صندوق ETF چیست؟ صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) را می‌توان مؤلفه‌ی ارزشمندی در سند دارایی هر سرمایه‌گذار (از مدیران مالی پیچیده‌ترین سازمان‌ها گرفته تا یک سرمایه‌گذار مبتدی که تازه کار خود را شروع کرده است) قلمداد کرد. برخی از سرمایه‌گذاران صندوق‌های قابل معامله‌ی بورس را در کانون سند دارایی خود قرار می‌دهند و بر آن تمرکز ویژه می‌کنند بنابراین می‌توانند با تعداد محدودی از ETF به سند دارایی خود تنوع ببخشند. سایر سرمایه‌گذاران از ETFها برای تکمیل کردن سند دارایی موجود خود استفاده می‌کنند و بر ETFها برای اجرای راهبردهای پیچیده‌ی سرمایه‌گذاری تکیه خواهند کرد. اما همان‌طور که در هر ابزار سرمایه‌گذاری دیگری صدق می‌کند در اینجا هم برای اینکه واقعا سود و منفعتی از ETF نصیب سرمایه‌گذار شود، باید درک مناسب و خوبی از آن داشت و به‌طور مناسب استفاده کرد. با ما همراه باشید تا با صندوق‌های قابل معامله در بورس و تفاوت آنها با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک عادی، بیشتر آشنا شوید.
درک چگونگی کار اکثر صندوق‌های قابل معامله در بورس ساده است. یک ETF در بازار بورس مانند سهام معامله می‌شود و شبیه صندوق سرمایه گذاری مشترک است. عملکرد آن یک شاخص مبنا را ردیابی می‌کند. ETF طوری طراحی شده است تا از این شاخص مبنا تقلید کند. فرق بین ساختار ETF و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک مبین بخشی از مشخصات مختلف سرمایه‌گذاری است. سایر تفاوت‌ها با نوع مدیریت تبیین می‌شوند. از آنجا که ETFها برای ردیابی شاخص طراحی شده‌اند، مدیریت آنها منفعلانه در نظر گرفته می‌شود؛ و این در حالی است که اکثر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به‌طور فعال مدیریت می‌شوند.
از دیدگاه یک سرمایه‌گذار، سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک و یک ETF که شاخص یکسانی را ردیابی می‌کنند، فرقی با هم ندارند. برای نمونه، عملکرد صندوق قابل معامله در بورس SPDR S&P 500 و یک صندوق شاخص با هزینه‌ی پایین مبتنی بر S&P 500 به لحاظ عملکرد، بسیار شبیه شاخص S&P 500 است.
با اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک اکثر شاخص‌های اصلی را پوشش می‌دهند اما در عین حال صندوق‌های قابل معامله در بورس طیف وسیع‌تری از شاخص‌ها را پوشش داده و گزینه‌های بیشتری را برای سرمایه‌گذاری در اختیار سرمایه‌گذار ETF قرار می‌دهند. حال آن که این اتفاق برای فردی که در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند رخ نخواهد داد.
پیش‌زمینه
ETFها در مقایسه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، پدیده‌ی نسبتا جدیدی هستند. گرچه نخستین ETFها شاخص‌های وسیع بازار را ردیابی می‌کردند اما ETFهای جدیدتر طوری طراحی شده‌اند تا بخش‌ها، درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری‌های جهانی، ارز و کالاها را نیز ردیابی کنند.
ETFها نشان‌دهنده‌ی سهمی از مالکیت اعتبار سرمایه‌گذاری واحد (UIT) هستند که اسناد دارایی سهام، اوراق قرضه، ارزها و کالاها را در اختیار دارد. ETFها را اغلب با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک مقایسه می‌کنند:
- یک ETF مانند صندوق سرمایه‌گذاری مشترک یک ساختار سرمایه‌گذاری است که با جمع‌آوری دارایی‌های سرمایه‌گذاران خود و همچنین استفاده از مدیران حرفه‌ای، نسبت به سرمایه‌گذاری بر روی این پول‌ها اقدام می‌کند تا اهدافی که به‌روشنی معین شده‌اند را تأمین کند. از میان این اهداف می‌توان به درآمد جاری یا افزایش سرمایه اشاره کرد. آنها مانند یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک دارای یک اطلاعیه نیز هستند. یک ETF اطلاعیه را به خریدار تحویل می‌دهد یا سندی را تحت عنوان شرح‌حال محصول در اختیار سرمایه‌گذاران می‌گذارد که اطلاعات کلیدی را در مورد ETF به‌طور خلاصه ارائه کرده است.
- یک سرمایه‌گذار که در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک فعالیت می‌کند به‌طور مستقیم به میزان خالص ارزش دارایی (NAV) که در انتهای هر روز کاری محاسبه می‌شود از صندوق خریداری می‌کند. سرمایه‌گذاری که یک ETF می‌خرد، سهم‌های بازار بورس را در فرایندی شبیه به خرید یا فروش هر سهام دیگری خریداری می‌کند. گرچه اکثر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به‌طور فعالانه مدیریت می‌شوند اما تعداد قابل توجهی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز وجود دارند که به‌طور منفعلانه مدیریت می‌شوند و برای ردیابی شاخص‌های معینی طراحی شده‌اند. تعداد اندکی از ETFها که به‌طور فعال مدیریت می‌شوند هم وارد بازار شده‌اند.
- فرایند خلق و بازخرید سهام ETF دقیقا نقطه مقابل فرایند خلق و بازخرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است. هنگام سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران هر مبلغ را به شرکت صندوق ارسال می‌کنند و شرکت هم از آن پول برای خرید اوراق بهادار و صدور سهم‌های اضافی صندوق استفاده می‌کند. وقتی سرمایه‌گذاران بخواهند سهم‌های صندوق سرمایه‌گذاری خود را بازخرید کنند، سهم‌ها در ازای پول به شرکت صندوق سرمایه‌گذاری مشترک بازگردانده می‌شوند. اما خلق یک ETF در بردارنده‌ی پول و وجه نقد نیست.
ایجاد صندوق
ETFها اوراق بهاداری هستند که حق قانونی مالکیت بخشی از سبد اوراق سهام را تصریح می‌کنند. خلق یک ETF در آمریکا مستلزم این است که مدیر صندوق، برنامه‌ی جامعی را به کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) تقدیم کند. این برنامه مجموعه‌ای از راهکارها و ترکیب‌بندی ETF را بیان می‌کند.
معمولا، تنها شرکت‌های بزرگ مدیریت پول که در شاخص‌گذاری دارای تجربه هستند می‌توانند ETFها را خلق و مدیریت کنند. این شرکت‌ها با سرمایه‌گذاران بزرگ، صندوق‌های بازنشستگی و مدیران پولی در سراسر جهان که دارای حجم عظیمی از پول (که برای خلق ETF نیاز است) ارتباط دارند. این شرکت‌ها با به صف کشیدن مشتریان، خواه سازمانی یا خُرد، برای خرید ETF تازه وارد شده ایجاد تقاضا می‌کنند.
ایجاد صندوق ETF به‌طور رسمی با یک مشارکت‌کننده‌ی دارای اختیار قانونی، شروع خواهد شد. به این مشارکت‌کننده‌ی با اختیار قانونی، سازنده‌ی بازار یا متخصص هم اطلاق می‌شود. این دلالان معمولا سبد مناسبی از سهم را تهیه می‌کنند که برای خرید ۱۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ سهم ETF کافی باشد. سبد سهام به بانک نگهدارنده‌ای ارسال می‌شود که از قبل تعیین شده است و آن بانک هم سهام ETF را به سازنده‌ی بازار جهت حفاظت می‌فرستد. حداقل اندازه‌ی سبد واحد «خلق» نام دارد.
بازخرید
برای بازخرید سهم‌ها، یک مشارکت‌کننده‌ی با اختیار قانونی یا مجاز، بخش بزرگی از ETF را می‌خرد، آن را به بانک نگهدارنده می‌فرستد و معادل همان، سبدی از سهام تکی را دریافت می‌کند. این سهام را می‌توان بعدا در بازار بورس فروخت، گرچه آنها معمولا به مؤسسه‌ای بازگردانده می‌شوند که سهام را قرض داده است.
به‌طور نظری، یک سرمایه‌گذار می‌تواند یک ETF را به دو طریق واگذار کند:
- با تقدیم سهم‌ها به صندوق ETF در ازای سهم‌های مبنا، ETF را بازخرید کند؛
- ETF را در بازار ثانویه به فروش برساند.
در عمل، سرمایه‌گذار می‌تواند مورد دوم را انجام بدهد. به‌خاطر محدودیت‌هایی که در بازخرید سهام ETF وجود دارد، آنها را نمی‌توان صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک نامید.
آربیتراژ
یکی از ویژگی‌های مهم یک ETF فرصت آربیتراژ است. وقتی قیمت ETF از خالص ارزش دارایی (NAV) سهام منحرف می‌شود، مشارکت‌کنندگان می‌توانند وارد عمل شوند و از تفاضل‌ها سود ببرند. اگر سهم‌های ETF با قیمتی پایین‌تر از خالص ارزش دارایی معامله شوند آنگاه آربیتراژکنندگان سهم‌های ETF را در بازار آزاد می‌خرند. آربیتراژکنندگان واحدهای خلق را شکل خواهند داد سپس واحدهای خلق را به بانک نگهدارنده بازخرید خواهند کرد، اوراق بهادار مبنا را دریافت خواهند کرد و آنها را در ازای دریافت سود خواهند فروخت. اگر سهم‌های ETF به قیمتی بالاتر از خالص ارزش دارایی معامله شود، آربیتراژکنندگان اوراق بهادار مبنا را در بازار آزاد خواهند خرید، آنها را برای واحدهای خلق بازخرید خواهند کرد و سپس سهم‌های ETF را به‌ازای دریافت سود خواهند فروخت. کنش‌های آربیتراژکنندگان باعث می‌شود قیمت‌های ETF بسیار نزدیک خالص ارزش دارایی اوراق بهادار مبنا نگه داشته شود.
ویژگی‌ها
اکثریت قریب به اتفاق صندوق‌های قابل معامله در بورس برای ردیابی شاخص طراحی شده‌اند و از این‌رو عملکردشان نزدیک به عملکرد یک صندوق سرمایه‌گذاری شاخص است، اما تشابه آنها دقیق نیست. به‌خاطر تفاوت در ترکیب‌بندی، نرخ مدیریت، مخارج و جا‌به‌جایی سود سهام ممکن است خطای ردیابی یا تفاوت بین بازده یک صندوق و بازده شاخص ایجاد شود.
خرید و فروش ETFها می‌تواند برای سرمایه‌گذار خُرد خوب باشد
ETFها به‌طور مداوم قیمت‌گذاری می‌شوند؛ آنها را می‌توان در بازار بورس در طول روز کاری و تجاری، خرید و فروش کرد. از آنجا که ETFها مانند سهام معامله می‌شوند، می‌توان مانند سهام آنها را سفارش داد؛ سفارش‌هایی نظیر سفارش به قیمت معین، سفارش زیان‌گریز و … همچنین می‌توان آنها را به‌صورت کوتاه فروخت. صندوق‌های سرمایه‌گذاری سنتی بر اساس خالص ارزش دارایی‌ها در انتهای روز، خرید و بازخرید می‌شوند. ETFها در بازار بورس به قیمت‌های بازار، خرید و فروش می‌شوند؛ قیمت‌هایی که شبیه خالص ارزش دارایی‌هاست ولی از آن مستقل است. اما آربیتراژکنندگان باید مطمئن شوند که قیمت‌های ETFها بسیار نزدیک به خالص ارزش دارایی‌های اوراق بهادار مبنا نگه داشته شود.
گرچه یک سرمایه‌گذار می‌تواند کم‌ترین سهم از ETF را خریداری کند، اما اکثرا در سطح وسیع (Board Lot) می‌خرند. هر چیزی که کم‌تر از Board Lot خریده شود هزینه را برای سرمایه‌گذار افزایش خواهد داد. هرکسی، فارغ از اینکه در کجای جهان به معامله و تجارت می‌پردازد می‌تواند هر ETF را خریداری کند. این ویژگی نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مزیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارد چرا که صندوق‌های سرمایه‌گذاری را معمولا می‌توان فقط در کشوری که ثبت شده‌اند خریداری کرد.
نوع پرداخت سود سهام
هر ETF معمولا سود سهامی را که از سهام مبنا دریافت شده است در هر فصل پرداخت می‌کند. هرچند، سهام مبنا سود سهام را در سراسر فصل پرداخت می‌کنند. از این جهت، این صندوق‌ها می‌توانند به‌مدت بیشتری در طول فصل پول را نگه دارند، با اینکه شاخص محکی مبنا از پول تشکیل نشده است. با داشتن ETFهایی که سود سهام پرداخت می‌کنند، درست مانند سود سهام عادی، پول سر از حساب دلالی شما درخواهد آورد. اگر می‌خواهید آن پول را مجددا سرمایه‌گذاری کنید، باید خرید دیگری انجام بدهید.
مزایای مالیاتی
از آنجا که ETFها شاخص اسناد دارایی‌ای هستند که به‌صورت منفعلانه مدیریت می‌شوند، نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری عادی، مزایای مالیاتی بیشتری دارند. آنها به‌خاطر پایین بودن گردش اوراق بهادار، درآمد سرمایه‌ای بیشتری تولید می‌کنند و در مقایسه با آن دسته از صندوق‌های سرمایه‌گذاری که به‌طور فعال مدیریت می‌شوند، درآمد سرمایه‌ای کم‌تری را تحقق خواهند بخشید. یک ETF شاخص فقط اوراق بهادار را برای نشان دادن تغییرات در شاخص مبنای خود می‌فروشد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری سنتی این درآمدهای سرمایه‌ای تحقق‌نایافته را به موازات افزایش ارزش سهام سند دارایی انباشته می‌کنند. وقتی صندوق آن سهام را می‌فروشد، سود سرمایه را به نسبت مالکیت سرمایه‌گذاران بین آنها توزیع می‌کند. این فروش منجر به مالیات بیشتری برای مالکان صندوق‌های سرمایه‌داری خواهد شد.
شفافیت
همان‌طور که قبلا اشاره شد، ETFها برای تکرار عملکرد شاخص یا کالای مبنای خود طراحی شده‌اند. سرمایه‌گذاران همواره می‌دانند دقیقا چه دارند می‌خرند و می‌توانند ببینند که دقیقا چه چیزی ETF را تشکیل می‌دهد. قیمت‌ها به‌طور روشن مشخص شده‌اند. از آنجا که صندوق‌های سرمایه‌گذاری تنها دو بار در سال باید هلدینگ‌های خود را گزارش بدهند، وقتی شما یک صندوق سرمایه‌گذاری می‌خرید، آنچه که به‌دست می‌آورید ممکن است چندان شفاف و مشخص نباشد.
قیمت و کمیسیون
یکی از ویژگی‌های ETFها، مخصوصا در مقایسه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سنتی، پایین بودن قیمت سالانه‌شان است. ماهیت منفعلانه‌ی سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، کاهش مخارج بازاریابی، توزیع و حسابداری، همه و همه به این پایین بودن مبلغ کمک می‌کنند. هرچند، سرمایه‌گذاران فردی باید برای خرید و فروش سهم‌های ETF کمیسیون دلالی پرداخت کنند؛ این امر ممکن است هزینه‌ی سرمایه‌گذاری در ETF را برای سرمایه‌گذارانی که مکررا به معامله می‌پردازند افزایش بدهد.
گزینه‌ها
تعدادی از ETFها دارای گزینه‌هایی هستند که می‌توان آنها را معامله کرد. می‌توان از آنها برای خلق راهبردهای متفاوت سرمایه‌گذاری در ارتباط با ETF مبنا استفاده کرد. این امر این امکان را برای سرمایه‌گذاران ETF فراهم می‌کند تا در اسناد دارایی خود از اهرم عملیاتی و مالی استفاده کنند.
برگرفته از: investopedia.com
ایکاش این مقاله ترجمه نبود چرا که حاوی پیچیدگی هائی بود ….شاید اگر یک کارشناس فارسی زبان می نوشت، موضوع را روشن تر بیان می کرد. نهایت آنکه ایده هائی از متن مبنا در نوشته خود می گنجاند.