کک و مک همان لکه‌های قهوه‌ای است که روی پوست ظاهر می‌شود، اما چه چیزی سبب بروز این لکه‌ها می‌شود و چه روش‌هایی برای درمان آن وجود دارد؟ اگر می‌خواهید پوستی سالم داشته باشید، با ما همراه شوید، در این مطلب به طور مفصل درباره کک و مک و راه‌های درمان آن برایتان گفته‌ایم.
کک و مک چیست؟
کک و مک لکه‌های قهوه‌ای روشنی است که به‌دلایل مختلفی روی پوست ظاهر می‌شود. این لکه‌ها از دسته‌ی سلول‌های پوستی تشکیل شده‌اند که حاوی رنگدانه ملانین هستند. کک و مک برخلاف خال که کمی برجستگی دارد، کاملا مسطح است. این لکه‌های قهوه‌ای اصلا دردناک یا مضر نیستند.
کک و مک در بسیاری از مواقع ریشه‌ی ژنتیکی دارد، اما هیچ‌کس با چنین لکه‌هایی متولد نمی‌شود؛ بلکه محرک اصلی ظاهرشدن کک و مک روی صورت، قرارگرفتن در معرض نور آفتاب است. اگر از وجود کک و مک روی پوست خود خسته شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم هفت روش درمانی زیر را مطالعه کنید.
روش‌های درمان کک و مک
۱. کرم ضدآفتاب
کرم ضدآفتاب نمی‌تواند لکه‌هایی را که از قبل روی صورت به‌وجود آمده از بین ببرد، اما از پدیدارشدن لکه‌های جدید جلوگیری می‌کند. متخصصان توصیه می‌کنند که باید در تمامی طول سال، حتی روزهای ابری نیز از کرم ضدآفتاب مناسب پوستمان استفاده کنیم.
هنگام استفاده از کرم ضدآفتاب نکات زیر را به‌خاطر بسپارید:
- کرم ضدآفتاب باید SPF 30 یا بالاتر باشد.
- حداقل ۱۵ دقیقه قبل از خارج‌شدن از خانه، روی پوست تمیز خود کرم ضدآفتاب بزنید.
- هر دو ساعت یک‌بار باید کرم ضدآفتاب را تمدید کنید. تمدید کرم ضدآفتاب پس از شنا و عرق شدید اهمیت بالایی دارد.
۲. روش‌های درمانی با استفاده از لیزر
در لیزردرمانی از پالس‌های متمرکز و فشرده‌ی نور لیزر استفاده می‌شود که نواحی آسیب‌دیده‌ی پوست را هدف قرار می‌دهد. لیزر انواع مختلفی دارد. بنابر تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۵ انجام شده، لیزر 1064 Q-Switched Nd YAG در درمان کک و مک مؤثرتر و کارآمدتر است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که درمان ۶۲ نفر که با استفاده از این لیزر انجام شده، تأثیری بیش از ۵۰ درصد داشته است.
روش‌های درمانی با استفاده از لیزر امن و بی‌خطر هستند. خطر زخمی‌شدن در این روش بسیار اندک است، البته احتمال وقوع برخی عوارض جانبی وجود دارد:
- خارش
- تورم
- قرمزی
- خشکی
- پوست‌انداختن
- عفونت
- تغییر رنگ پوست
اگر سابقه‌ی تبخال دارید، بهتر است قبل از لیزردرمانی از داروهای ضدویروس استفاده کنید. اشعه‌ی لیزر می‌تواند ویروس تبخال پیرامون دهان را فعال کند. قبل از درمان احتمالا باید از برخی داروها و کرم‌ها استفاده کنید. مصرف برخی داروها نیز احتمالا متوقف می‌شود. بنابراین به پزشک خود بگویید که از چه داروها و کرم‌هایی استفاده می‌کنید.دو هفته پس از لیزردرمانی می‌توانید به روال عادی زندگی خود برگردید. البته در برخی مواقع باید درمان خود را در چندین جلسه تکرار کنید تا کاملا به نتیجه‌ی مطلوب برسید.
۳. کرایوسرجری
در کرایوسرجری با استفاده از سرمای شدید نیتروژن مایع، سلول‌های پوستی آسیب‌دیده و غیرعادی را فریز می‌کنند یا از بین می‌برند. این روش نیز بسیار امن است و به بی‌هوشی نیاز ندارد. البته احتمال بروز برخی عوارض جانبی ازجمله هیپوپیگمنتیشن (ازدست‌دادن رنگدانه)، خونریزی و تاول وجود دارد. کرایوسرجری به‌ندرت باعث ایجاد زخم می‌شود.
۴. کرم محوکننده‌ی موضعی
برخی کرم‌های محوکننده یا سفیدکننده تنها با تجویز پزشک به‌فروش می‌رسند؛ البته مدل‌‌هایی که به دستور پزشک نیاز ندارند نیز وجود دارند. بسیاری از کرم‌های محوکننده حاوی هیدروکینون هستند. این ترکیب می‌تواند روند تولید ملانین را متوقف و نواحی تیره‌ی پوست را روشن کند.
استفاده از کرم‌هایی که حاوی هیدروکینون هستند احتمالا با علائم زیر همراه هستند:
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال ۱۹۸۲ اعلام کرد محصولات سفیدکننده‌ای که حاوی ۲ درصد هیدروکینون هستند، بی‌خطر بوده و تأثیر بهتری دارند. مطالعات دیگر در سال ۲۰۰۶ نشان داد که هیدروکینون می‌تواند برای موش‌های آزمایشگاهی سرطان‌زا باشد و احتمال تیره‌شدن رنگ پوست و تغییر شکل نیز وجود دارد. به‌همین‌دلیل FDA تصمیم گرفت که تحقیقات خود درباره‌ی هیدروکینون را ادامه دهد. البته تا انتشار نتیجه‌ی تحقیقات، محصولات حاوی این ترکیب در بازار به‌فروش می‌رسند.
۵. کرم رتینوئید موضعی
کرم‌های رتینوئید یکی از ترکیبات ویتامین A هستند و برای درمان کک و مک و سایر آسیب‌های پوستی ناشی از آفتاب استفاده می‌شوند. بنابر بررسی‌های انجام‌شده در سال ۲۰۱۴، رتینوئید با جذب اشعه‌ی فرابنفش B، از پوست در برابر نور محافظت می‌کند. به‌همین‌دلیل از بروز کک و مک جدید جلوگیری می‌کند.
از عوارض جانبی این کرم‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی
- خشکی
- سوزش پوست
- پوست‌انداختن
- حساسیت
۶. پیل شیمیایی
در این روش با استفاده از مواد شیمیایی، نواحی آسیب‌دیده‌ی پوست را تراشیده و لایه‌برداری می‌کنند. برای درمان کک و مک از گلیکولیک اسید یا اسید ترشكلراكتيك برای لایه‌برداری استفاده می‌شود که می‌تواند تا لایه‌های میانی پوست نفوذ کند. پس از حذف پوست آسیب‌دیده، پوست جدید جای آن را می‌گیرد.
این روش نیز عوارض موقتی زیر را به‌همراه دارد:
- ایجاد زخم‌هایی شبیه گزیدگی
- پوست‌انداختن
- قرمزی
- سوزش
- خشکی شدید
- تورم
دوران نقاهت برای این روش درمان دو هفته است. شستن روزانه‌ی پوست با صابون و پمادهای موضعی از دستورهای درمانی این دوره است. در دوران نقاهت باید از داروهای ضدویروس استفاده کنید و تا حد امکان از آفتاب فاصله بگیرید.
۷. درمان‌های طبیعی
روش‌های درمانی طبیعی نیز وجود دارند که می‌توانند در درمان کک و مک مؤثر باشند. البته این موارد هنوز ازلحاظ علمی ثابت نشده‌اند. بااینحال استفاده از این روش‌ها به‌هیچ‌عنوان خطرناک نیست.
برخی درمان‌های طبیعی عبارت‌اند از:
آب‌لیمو: آبِ لیمو را گرفته و آن را با پنبه روی صورت بمالید. پس از آن حتما صورت خود را بشویید. گفته می‌شود که آب‌لیمو باعث روشن‌شدن رنگ پوست می‌شود.
عسل: عسل را با نمک مخلوط کنید تا یک اسکراب یا لایه‌بردار طبیعی درست کنید. عسل نیز به روشن‌کردن رنگدانه‌ها کمک می‌کند.
آب‌دوغ: آب‌دوغ همان مایعی است که پس از کره‌گرفتن باقی می‌ماند. این مایع را مستقیما روی پوست بمالید و پس از ۱۰ دقیقه صورت خود را با آب گرم بشویید. می‌توانید از ترکیب آب‌دوغ با جوپرک نوعی ماسک طبیعی درست کنید. آب‌دوغ حاوی اسید لاکتیک است که می‌تواند به روشن‌شدن رنگ کک و مک کمک کند.
خامه‌ی ترش: خامه‌ی ترش را مستقیما روی پوست تمیز بمالید و پس از چند دقیقه صورت خود را بشویید. خامه‌ی ترش نیز همانند آب‌دوغ حاوی اسید لاکتیک است.
ماست: ماست را مستقیما روی صورت بمالید و چند دقیقه منتظر بمانید. اسید لاکتیک موجود در ماست نیز به روشن‌شدن رنگ کک و مک کمک می‌کند.
پیاز: پیاز را روی پوست بمالید و پس از چند دقیقه آن را بشویید. پیاز می‌تواند مثل یک لایه‌بردار لکه‌های قهوه‌ای کک و مک را کمرنگ کند.
در صورت استفاده از این روش‌ها و احساس سوزش در پوست، درمان طبیعی خود را متوقف کنید.
دلیل ایجاد کک و مک
پوست ما از سلول‌هایی به‌نام ملانوسیت تشکیل شده که وظیفه‌ی تولید ملانین رنگدانه را به‌عهده دارند. ملانین از پوست بدن در برابر اشعه‌ی فرابنفش خورشید محافظت می‌کند. قرارگرفتن درمعرض نور آفتاب باعث می‌شود که سلول‌های ملانوسیت، ملانین بیشتری تولید کنند. کک و مک در حقیقت انباشته‌ی ملانین است که روی لایه‌ی بیرونی پوست ظاهر می‌شود.
اکثر افرادی که کک و مک زیادی دارند، پوست روشن‌تری دارند؛ البته کک و مک به این افراد محدود نیست و ممکن است روی پوست هرکسی ظاهر شود. افرادی که پوست سفیدتری دارند درمقایسه با افراد تیره‌تر، معمولا ملانین کمتری تولید می‌کنند. بااینحال سلول‌های ملانوسیت آنها در برابر آفتاب، فعال‌تر است و ملانین بیشتری تولید می‌کنند.
کک و مک به‌خودی‌خود از بین می‌رود
برخی از انواع کک و مک‌ها مدت‌های طولانی روی پوست میزبان خود باقی می‌مانند. برخی نیز در طول تابستان که آفتاب بیشتری می‌تابد، ظاهر می‌شوند و به‌مرور زمان و فاصله‌گرفتن خورشید از زمین، کمرنگ می‌شوند. کک و مک ارثی با افزایش سن کمتر خواهد شد، اما متأسفانه کک و مک‌هایی که خورشید باعث شکل‌گیری آنها شده، با افزایش سن بیشتر می‌شوند.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
کک و مک بدخیم نیست، اما ممکن است با سرطان پوست اشتباه گرفته شود. تابش شدید نور آفتاب از عوامل اصلی کک و مک و ملانوما است. ملانوما در افرادی که پوست روشن‌تری دارند، شایع‌تر است.
اگر تغییراتی در اندازه، شکل و رنگ کک و مک‌ها مشاهده کردید به‌سرعت باید به پزشک مراجعه کنید.
کلام آخر
کک و مک بسیار شایع بوده و خوش‌خیم است. بااینحال بسیاری افراد به دلیل زیبایی می‌خواهند از آنها خلاص شوند. روش‌های درمانی شدیدتر مثل لایه‌برداری شیمیایی یا لیزردرمانی مؤثر هستند که البته دوران نقاهت تقریبا طولانی دارند و احتمالا باعث بروز عوارض جانبی می‌شوند.
پیشنهاد می‌کنیم قبل از هرکاری با متخصص پوست مشورت کنید تا بهترین راه برای ازبین‌بردن کک و مک را به شما پیشنهاد کند. فراموش نکنید که تحت هر شرایطی از پوست خود در برابر اشعه‌ی آفتاب مراقبت کنید.
دوسال پیش سرشانه ی من در اثر آفتاب سوختگی تو دریا کک ومک زد از کسی شنیدم روغن شترمرغ درمان میکنه الان دوماهه روزی دوبارمیمالم رو کک و مک ها الان خیلی کم رنگ شدن و خیلی راضی ام البته درمورد مواردژنتیک نمیدونم موثرباشه یانه.
جناب دکتر
من از بچه گی کک و مک دارم اوایل فقط صورتم بود اما از ۱۶ سالگی به بعد بخاطر آفتاب روی بازو و ساعد و دست و روی شانه ها هم ایجاد شده.