کتاب ما چگونه ما شدیم، نوشته‌ی صادق زیباکلام، تحلیلی بر تاریخ ایران مدرن است. این کتاب در میان کتاب‌های تحلیلی تاریخ ایران، جایگاه قابل قبولی دارد و بسیاری از علاقه‌مندان به تاریخ و جامعه ایرانی، این کتاب را خوانده‌اند و به دیگران توصیه کرده‌اند. با ما همراه باشید تا این کتاب را به شما معرفی کنیم.
شناسنامه‌ی کتاب
- عنوان کتاب: ما چگونه ما شدیم
- نویسنده‌ی کتاب: صادق زیباکلام
- سال انتشار: ۱۳۷۴
درباره‌ی کتاب ما چگونه ما شدیم
همیشه بزرگ‌ترین سؤالی که در برخورد با پیشرفت دنیای غرب با آن مواجه می‌شویم، این است که چرا جوامع شرقی نتوانسته‌اند مانند غرب، به توسعه و پیشرفت دست پیدا کنند. علت عقب‌ماندگی ما چیست؟ چرا چرخ توسعه‌ی ما پنچر شد و از جریان پیشرفت دنیا بازماند؟
صادق زیباکلام در کتاب ما چگونه ما شدیم تلاش کرده است تا پاسخی منطقی برای این پرسش‌ها پیدا کند. او با کندوکاوی درون جغرافیای شرق، و جوامع شرقی، علل و ریشه‌های بازماندگی ما را از توسعه، بیان می‌کند: «من سعی کردم بفهمم چه شد که بعد از عصر فارابی و ابن‌سینا، نه فارابی دیگری در ایران متولد شد و نه ابوعلی سینای جدیدی پا به‌عرصه گذاشت. حکایت کتاب «ما چگونه ما شدیم» به‌تعبیری تلاش درجهت پاسخ به پرسشی است که از یک سابقه‌ی ۲۰۰ ساله برخوردار است؛ آنجا که «عباس میرزا» به «ژوبر» می‌گوید: مشکل در کجاست؟»
«ما چگونه ما شدیم» در ۶ فصل تدوین شده است:
- فصل اول: از کجا شروع کنیم؟
- فصل دوم: ایران چگونه جایی است؟
- فصل سوم: از صعود تا نزول: ۱۰۰۰-۱۸۰۰ (۴۰۰-۱۲۰۰ هجری)
- فصل چهارم: تأثیر هجوم قبایل بر ساختارها و نهادهای اجتماعی ایران
- فصل پنجم: خاموش‌شدن چراغ علم
- فصل ششم: شرق و غرب: تماس یا تقابل
درواقع زیباکلام در هر یک از این شش فصل، از زوایه‌ای به عنصر عقب‌ماندگی نگاه کرده است. نکته‌ی قابل توجه این است که زیباکلام در کتاب خود، نه فقط ایران، که گاه از انحطاط تمدن اسلامی در برابر تمدن غرب صحبت می‌کند.
در حاشیه
شاید بتوان صادق زیباکلام را مرد جنجالی شماره‌‌ی یک سیاست‌شناسی محافل آکادمیک ایران به‌حساب آورد. عقاید بدون هرگونه مصلحت‌اندیشی زیبا کلام، بارها او را به‌دردسر انداخته است. جالب است بدانید درعین اینکه بسیاری او را لیبرال دوآتشه می‌خوانند، او در سال‌های دهه‌ی ۶۰، دو سال به‌اتهام تبلیغ و فعالیت‌های چپ و مارکسیستی در زندان بوده است. این استاد دانشگاه تهران، با سخنرانی‌ها و مقالات تندوتیز خود در نقد نظام حاکم، توجه بسیاری از مطبوعات و تحلیلگران را به خود جلب کرده است. او در سال ۲۰۱۸ جایزه‌ی آزادی بیان «دویچه‌وله» را از آن خود کرد.
«ما چگونه ما شدیم» یکی از پرتیراژترین و پرخواننده‌‌ترین کتاب درخصوص جامعه‌شناسی سیاسی در ایران به‌شمار می‌رود. از سال انتشار تا به حال حدود ۳۰ بار به‌چاپ رسیده و موردتوجه بسیاری از علاقه‌مندان مسائل ایران قرار گرفته است. زیباکلام در این کتاب برخلاف آنچه از متن سخنرانی‌های او برمی‌آید، ازمنظر منطقی و بی‌طرف، به ریشه‌های عقب‌ماندگی ایران پرداخته است.
شما می‌توانید همین حالا کتاب صوتی ما چگونه ما شدیم را با کیفیت بالا از وبسایت نوار تهیه کنید.
آیا این کتاب برای شماست؟
چیزی که این کتاب را از کتاب‌های مشابه خود متفاوت کرده است، نوع نگاه زیباکلام به مسائل توسعه و پاسخ او به مسئله‌ی عقب‌ماندگی ماست. او کتاب را با این طرح مسئله شروع می‌کند: «توجه به یک نکته ضروری است و آن هم اینکه چطور شد استعمار به ایران آمد و توانست آن را زیر مهمیز خود بکشد؛ اما هرگز ایرانیان به این فکر نیفتادند که انگلیس یا فرانسه را به‌استعمار خود درآورند؟ چه شد که کشورهای غربی سر از ایران درآوردند، ولی ایرانیان به عقل‌شان نرسید که راهی آن کشورها شوند؟ پاسخ واقع‌بینانه‌تر آن است که ما توان به استعمار درآوردن دیگران را نداشتیم».
زیباکلام به‌جای اینکه به‌روش معمول بسیاری از تحلیلگران، علت عقب‌ماندگی ما را در نیروهای خارجی و عواملی خارج از مرزهای ایران جست‌وجو کند، به ریشه‌یابی این مسئله، درون مرزها و جامعهی ما پرداخته است. به‌نظر او، حتی حکومت‌ها نیز نمی‌توانند مقصر اصلی عقب‌ماندگی ما قلمداد شوند؛ چراکه حکام ایران و زمامداران وقت، از مرزهای خارجی به ایران تحمیل نشده‌اند و برآمده از جامعهی ایرانی و سنت‌های ایران هستند. زیباکلام مانند ماکس وبر مسئله‌ی کم‌آبی منطقه‌ی ما را یکی از مهم‌ترین علل شکل‌گیری فرهنگ سیاسی سلطه‌پذیر ما می‌داند و سعی در گره‌زدن جبر جغرافیایی با مسائل سیاسی و اقتصادی دارد. حلقه‌ی مفقوده این ارتباط، جامعهی ایرانی و جامعه‌شناسی سیاسی ایران در سال‌های گذشته است؛ مسئله‌ای که تا امروز کمتر کتابی درباره‌ی آن نوشته شده است. اگر دغدغه‌ی شما مانند زیباکلام، دانستن علت عقب‌ماندگی ما در مقایسه با اروپای پیشرفته است، اگر برای‌تان سؤال است که چگونه می‌شود شرایط جغرافیایی را با جامعه‌شناسی سیاسی پیوند زد و دوست دارید در سطحی عمیق‌تر به مسائل گذشته و روز ایران نگاه کنید؛ جان کلام اینکه اگر دغدغه‌ی شما چیزی فراتر از اتفاقات روزمره‌ی زندگی سیاسی و اجتماعی‌تان است، می‌توانید جواب بسیاری از سؤالات خود را در این نگاه جالب زیباکلام به تاریخ و جامعهی ایرانی در دوره‌ی مدرن پیدا کنید.
برای دریافت کتاب صوتی ما چگونه ما شدیم به سایت نوار مراجعه کنید و به جمع هزاران خواننده این کتاب محبوب بپیوندید.
