اگر تابه‌حال میوه رامبوتان را نچشیده‌اید، اجازه ندهید ظاهرش شما را بترساند. رامبوتان با پوسته روشن و مودار و میوه تخم‌مرغی شکلش شبیه خارپشت دریایی است. البته پشت این ظاهر سخت، میوه‌ای نرم و شیرین وجود دارد که سرشار از انواع آنتی‌اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی است. برای آشنایی بیشتر با این میوه عجیبوغریب و فواید و عوارض آن تا انتهای مقاله همراهمان باشید.
رامبوتان چیست؟
رامبوتان نوعی میوه گرمسیری بومی مالزی است و اسمش از کلمه‌ای مالیایی به‌معنی مو گرفته شده است که به‌خاطر ظاهر مودار این میوه است. میوه رامبوتان ابتدا سبز است و وقتی رشد می‌کند، به رنگ قرمز یا زرد درمی‌آید. اگر رامبوتان را پوست بگیرید، شبیه میوه‌های لیچی و لانگان می‌شود. گوشت سفید شفاف آن فوق‌العاده آبدار و شیرین و خامه‌ای است و در مرکز آن یک دانه قرار دارد.
میوه رامبوتان منبع ویتامین سی (C)، B3، مواد معدنی و قند طبیعی است و می‌توانید آن را میان‌وعده‌ای عالی در نظر بگیرید. این میوه را تازه یا کنسروی می‌فروشند.
انواع رامبوتان
رامبوتان انواع مختلفی دارد که فقط ۲۲ نوع آن بومی اندونزی‌اند. چند نمونه از انواع رامبوتان عبارت‌اند از:
- سیکوننگ (Cikoneng)؛
- راپیا (Rapiah)؛
- سینیونیا (Sinyonya)؛
- بینجای (Binjai).
زمان مصرف رامبوتان
رامبوتان بومی جنوب آسیاست، اما در حال حاضر در سراسر دنیا طرف‌داران زیادی دارد و می‌توان این میوه شگفت‌انگیز را در میوه‌فروشی‌ها پیدا کرد. اگر موهای میوه رامبوتان سبز باشند، میوه نارس است. رنگ قرمز یا زرد میوه یعنی رسیده است و زمانی که این موها قهوه‌ای‌رنگ و خشک شوند، میوه پیر شده است. هنگام خرید رامبوتان دنبال میوه شاداب با رنگی یکدست باشید که علائم کرم‌خوردگی و بیماری نداشته باشد.
مواد مغذی رامبوتان
۱ فنجان کنسرو رامبوتان (۱۵۰ گرم) حاوی ۷۰ کالری، ۱٫۵ گرم پروتئین، ۱۸ گرم کربوهیدرات و ۰٫۲ گرم چربی است. رامبوتان منبع خوبی از ویتامین سی (C)، منگنز و مس است.
۱. کربوهیدرات
رامبوتان مثل بیشتر میوه‌ها حاوی کربوهیدرات است. ۱ فنجان رامبوتان کنسروی حاوی ۳۱ گرم کربوهیدرات است که ۱٫۴ گرم این کربوهیدرات از فیبر به دست می‌آید. بااین‌حال، بخشی از این کربوهیدرات مربوط به قندهای طبیعی میوه است.
رامبوتان کنسروی بیشتر از میوه تازه قند دارد. محتوای قند رامبوتان تازه با توجه به میزان رسیدگی آن متفاوت است. رامبوتان با موهای سبز طعم ترشی دارد و وقتی رنگ آن از سبز به قرمز یا زرد تغییر می‌کند، محتوای قند آن به بیش از ۲۰درصد می‌رسد.
۲. چربی
میزان چربی رامبوتان بسیار کم است، یعنی کمتر از ۱٫۲ گرم در هر فنجان.
۳. پروتئین
رامبوتان مبنع پروتئین نیست. ۱ فنجان رامبوتان فقط ۱ گرم پروتئین دارد.
۴. ویتامین‌ها و مواد معدنی
رامبوتان حاوی منگنز، مس، ویتامین سی، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، فولات و ویتامین آ (A) است. میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی رامبوتان زیاد نیست، اما بیشترین میزان منگنز و مس را دارد. ۱ فنجان رامبوتان ۲۲درصد از نیاز روزانه به منگنز و ۱۱درصد از نیاز روزانه به مس را تأمین می‌کند.
۵. کالری
یک فنجان رامبوتان (۱۵۰ گرم) حاوی ۷۲ کالری است که ۹۴درصد آن از کربوهیدرات به دست می‌آید. کالری باقی‌ماننده حاوی ۳درصد پروتئین و ۲درصد چربی است. رامبوتان تازه یا رامبوتان کنسروی بدون شربت کالری کمتری دارند.
خواص رامبوتان
رامبوتان علاوه بر ویتامین و مواد معدنی، حاوی چندین پلی‌فنول است که در بهبود سلامت انسان نقش دارند. این مواد سبب کاهش احتمال بروز دیابت، جلوگیری از ابتلا به سرطان، کاهش خطر سنگ کلیه و حمایت از استخوان و سلامت قلب می‌شوند. رامبوتان حاوی فولات است که به تقسیم سلولی و تکثیر دی.ان.ای (DNA) کمک می‌کند. پزشکان پیشنهاد می‌کنند برای جلوگیری از نقایص تولد، زنانی که قصد بارداری دارند روزانه ۴۰۰ میکروگرم فولات مصرف کنند.
۱. کاهش احتمال بروز دیابت
بیشتر افراد مبتلا به دیابت بر این باورند که نباید میوه‌های شیرین را در رژیم غذایی خود بگنجانند، اما میوه‌ای مثل رامبوتان فواید زیادی برای سلامتی دارد و در مقایسه با سایر شیرینی‌ها و غذاهای فراوری‌شده، محتوای قند کمتری دارد. بااین‌حال این افراد نباید از میوه کنسروی و حاوی شیرین‌کننده استفاده کنند.
۲. احتمال پیشگیری از سرطان
رامبوتان حاوی چندین آنتی‌اکسیدان شامل آنتوسیانین، ترکیبات فنولی و متانولی است. هرچند هیچ آزمایش انسانی طولانی‌مدتی اثرات ضدسرطانی رامبوتان را تأیید نکرده است، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در میوه‌ها و سبزیجات تا حدی سبب پیشگیری از سرطان می‌شوند و رامبوتان فراوری‌نشده بیشترین میزان آنتی‌اکسیدان را دارد.
۳. تقویت استخوان‌ها
ازدست‌دادن تراکم استخوان با افزایش سن تا حدی اجتناب‌ناپذیر است. بااین‌حال، مصرف غذاهای سالم و فعالیت جسمانی سبب کاهش میزان و شدت این مسئله می‌شوند. مصرف بیشتر میوه‌هایی مثل رامبوتان به‌علت وجود پتاسیم، با افزایش تراکم مواد معدنی استخوان مرتبط است. رامبوتان با کاهش دفع کلسیم از طریق ادرار، می‌تواند از پوکی استخوان جلوگیری کند.
۴. کاهش احتمال ایجاد سنگ کلیه
رژیم غذایی سرشار از میوه می‌تواند علاوه بر حفظ استخوان، از ایجاد سنگ کلیه هم جلوگیری کند. شایع‌ترین نوع سنگ کلیه کلسیمی است. مصرف زیاد پتاسیم با میوه‌ای مثل رامبوتان، جذب کلسیم در کلیه را افزایش می‌دهد. بر اساس چندین پژوهش، مصرف پتاسیم زیاد احتمال ایجاد سنگ کلیه را کاهش می‌دهد.
۵. حمایت از سلامت قلب
مثل بسیاری از میوه‌ها، رامبوتان حاوی مجموعه‌ای از مواد مغذی است که در سلامت قلب نقش دارند. رامبوتان حاوی پتاسیم (برای کاهش فشار خون) و فیبرهای کاهش‌دهنده کلسترول است. فولات و انواع ویتامین ب (B) موجود در رامبوتان هم التهاب را کم می‌کنند و خطر سکته مغزی را تا ۲۵درصد کاهش می‌دهند. ویتامین سی موجود در رامبوتان نیز سبب حذف رادیکال‌های آزادی می‌شود که به‌مرور زمان به عروق آسیب می‌زنند.
۶. بهبود هاضمه
رامبوتان حاوی فیبرهای محلول و غیرمحلول است، در نتیجه به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند. این فیبرها با جذب مایعات از روده از یبوست جلوگیری می‌کنند و با نرم‌کردم مدفوع، دفع را راحت‌تر می‌کنند. فیبرهای موجود در رامبوتان توسط باکتری‌های خوب روده استفاده می‌شوند و از التهاب و عفونت جلوگیری می‌کنند. فیبرهای محلول به میکروارگانیسم‌های روده غذا می‌دهند و این باکتری‌های خوب اسید چرب با زنجیره کوتاه تولید می‌کنند. رامبوتان همچنین به کاهش بیماری‌های گوارشی مثل سندروم روده تحریک‌پذیر، بیماری کرون و کولیت زخمی کمک می‌کند.
۷. حمایت از سیستم ایمنی
بر اساس تحقیقات، رامبوتان سبب تقویت سیستم ایمنی می‌شود. مثلا ویتامین سی موجود در رامبوتان عملکرد ایمنی را تقویت می‌کند، بنابراین مصرف روزانه رامبوتان می‌تواند در حفظ سلامت سیستم ایمنی نقش داشته باشد.
از طرف دیگر، میوه رامبوتان با عفونت مبارزه می‌کند و جلوی تکثیر ویروسی را می‌گیرد. همچنین مردم به صورت سنتی از پوست رامبوتان برای درمان بیماری و مقاومت در برابر بیماری‌های ویروسی و باکتریایی استفاده می‌کنند.
۸. کاهش وزن
رامبوتان به‌علت کالری کم و فیبر زیاد به کاهش وزن کمک می‌کند. فیبرهای محلول رامبوتان می‌توانند در آب حل شوند و ماده ژل‌مانندی را در معده ایجاد کنند. بنابراین روند هضم و جذب مواد مغذی آهسته می‌شود، اشتها کاهش می‌یابد و بیشتر احساس سیری می‌کنید. همچنین رامبوتان حاوی مقدار زیادی آب است که آب بدن شما را تأمین می‌کند و با جلوگیری از پرخوری به کاهش وزن کمک می‌کند.
۹. کمک به جذب آهن
آنمی یا کم‌خونی ممکن است به‌علت کاهش میزان آهن باشد که علائمی مثل ضعف، خستگی و رنگ‌پریدگی دارد. رامبوتان حاوی مقدار زیادی ویتامین سی است که می‌تواند به بهبود جذب آهن کمک کند و آهن موجود در غذا را به شکل قابل‌جذب آن تبدیل می‌کند. بنابراین تا حدی از کم‌خونی جلوگیری می‌کند.
حساسیت به رامبوتان
هرچند آلرژی به رامبوتان نادر است، یک مورد حساسیت غذایی به رامبوتان با علائمی شامل خارش چشم، کهیر و ورم گلو در اولین دقایق بعد از مصرف رامبوتان گزارش شده است. حساسیت به رامبوتان می‌تواند با حساسیت به لاتکس و سایر میوه‌ها همراه باشد. اگر به حساسیت غذایی شک دارید، حتما با پزشک مشورت کنید.
عوارض جانبی رامبوتان
ممکن است قند طبیعی میوه سبب تحریک بیماری افراد مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر شود. این کربوهیدرات‌های زنجیره کوتاه یا به‌اختصار فودمپس (FODMAPS) شامل الیگوساکاریدهای قابل‌تخمیر، دی‌ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی‌ساکارید‌ها هستند. رامبوتان و سایر میوه‌ها معمولا حاوی فودمپس هستند و می‌توانند برای افراد دچار حساسیت مشکل‌ساز شوند. اگر بعد از مصرف رامبوتان متوجه ناراحتی گوارشی شدید، برای تشخیص ریشه علائم به متخصص تغذیه مراجعه کنید.
تصور غلط رایج این است که هسته رامبوتان سمی است. بااین‌حال، دانه‌های رامبوتان مغذی هستند و مصرف دانه‌های پخته‌شده آن برای انسان بی‌ضرر است.
محدودیت مصرف رامبوتان
- دیابت: میوه بسیار رسیده رامبوتان با پوست قرمز تیره محتوای قند زیادی دارد که مصرف زیاد آن برای افراد دیابتی مناسب نیست.
- بارداری: خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری باید با احتیاط رامبوتان مصرف کنند.
- مشکلات هاضمه: مصرف زیاد فیبر می‌تواند موجب یبوست شود. بنابراین رامبوتان را در حد اعتدال مصرف کنید.
نگهداری رامبوتان
شرایط ایدئال برای نگهداری رامبوتان دمای ۷٫۷ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد و رطوبت ۹۰ تا ۹۵درصد است. هرچند ممکن است کمی رنگ بیرون میوه تغییر کند، بخش داخلی میوه ۱۴ تا ۱۶ روز تازه می‌ماند. در شرایط گرم‌تر یا خشک‌تر (دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت ۶۰درصد) رامبوتان تنها ۳ تا ۵ روز باقی می‌ماند. مثل تمام میوه‌های تازه، لازم است قبل از بازکردن میوه رامبوتان، میوه و دست‌هایتان را بشویید. به‌محض شستن میوه، آن را در یک ظرف در بسته در یخچال نگهداری کنید و طی چند روز مصرفش کنید.
نحوه مصرف رامبوتان
با استفاده از چاقویی تیز به‌راحتی پوسته خارجی آن را جدا کنید و دانه تلخ درون میوه را دربیاورید. دستور آشپزی خاصی برای استفاده از میوه رامبوتان وجود ندارد، اما می‌توانید به روش‌های مختلف از این میوه عجیبوغریب که اندازه یک گیلاس است استفاده کنید. رامبوتان با شیرینی طبیعی خود می‌تواند جایگزین میوه‌های دیگر مانند انبه یا آناناس در سوربه (نوعی دسر میوه‌ای یخی) شود. طعم شیرین و گوشت آبدار رامبوتان آن را به گزینه‌ای عالی برای سالاد میوه، اسموتی و دسر تبدیل می‌کند. همچنین می‌توانید از آن در تهیه بستنی و مربا استفاده کنید.
سؤالات رایج
۱. روزانه چند رامبوتان می‌توان مصرف کرد؟
می‌توانید ۵ تا ۶ رامبوتان در روز مصرف کنید. هرچند رامبوتان میوه مفیدی است، به‌دلیل قند زیادش مصرف زیاد آن مضر است.
۲. آیا رامبوتان برای کلیه مفید است؟
بله. رامبوتان می‌تواند به حذف مواد مضر در کلیه کمک کند. رامبوتان حاوی فسفر، ویتامین سی، مواد ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است که می‌توانند آسیب کلیه و ورم مثانه را کاهش دهند.
۳. آیا رامبوتان برای پوست مفید است؟
بله. رامبوتان حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل منگنز و ویتامین سی است که به بازسازی پوست کمک می‌کنند. همچنین حاوی پلی‌فنول و محرک تولید کلاژن است. همچنین از پوست شما در برابر رادیکال‌های آزاد و آلودگی محیط محافظت می‌کند.
۴. آیا مصرف روزانه رامبوتان خوب است؟
رامبوتان حاوی فیبر، ویتامین و مواد معدنی است. بنابراین می‌توانید هر روز از آن استفاده کنید. بااین‌حال، رامبوتان حاوی قند طبیعی فراوان است که می‌تواند میزان قند خون را افزایش دهد. بنابراین روزانه تنها ۵ تا ۶ عدد از آن را مصرف کنید.
۵. آیا رامبوتان برای رشد مو مناسب است؟
بله، رامبوتان حاوی مقدار چشمگیری فولات و ویتامین سی است. ویتامین سی می‌تواند به جذب آهن و جلوگیری از کم‌خونی کمک کند. کم‌خونی علت اولیه ریزش مو است. از طرف دیگر، ویتامین سی به تشکیل کلاژن و تقویت مو کمک می‌کند.
۶. میزان کلسترول رامبوتان چقدر است؟
میزان کلسترول رامبوتان کم است و افراد دچار مشکلات قلبی با خیال راحت می‌توانند از این میوه استفاده کنند.
۷. آیا لیچی و رامبوتان یکی هستند؟
خیر. این میوه‌ها کاملا متفاوت‌اند و اولین وجه تمایز آنها پوستشان است. هر دو میوه پوست صورتی مایل به قرمز تیره دارند، اما شکل پوسته خارجی آنها متفاوت است.
شما بگویید
شما چقدر با میوه رامبوتان آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال این میوه را چشیده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
