانی پیشنهاد می‌کنیم که دوست دارند از طریق مرور تاریخ و آمار و ارقام، ضعف‌های جامعه ایرانی را بشناسند و راه‌حل‌های آن را بدانند.

سخن پایانی

جامعه‌شناسی علم مطالعه روابط اجتماعی و رفتارهای انسانی در گوشه‌وکنار جامعه است. جامعه‌شناسان مسائلی مانند مذهب، روابط خانوادگی، هویت نژادی و جنسیتی، طبقات اجتماعی و فرهنگ جوامع مختلف را بررسی می‌کند. مطالعه کتاب‌هایی در این زمینه به ما کمک می‌کند که ریشه‌های بسیاری از مشکلات زندگی روزمره‌مان را پیدا کنیم و به ما نشان می‌دهد که می‌توانیم در جایگاه عضوی از جامعه بر آن تأثیر بگذاریم. در این مقاله، بهترین کتاب های جامعه شناسی را معرفی کردیم، کتاب‌هایی که می‌توانند شما را به بهترین شکل با ریشه‌های جامعه‌شناختی بسیاری از معضلات امروزی و راه‌حل آنها آشنا کنند.