۸ عامل آلودگی هوای منزل شما که احتمالا نمی‌دانستید
بسیاری از افراد معمولا آلودگی هوا را ناشی از گازهای گلخانه‌ای، کارخانجات و خودروها می‌دانند و تصور می‌کنند آلودگی هوا فقط در بیرون از منزل وجود دارد. شاید باور آن سخت باشد، اما مطالعات آژانس حفاظت از محیط زیست نشان داده‌اند که هوای داخل منازل و محیط کار می‌تواند حتی ۵ برابر آلوده‌تر از فضای بیرون باشد. سالیانه تعداد بسیار زیادی از مردم بر اثر بیماری‌های ناشی از آلودگی هوای منزل جان خود را از دست می‌دهند، بدون اینکه حتی دلیل واقعی آن را بدانند.
بسیاری از موارد آلوده‌کننده‌ی هوای منزل، همان لوازم و اثاثیه‌ی ضروری منزل هستند که ما دائما از آنها استفاده می‌کنیم. از طرفی بسیاری از ما ساعات مهمی را بخصوص در زمان استراحت در خانه سپری می‌کنیم که با رعایت برخی نکات مهم می‌توانیم این آلودگی‌ها و اثرات منفی ناشی از آنها را تا حد امکان کاهش دهیم و نقش مهمی در سلامت خود و خانواده‌مان ایفا کنیم.
۱. شمع‌ها
بسیاری افراد دوست دارند در گوشه‌وکنار خانه بخصوص هنگام غذا خوردن، شمع روشن کنند. درست است که شمع سبب آرامش می‌شود و حالت شاعرانه‌ای به محیط خانه می‌دهد، اما آیا می‌دانید شمع تا چه‌اندازه هوای محیط را برای تنفس آلوده می‌کند؟ همه‌ی انواع شمع از نوع پارافینی آن گرفته (که بدترین نوع شمع است) تا شمع‌های ساخته‌شده از روغن‌های گیاهی هنگام سوختن ترکیبات کربن آزاد می‌کنند. این ترکیبات سبب مشکلات ریوی و تنفسی می‌شوند. بهتر است اصلا شمع روشن نکنید یا اینکه از شمع‌های گیاهی استفاده کنید.
۲. خوشبوکننده‌ی هوا
سال‌ها پیش، هنگامی که این همه خوشبوکنندههای شیمیایی در بازار موجود نبود، مردم برای معطرکردن منزل از گل‌ها و گیاهان خوشبو استفاده می‌کردند. اما امروزه استفاده از این مواد شیمیایی افزایش یافته است. بسیاری از خوشبوکنندههای هوا مقادیر قابل توجهی مواد سمی مانند اتیلن گلیکول اِتر آزاد می‌کنند که سبب مشکلات عصبی، خستگی و مشکلات تنفسی می‌شود. فتالات موجود در این خوشبوکننده‌ها نیز سبب ایجاد اختلال در سیستم غدد درون‌ریز نوزادان و اختلالات هورمونی در مردان می‌شود.
۳. فرش‌ها
شما هم از آن دسته افرادی هستید که عاشق بوی فرش تازه هستند؟ متأسفانه این عطر دلنشین، ناشی از ترکیبات آلی فرّار (VOC) است که گازهای خطرناکی مانند تولوئن، بنزن، فرمالدئید و استون آزاد می‌کنند. قرار گرفتن به مدت طولانی در معرض این گازها سبب سردرد، تحریک چشم، گلو و بینی می‌شود. فرش‌های بافته‌شده از الیاف مصنوعی مانند نایلون بیشتر از فرش‌های دستباف طبیعی این مواد را آزاد می‌کنند.
گردوغباری که معمولا لابه‌لای پرزهای فرش جمع می‌شود نیز سبب مشکلات تنفسی به‌ویژه در نوزادان می‌شود. برای کاهش آلودگی ناشی از فرش، از فرش‌های بافته‌شده از الیاف طبیعی استفاده کنید و سعی کنید نوعی از آن را انتخاب کنید که پرزهای کوتاه‌تری دارند. بهترین وسیله برای زدودن آلودگی و گردوغبار از فرش، جاروبرقی دارای فیلتر HEPA است.
۴. رنگ، چسب و محصولات شیمیایی خانگی
در قدیم بسیاری از رنگ‌ها حاوی سرب بودند. سرب سبب آسیب‌های مغزی و عصبی، نارسایی کلیه، مشکلات قلبی و عروقی می‌شود. رنگ‌های جدید نیز حاوی ترکیبات آلی فرار هستند که حتی سال‌ها پس از رنگ‌آمیزی منزل، از بین نمی‌رود. این ترکیبات در درازمدت بر سلامتی انسان تأثیر منفی می‌گذارند.
از برندی استفاده کنید که فاقد سرب و ترکیبات آلی فرار باشد. این رنگ‌ها خطر کمتری دارند و سریع‌تر خشک می‌شوند. هنگام رنگ‌آمیزی دهان و بینی‌تان را بپوشانید و درها و پنجره‌ها را باز کنید.
۵. تجهیزات گرمایشی و پخت و پز
یکی از ضروری‌ترین وسایل که در فهرست آلاینده‌های هوای منزل قرار دارند، تجهیزات گرمایشی مانند شومینه، بخاری و اجاق‌گاز هستند. اجاق‌گازها سبب تولید دی‌اکسیدنیتروژن می‌شوند که با هوا مخلوط شده و اسیدنیتریک و نیترات‌های آلی تولید می‌کنند. بخاری‌ها نیز در صورت ناقص سوختن یا وجود مشکل در دودکش سبب انتشار گاز مونوکسیدکربن می‌شوند. سردرد، سرگیجه، کسالت و حتی مرگ از پیامدهای وجود این گازها در منزل است.
یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش خطرات ناشی از این تجهیزات گرمایشی، نصب هواکش و سیستم تهویه‌ی قوی در آشپزخانه است. در غیر این صورت، هنگام کار با اجاق‌گاز پنجره را باز بگذارید. بررسی کنید لوله یا دودکش بخاری به درستی نصب شده باشند. یک دستگاه هشداردهنده‌ی مونوکسیدکربن در منزل نصب کنید.
۶. اثاثیه‌ی منزل
بسیاری از اثاثیه و لوازم خانگی مانند مبلمان، تشک، کوسن‌ها، لوازم الکترونیکی و وسایل کودک از فوم‌ها و مواد شیمیایی موسوم به «بازدارندهی اشتعال» ساخته می‌شوند. این مواد شیمیایی بسیار خطرناک هستند و می‌توانند به راحتی در هوا منتشر شوند. بر اساس مطالعات، مواد بازدارندهی اشتعال به‌عنوان عامل مؤثر در سرطان، ناباروری، کاهش ضریب‌هوشی کودک و بلوغ زودرس در دختران شناخته شده‌اند.
برای کاهش خطر ناشی از این مواد شیمیایی نکات زیر را رعایت کنید:
- از دستگاه تصفیه هوا و جاروبرقی دارای فیلتر HEPA برای از بین بردن گردوغبار و آلودگی استفاده کنید.
- به طور مرتب کف زمین و مبلمان را تمیز کنید.
- سعی کنید تشک و وسایلی را که کودک با آنها در ارتباط است از این مواد انتخاب نکنید.
- کوسن‌ها، تشک‌ها و مبلمان باید حتما روکش پارچه‌ای محافظ داشته باشند. چنانچه پارچه‌ی روی آنها آسیب‌دیده یا پاره شده است، به‌سرعت آنها را تعویض کنید.
- موکت‌ها و زیراندازهای فوم‌دار یا ابریِ قدیمی را تعویض کنید.
۷. محصولات الکترونیکی و پلاستیکی جدید
محصولات الکترونیکی که از پلی‌وینیل‌کلراید ساخته شده‌اند، می‌توانند فتالات آزاد کنند. مواد پلاستیکی نیز حاوی مواد خطرناکی هستند که بر سلامتی انسان تأثیر منفی دارند. برای کاهش این مضرات می‌توانید یک سیستم تهویه یا تصفیه هوای مناسب در منزل نصب کنید، همچنین اطراف کامپیوتر، چاپگر، تلویزیون و لوازم الکترونیکی دیگر را به‌طور مرتب با جاروبرقی تمیز کنید.
۸. محصولات پاک‌کننده‌ی خانگی
بسیاری از مواد شوینده‌ی خانگی مانند سفیدکننده‌های کلردار، پاک‌کننده‌های فرش، مبلمان و لوازم منزل حاوی مواد شیمیایی مضر مانند الکل، کلر، آمونیاک یا حلال‌های نفتی هستند. یکی از خطرناک‌ترین آنها، سفیدکننده‌ی کلردار است. مخلوط‌کردن سفید‌کننده با هر پاک‌کننده‌ی اسیدی مانند آمونیاک یا سرکه می‌تواند گاز کلر (گاز مورد استفاده در جنگ‌های شیمیایی) تولید کند که بسیار خطرناک است و استنشاق آن می‌تواند سبب مرگ شود. به جای این مواد شیمیایی می‌توانید از آب‌اکسیژنه (برای سفیدکردن و تمیزکردن سطوح)، روغن درخت چای (برای از بین بردن جرم‌ها و ضدعفونی کردن) و از سودا یا سرکه برای تمیزکردن شیشه‌ها و کاشی‌ها استفاده کنید. استفاده از تهویه‌ی مناسب در هنگام کار با این مواد ضروری است.