مننژیت التهاب غشای اطراف مغز و نخاع است و معمولا به‌وسیله‌ی عفونت ایجاد می‌شود. این عفونت معمولا در کودکان، نوجوانان و جوانان رخ می‌دهد. بزرگسالان و افراد میانسالی که مشکلات سلامتی طولانی‌مدت مانند ضعف سیستم ایمنی داشته‌اند هم در خطر ابتلا قرار دارند. برای آشنایی با این بیماری، روش‌های درمان و پیشگیری از آن با «چطور» همراه باشید.
مننژیت دو نوع اصلی دارد:
- مننژیت ویروسی: بسیار شایع است و به بیماری‌های جدی منجر نمی‌شود. اما در موارد شدید باعث تب طولانی‌مدت و تشنج می‌شود.
- مننژیت باکتریایی: شایع نیست، اما خیلی خطرناک است. این بیماری به‌منظور جلوگیری از آسیب مغزی و مرگ باید به‌سرعت و به‌درستی درمان شود.
دلایل مننژیت
مننژیت ویروسی به‌وسیله‌ی ویروس و مننژیت باکتریایی به‌وسیله‌ی باکتری ایجاد می‌شود. برخی میکروارگانیسم‌ها و برخی از داروها هم می‌توانند باعث بروز مننژیت شوند.
این بیماری مسری است و میکروب‌های عامل آن از طریق سرفه و عطسه و از طریق ارتباط نزدیک از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شوند.
علائم مننژیت
معمول‌ترین علائم این بیماری بین نوجوانان و جوانان به‌شرح زیر است:
- گردن سفت و دردناک؛ مخصوصا وقتی سعی می‌کنید که با چانه، سینه‌ی خود را لمس کنید.
- تب؛
- سردرد؛
- استفراغ؛
- اختلال در بیدار ماندن؛
- تشنج.
کودکان، بزرگسالان و افرادی با مشکلات سلامتی نشانه‌های متفاوتی بروز می‌دهند:
- نوزادان بداخلاق می‌شوند و از غذاخوردن خودداری می‌کنند. ممکن است پوستی تحریک‌شده داشته باشند و اگر آنها را در آغوش خود نگه دارید، گریه می‌کنند.
- کودکان نشانه‌هایی مانند علائم آنفولانزا نشان می‌دهند. ممکن است سرفه کنند یا در تنفس مشکل داشته باشند.
- بزرگسالان و افرادی با مشکلات سلامتی، ممکن است فقط یک سردرد خفیف و تب داشته باشند.
اگر خودتان یا کودک‌تان چنین نشانه‌هایی دارید، سریع به پزشک مراجعه کنید. فقط یک پزشک می‌تواند تشخیص دهد که مننژیت شما ویروسی یا باکتریایی است. مننژیت باکتریایی در صورت درمان‌نشدن به‌موقع، باعث مرگ خواهد شد.
تشخیص و درمان مننژیت
پزشک شما سؤال‌هایی در مورد سلامتی‌تان می‌پرسد و چند آزمایش انجام می‌دهد.
پونکسیون کمری، مهم‌ترین تست آزمایشگاهی برای مننژیت است. در این آزمایش، از مایع نخاعی بیمار نمونه‌برداری می‌شود و برای بررسی وجود میکروارگانیسم‌های عامل بیماری آزمایش می‌شود. شاید پزشک آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی هم تجویز کند.
مننژیت باکتریایی با استفاده از آنتی بیوتیک و در بیمارستان درمان می‌شود. ممکن است برای بیمار دگزامتازون، نوعی داروی استروئیدی هم تجویز شود. بیمار باید تحت مراقبت شدید باشد تا از مشکلات جدی مانند از دست‌دادن شنوایی، تشنج و آسیب مغزی پیشگیری شود.
مننژیت ویروسی خیلی شایع‌تر است و افرادی که به این نوع از بیماری دچار می‌شوند، در عرض دو هفته بهبود پیدا می‌کنند. اگر مننژیت خفیف باشد، استراحت در خانه کافی خواهد بود. در طول زمان استراحت در خانه، باید برای تب و درد دارو مصرف کرد و مقدار زیادی مایعات نوشید تا بدن بی‌آب نشود.
روش‌های پیشگیری
بهترین راه برای حفاظت از کودک‌تان در برابر مننژیت، اطمینان از دریافت تمامی ایمن‌سازی‌های استاندارد است. ایمن‌سازی‌های استاندارد شامل واکسن سرخک، آبله مرغان، ویروس آنفولانزای نوع 2 و عفونت پنوموکوک است.
از پزشک خود بپرسید که آیا خود یا کودک‌تان به واکسن مننگوکوک نیاز دارید یا خیر. واکسن مننگوکوک، واکسنی برای پیشگیری از مننژیت باکتریایی است. دو بار دریافت آن برای بزرگسالان کافی است. برای کودکان 6 هفته به بالا و افرادی با مشکل سیستم ایمنی یا آسیب‌دیدگی طحال، یک‌بار دریافت آن کافی است. اگر به کشوری سفر می‌کنید که مننژیت در آنجا شایع است، مانند کشورهای آفریقای جنوبی، استفاده از واکسن لازم است.
برای بیشتر افرادی که به نوعِ ویروسیِ این بیماری مبتلا می‌شوند، استراحت در منزل کافی است. رعایت موارد زیر ضروری است:
- استراحت کنید: استراحت به بهبودی کمک می‌کند و نشانه‌هایی مانند سردرد را بهبود می‌بخشد. فعالیت‌های آرام مانند کتاب خواندن، بازی‌های فکری، تماشای فیلم، گوش دادن به موسیقی و غیره به گذران این زمان کمک می‌کند.
- تب خود را کاهش دهید: از پارچه‌های خنک روی پیشانی، حمام‌های خنک و داروهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید. از داروها مطابق دستورالعمل استفاده کنید.
- سردرد و دردهای ماهیچه‌ای را تسکین دهید: با مصرف استامینوفن و ایبوپروفن، دردهای ملایم را تسکین دهید.
- از کم‌آب شدن بدن جلوگیری کنید: از مایعاتی مانند آب، آب‌میوه و چای استفاده کنید. کودکان از آب‌میوه‌های منجمد لذت می‌برند. اگر شخصی استفراغ می‌کند، نباید از غذاهای جامد استفاده کند و فقط باید مقدار اندکی آب یا دیگر مایعات را پی‌درپی مصرف کند.
مراقب عوارض بیماری باشید
شایع‌ترین مشکلاتی که در طول بیماری ایجاد می‌شوند، تب طولانی‌مدت و تشنج است. برخی از افراد که با مشکلات بیشتری روبه‌رو می‌شوند، لازم است دوره‌ی درمان خود را در بیمارستان بگذرانند.
زمانی که خود یا کودک‌تان در منزل بهبود پیدا می‌کنید، مراقب عوارض طولانی‌مدت مننژیت مانند ازدست‌دادن شنوایی باشید.
