هرم اهداف؛ ابزاری برای توضیح‌‌ اجمالی استراتژی سازمان‌

برنامه ریزی استراتژیک مؤثر برای موفقیت هر کسب‌وکاری ضروری است. این فرآیندی است که مدیران اجرایی ارشد برای فکر کردن به موفقیت سازمان خود در آینده از آن استفاده می‌کنند و بدون وجود آن سازمان به احتمال زیاد محکوم به شکست خواهد بود.

اما اگر افراد درک درستی از استراتژی سازمان نداشته باشند، هرچقدر هم که استراتژی شما خوب باشد، شکست خواهد خورد. چرا که آنها نمی‌توانند بفهمند که سازمان به کجا می‌رود یا چگونه می‌توانند به شما کمک کنند تا به جایی که می‌خواهید برسید. آنها احتمالا ناامید و گیج می‌شوند، ممکن است مشتریان احساس نارضایتی کنند و دیگر ذی‌نفعان نیز اعتقادشان را به توانایی سازمان شما از دست بدهند.

در نتیجه کسب‌وکار شما نیازمند یک برنامه ریزی استراتژیک مؤثر و یک استراتژی خوب برای توضیح آن است. همچنان که یک نقشه، کاراتر از فهرستی از مسیرهاست، توضیح تصویریِ استراتژی‌ می‌تواند به شکلی مؤثرتر از مجموعه‌ای از اسناد، استراتژی شما را توضیح دهد.

یک تکنیک معروف برای توصیف تصویری استراتژی «هرم اهداف» نام دارد، چرا که عوامل استراتژی را به شکلی تصویری توضیح می‌دهد.

فهم ابزار

راه‌های زیادی برای توصیف استراتژی وجود دارد. رویکردی که ساختار سلسله مراتبی را نیز به خوبی نمایش می‌‌دهد این است که به استراتژی سازمان به عنوان پاسخی برای پرسش‌های زیر نگاه کنیم:

• چرا کاری را که مشغول انجام آن هستید، انجام می‌دهید؟
• برای برآوردن اهداف مورد نظر چه کاری باید انجام دهید؟
• دقیقا چگونه می‌خواهیم کاری را که لازم است انجام شود، انجام دهیم؟
• چگونه مطمئن می‌شویم که کار انجام شده است؟

پاسخ دادن به این پرسش‌ها می‌تواند به شما برای صورت‌بندی استراتژی‌تان به شکلی همه جانبه و تبدیل اجزای اصلی به شکلی که در طرح استراتژیک نیاز است کمک کند:

• پرسش ۱: «چرا»- به ارزش‌ها، مأموریت و چشم‌انداز سازمان‌تان مربوط می‌شود.
• پرسش ۲: «چه چیز»- اهداف و مقاصد را پوشش می‌دهد.
• پرسش ۳: «چگونه»- به فعالیت‌هایی مربوط می‌شود که برای محقق کردن این اهداف نیاز است.
• پرسش ۴: «چه کسی»- به افراد، سیستم‌ها و ابزاری مربوط می‌شود که برای به ثمر رساندن این اهداف لازم هستند.

به این ترتیب سلسله‌ مراتبی از پرسش‌ها ظاهر می‌شوند: برای پاسخ دادن به پرسش ۴، لازم است که به پرسش ۳ پاسخ بدهید، برای پاسخ گفتن به پرسش ۳ ، لازم است که به پرسش ۲ پاسخ بدهید و برای پاسخ به پرسش ۲، لازم است که به پرسش ۱ پاسخ بدهید.

ارزش‌های رده‌ی بالا، یعنی ارزش‌های سازمانی، مأموریت و چشم‌انداز («چرا»)، در سراسر کسب‌وکار پخش می‌شوند و در همه‌ی جنبه‌ها نفوذ می‌کنند. به طور مشابه اهداف و مقاصد («چه چیز»)، برای تعیین اعمال و رویکردهایی که ضروری هستند («چگونه»)، سرازیر می‌شوند. این عوامل برنامه‌ریزی همگی نیازمند منابع مشخصی هستند (افراد، سیستم‌ها و غیره) تا آنها را به سرانجام برسانند («چه کسی»).

همه‌ی این موارد را می‌توان در هرمی مانند آنچه در شکل زیر نشان داده شده است به نمایش گذاشت.

استفاده از ابزار: هرم اهداف خود را بسازید

نقطه‌ی شروع برای ساختن هرم اهداف، توضیح دادن ‌«چرا» است که با توجه به ارزش‌ها، بیانیه‌ی مأموریت و بیانیه‌ی چشم‌انداز سازمان‌تان مشخص می‌شود.

روش انجام این کار به مخاطبان شما بستگی دارد: دقیقا نیاز دارید چه چیزی را توضیح دهید و به چه کسی می‌خواهید توضیح دهید؟ در نتیجه باید هر عامل از استراتژی‌تان را به گونه‌ای توضیح دهید که برای مخاطبان و پیامی که می‌خواهید انتقال بدهید مناسب باشد.

اگر هدف شما توضیح دادن استراتژی برای مشتریان و ذی‌نفعان سازمان‌تان است (یک مخاطب بیرونی) نقطه‌ی مناسب برای شروع هرم‌، بیانیه‌ی چشم‌انداز است. برای مخاطبان داخلی ممکن است سطح «چرا» بر روی بیانیه‌ی مأموریت تمرکز کند یا شامل بیاینه‌ی مأموریت و چشم‌انداز باشد. مقاله‌ی ما با عنوان بیانیه مأموریت و چشم انداز تفاوت میان این دو بیانیه را توضیح می‌دهد و همچنین به شما در ایجادد بیانیه‌ی مأموریت و چشم‌انداز برای سطح «چرا»ی هرم اهداف‌تان کمک خواهد کرد.

زمانی که سطح «چرا» را توضیح دادید، گام بعدی ساختن هرم باید «چه چیزی» را توضیح دهد، سپس «چگونه» و در نهایت «چه کسی» را. لازم است این کار را به شکلی انجام دهید که به روشنی استراتژی‌تان را برای مخاطبان خاص توضیح دهد.

مثال

یک کارآفرین باید طرح استراتژیک کسب‌وکار تازه‌اش را برای سرمایه‌گذاران بالقوه توضیح دهد. او از یک هرم اهداف برای توضیح نکات کلیدی طرح استراتژیک خود استفاده می‌کند:

چرا: چشم‌انداز/مأموریت

تبدیل شدن به یک خرده فروشی پیشتاز در اسباب‌‌بازی‌ و بازی‌های چوبی با کیفیت در سطح ملی، برای ایجاد اشتیاق و شیفته کردن والدین و کودکان نسبت به اسباب‌بازی‌ها و بازی‌های چوبی و زیبا.

چه چیزی: اهداف

اجرا کردن این ایده از طریق راه اندازی یک فروشگاه آزمایشی و رسیدن به سود‌دهی در مدت ۱۸ ماه.

چگونه: اعمال

• مشخص کردن محل فروشگاه آزمایشی
• تأمین اسباب‌بازی‌ها و بازی‌های چوبی باکیفیت
• طراحی داخلی جذاب
• رویکرد تجاری مناسب

چه کسی: افراد

• مسئول انتقال محل فروشگاه
• مسئول مشخص کردن تأمین‌کننده‌ها و تأمین محصولات
• مسئول انتخاب طراحی فروشگاه