ویتامین D ماده مغذی مهمی است که جذب کلسیم برای ساختن استخوان‌های قوی را راحت‌تر می‌کند. این ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی، سیستم عصبی و عضلات بدن هم مهم است. اما آیا می‌دانستید مصرف زیاد ویتامین دی مضر است و ممکن است به بدن آسیب برساند؟ در حالی که کمبود این ماده مغذی در بین افراد بسیار رایج است، گاهی ممکن است مقدار این ویتامین در بدن بیش از حد نیاز باشد. در این مقاله درباره مقدار ویتامین دی لازم برای بدن، علائم مسمومیت با ویتامین دی و درمان این عارضه صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
میزان ویتامین دی در بدن چقدر باید باشد؟
مقدار ویتامین D توصیه‌شده روزانه برای بزرگ‌سالان زیر ۷۰ سال ۶۰۰ واحد بین‌المللی (IU) و برای افراد مسن ۸۰۰ واحد است. در واقع بسیاری از موارد مسمومیت با ویتامین D ناشی از دوز مصرفی اشتباه بوده‌اند که منجر به مصرف بیش از حد آن شده است.
بدن با قرارگرفتن در معرض نور خورشید ویتامین D تولید می‌کند، اما بسیاری از افراد ممکن است به‌علل مختلفی این ویتامین را به‌اندازه کافی دریافت نکنند. به همین دلیل به مصرف مکمل‌های ویتامین D روی می‌آورند و متأسفانه زیاده‌روی در مصرف مکمل معضلی رایج است.
بیشتر اوقات می‌توانید تمام ویتامین D موردنیاز خود را طبیعی و بدون خوردن مکمل، از طریق قرارگرفتن در معرض نور خورشید و رژیم غذایی دریافت کنید. هر روز ۱۵ دقیقه پیاده‌روی بیرون خانه میزان تولید ویتامین D را افزایش می‌دهد.
خوردن غذاهایی که سرشار از ویتامین D هستند یا با این ماده مغذی غنی شده‌اند نیز مفید است. غذاهایی که می‌توانید برای افزایش ویتامین D بدن مصرف کنید، عبارت‌اند از:
اگر نمی‌توانید مقدار کافی ویتامین D را از طریق نور خورشید و رژیم غذایی دریافت کنید و تصمیم دارید مکمل ویتامین D مصرف کنید، برای تجویز دوز ایمن به پزشک مراجعه کنید و بیش از مقدار توصیه‌شده مکمل مصرف نکنید.
علائم مسمومیت با ویتامین دی
مصرف زیاد ویتامین دی که سمیت ویتامین D یا هیپرویتامینوز D نیز نامیده می‌شود، ممکن است خطرات جدی برای سلامتی داشته باشد. برخی از علائم مصرف بیش از حد ویتامین D عبارت‌اند از:
- کاهش اشتها؛
- یبوست؛
- کم‌آبی بدن؛
- سردرگمی؛
- سرگیجه؛
- خستگی؛
- تکرر ادرار؛
- فشار خون بالا؛
- زودرنجی؛
- ضعف عضلانی؛
- حالت تهوع؛
- تشنگی؛
- وزوز گوش؛
- استفراغ.
اگر این علائم را دارید، به پزشک مراجعه کنید و به او بگویید که چه مکملی را به چه مقدار مصرف کرده‌اید. اگر پزشک به مصرف زیاد ویتامین دی شک کند، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی را برای بررسی سطح سرم (خون) تجویز کند.
ممکن است سمیت ویتامین D عواقب دیگری از جمله مشکلات کلیوی و استخوانی را نیز به دنبال داشته باشد.
هایپرکلسمی
مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند منجر به افزایش غلظت سرمی کلسیم در خون (هایپرکلسمی) شود. برخی از علائم هایپرکلسمی عبارت‌اند از:
مقدار طبیعی کلسیم خون ۸٫۸ تا ۱۰٫۸ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. مقدار سرمی کلسیم ۱۰٫۵ تا ۱۳٫۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر خفیف تا متوسط طبقه‌بندی می‌شود، اما مقادیر ۱۴ تا ۱۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بحران هایپرکلسمی در نظر گرفته می‌شوند. هایپرکلسمی ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین D را می‌توان با استروئیدها درمان کرد.
مشکلات کلیوی
هایپرکلسمی ناشی از مصرف زیاد ویتامین d می‌تواند منجر به مشکلات کلیوی یا حتی آسیب کلیه شود. به‌خاطر اینکه مصرف بیش از حد ویتامین D باعث افزایش جذب کلسیم می‌شود، می‌تواند باعث تشکیل سنگ کلیه شود.
طبق تحقیقات و شواهد موجود، ممکن است فرد دچار آسیب کلیوی جدی‌تر و طولانی‌تری هم شود. رسوب کلسیم در کلیه‌ها می‌تواند منجر به وضعیتی موسوم به نفروکلسینوز شود. این وضعیت می‌تواند باعث آسیب دائمی کلیه یا حتی نارسایی کلیه شود.
مشکلات استخوانی
در حالی که دریافت ویتامین D کافی برای سلامت استخوان ضروری است، مصرف بیش از حد آن می‌تواند اثرات منفی داشته باشد. طبق برخی تحقیقات، مصرف بیش از حد ویتامین D ممکن است عملکرد ویتامین K۲ (ماده‌ای مغذی که به حفظ کلسیم در استخوان‌ها کمک می‌کند.) را مختل کند.
طبق تحقیقات، افرادی که مگادوز ویتامین D مصرف می‌کنند بیشتر مستعد شکستگی استخوان هستند. در پژوهشی دیگر، شرکت‌کنندگان ۴۰۰، ۴۰۰۰ و ۱۰۰۰۰ واحد ویتامین D را طی یک دوره ۳ساله مصرف کردند. تست تراکم استخوان در افرادی که دوز ۴۰۰ واحد در روز مصرف کرده بودند، هیچ بهبودی نداشت و در گروهی که بیشترین دوز را مصرف کرده بودند، کاهش تراکم استخوان مشاهده شد.
چه چیزی باعث سمیت ویتامین D می‌شود؟
سمیت ویتامین D معمولا نتیجه مصرف بیش از حد مکمل است. از آنجا که بدن تولید ویتامین D را تنظیم می‌کند، بعید است به‌خاطر قرارگرفتن در معرض نور خورشید به آن مبتلا شوید. غذاها هم معمولا ویتامین D خیلی زیادی ندارند، بنابراین مصرف بیش از حد این ویتامین ناشی از خوردن غذا هم نیست.
افراد ممکن است برای رفع کمبود ویتامین دی یا کمک به تسکین علائم مواردی مانند اختلال عاطفی فصلی یا افسردگی مصرف مکمل‌های ویتامین D را شروع کنند. مشکل این است که ممکن است در مصرف آن زیاده‌روی کنند یا فکر کنند مصرف بیشتر فایده بیشتری دارد.
چطور مقدار ویتامین دی را کاهش دهیم؟
از آنجا که مقدار زیاد ویتامین دی می‌تواند در چربی‌های شما باقی بماند، اگر علائمی مانند کم‌آبی بدن یا اسهال دارید، برای درمان بالا بودن ویتامین دی باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
اگر سمیت ویتامین D نگران‌کننده نیست اما دنبال درمان سریع این عارضه هستید، شاید راهکارهای که در ادامه مطرح کرده‌ایم برایتان مفید باشند.
۱. مصرف ویتامین D را قطع کنید
اگر در مصرف مکمل ویتامین D زیاده‌روی کرده‌اید، مصرف آن را قطع کنید. همچنین می‌توانید با دورماندن از نور خورشید و نخوردن غذاهایی که منبع این ویتامین هستند، دریافت ویتامین D را کاهش دهید.
۲. کلسیم کمتری دریافت کنید
ویتامین D میزان کلسیم جذب‌شده توسط بدن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل است که شیر (منبع عالی کلسیم) معمولا با ویتامین D غنی می‌شود. دریافت مقدار زیاد ویتامین دی ممکن است باعث شود دچار هایپرکلسمی شوید. تا زمانی که میزان ویتامین D بدنتان به حالت طبیعی برگردد، غذاهای غنی از کلسیم مانند سبزیجات سبز تیره، لبنیات و ماهی نخورید.
۳. غذاهای سرشار از ویتامین K۲ بخورید
مقدار زیاد ویتامین D منجر به کاهش ویتامین K۲ می‌شود که می‌تواند باعث شکنندگی استخوان‌ها شود. یکی از راه‌های جبران این مشکل، خوردن غذاهای غنی از ویتامین K۲ مانند لبنیات یا گوشت است.
۴. هیدراته بمانید
نوشیدن منظم آب کلسیم موجود در خون را رقیق‌تر می‌کند.
کمبود ویتامین D و افسردگی
بیشتر افراد کمبود ویتامین D دارند. کمبود این ویتامین مهم می‌تواند اثراتی مانند تضعیف سلامت استخوان داشته باشد و بر رشد و عملکرد مغز هم اثر بگذارد. علاوه بر این، مقدار کم ویتامین D با مشکلات سلامت روان مانند اختلال عاطفی فصلی، افسردگی و اسکیزوفرنی مرتبط است. اگر علائم افسردگی دارید، قبل از خوددرمانی با مکمل ویتامین D، به پزشک مراجعه کنید. پزشک وضعیت سلامت شما را ارزیابی و داروی مناسبی برایتان تجویز می‌کند.
سخن پایانی
در این مقاله خواندید که مصرف زیاد ویتامین دی چه ضرری دارد. طبق تحقیقات، مصرف زیاد مکمل ویتامین D فرد را بیشتر مستعد ابتلا به سنگ کلیه و شکستگی استخوان می‌کند. همچنین مصرف مقدار زیاد این مکمل با سرطان پروستات، سرطان پانکراس و افزایش مرگ‌ومیر مرتبط است. همه این تحقیقات اثبات می‌کنند که نباید خودسرانه شروع به مصرف مکمل ویتامین دی کنید و اگر کمبودی حس می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کنید.
شما بگویید
تابه‌حال خودسرانه مکمل ویتامین دی خورده‌اید؟ دچار چه عوارضی شده‌اید؟ لطفا تجربیات و نظرات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
