رئیس نسرین به او می‌گوید سفارش مشتری آماده‌ی بارگیری از انبار شرکت است. اما همین که او تلفن را بر می‌دارد تا با مشتری تماس بگیرد، رئیس خبر می‌دهد که مشکلی پیش آمده است. او می‌گوید: «محموله توسط فردی از اعضای گروه‌مان صدمه دیده است. قسمت‌های خسارت دیده‌ای وجود دارد، اما بر عملکرد محصول تأثیری نمی‌گذارند. اگر شکایت کردند ما شرکت باربری‌ای که آن را تحویل داده مقصر اعلام می‌کنیم.»
نسرین که احساس خوبی ندارد، مکثی می‌کند و می‌گوید: «اما مگر خدمه‌ی انبار ما موجب خسارت به محصول نشدند؟» رئیس شانه بالا می‌اندازد و با بی‌اعتنایی می‌گوید: «بله، اما مشتری که این را نمی‌داند. نگران نباش، مشتری حتی متوجه خسارت هم نخواهد شد.»
رئیس نسرین از دفتر بیرون می‌رود و او در حالی که مطمئن نیست چه کار باید بکند، به میزش تکیه می‌دهد. می‌داند که مقصر دانستن شرکت باربری برای این خسارت، کار نادرستی است. فریب دادن مشتری و تحویل محصولی نه چندان سالم به آنها نیز کار نادرستی است.
شما ناگهان یک روز صبح در قالب فرد بدی از خواب بیدار نمی‌شوید. بلکه به خاطر هزاران بار تسلیم‌شدن عزت نفس تان در برابر منافع شخصی‌تان به آدم بدی تبدیل می‌شوید.
نویسنده‌ی آمریکایی، رابرات برالت
بسیاری از ما باید تصمیماتی اتخاذ کنیم که تعریف می‌کنند ما چه کسی هستیم و به چه چیزی باور داریم. اغلب اوقات گزینه‌هایی که در مقابل ما وجود دارند ممکن است ناچیز به نظر برسند. اما این به معنای آن نیست که برای‌مان مهم نیستند. حتی کوچک‌ترین اقدام می‌تواند بر عزت نفس، اخلاق مداری و در نهایت اعتبار ما تأثیر بگذارد.
در دنیایی که افرادی با تصمیم‌گیری‌های غلط در رأس امور قرار دارند به‌نظر می‌رسد افرادی که تصمیمات درست می‌گیرند؛ نادرند. با این حال، زندگی و کار کردن با اخلاق‌مداری حس خوبی به ما می‌دهد و هنگامی که ما با این ویژگی بسیار ارزشمند شناخته شده باشیم، زندگی و حرفه‌مان پیشرفت می‌کند و به اوج می‌رسد.
در این مقاله بررسی خواهیم کرد که اخلاق‌مداری چیست و چگونه می‌توان با اتخاذ تصمیمات درست در زندگی و کار، اخلاق حرفه ای را ایجاد و حفظ کرد.
اخلاق مداری چیست؟
اخلاق مداری ویژگی‌ای است که بسیاری از ما در وجودمان برای آن ارزش قائل هستیم و این چیزی است که ما پیوسته در مدیران‌مان جستجو می‌کنیم. لغت‌نامه‌ی رندوم هاوس (Random House) اخلاق مداری را این‌طور تعریف می‌کند:
- پیروی از اصول اخلاقی، درستی شخصیت اخلاقی، راستی.
- حالت کامل، تام، یا غیرناقص بودن.
- شرایط بی‌عیب و بی‌نقص.
اگر چه این تعریف درست است، اما شرح اخلاق مداری در زندگی روزمره کمی پیچیده‌تر است. می‌توان گفت اخلاق‌مداری همیشه انجام دادن کار درست است حتی زمانی که کسی شما را نگاه نمی‌کند، یا حتی زمانی که تصمیم‌گیری آسان نیست. یا ممکن است اخلاق‌مداری را صادق بودن نسبت به خودتان و کلام‌تان بدانید حتی زمانی که با پیامدهای جدی و زیان‌آور تصمیم‌گیریتان مواجه می‌شوید.
به دومین و سومین تعریف توجه کنید. این تعاریف مربوط به ساختارها هستند مانند یکپارچگی ساختمان. اما می‌توانیم این تعریف را برای خودمان نیز به کار ببریم. زمانی که ما یکپارچگی داریم، بی عیب و در شرایط کاملی هستیم و در معرض ناسازگاری‌های رفتاری قرار نداریم.
زندگی با اخلاق مداری یعنی همیشه راست‌گو هستیم و اجازه می‌دهیم اقدامات ما معرف شخصیت‌مان و آنچه که بر آن باور داریم باشند. اخلاق‌مداری، انتخاب ماست و هر لحظه از زندگی خود باید به انتخابِ آن ادامه بدهیم.
چرا اخلاق‌مداری مهم است؟
دلایل زیادی برای اهمیت اخلاق مداری وجود دارند. نخست آنکه زندگی با اخلاق‌مداری یعنی هرگز نباید زمان یا انرژی‌ای را صرف تردید نسبت به خودمان کنیم. زمانی که به ندای درونی خود گوش می‌دهیم و کار درست را انجام می‌دهیم، زندگی ساده می‌شود. زندگی و فعالیت‌های ما برای همه آشکار است و نباید نگران پنهان کردن چیزی باشیم.
وقتی اخلاق مدار هستیم، اعتماد مدیران و همکاران و گروه‌مان را جلب می‌کنیم. ما قابل اتکا هستیم و وقتی خود را مسئول اقدامات خود می‌دانیم، به الگویی برای دیگران تبدیل می‌شویم که می‌توانند از ما پیروی کنند.
همه‌ی این موارد به نوبه‌ی خود تأثیر مستقیمی بر موفقیت ما در زندگی دارند. افرادی که با اخلاق مداری زندگی و کار می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که برای ترفیع در نظر گرفته شوند. چرا؟ زیرا اخلاق مداری نماد رهبری اخلاقی است. سازمان‌ها نیازمند رهبران قابل اعتماد هستند و زمانی که شما اخلاق مدار باشید، به همه نشان می‌دهید که قابل اعتماد هم هستید.
چگونگی ایجاد و حفظ اخلاق‌مداری
اعتباری هزار ساله، به خاطر رفتاری یک ساعته به باد می‌رود.
ضرب‌المثل ژاپنی
اخلاق مداری شما چیزی است که اعتبارتان را مشخص می‌کند و همان‌طور که این ضرب‌المثل اشاره می‌کند اتخاذ تصمیمی اشتباه، می‌تواند اخلاق‌مداریِ یک عمر زندگی شما را از بین ببرد. پس چگونه می‌توان اخلاق مداری را به وجود آورد و آن را حفظ کرد؟
مرحله‌ی ۱: ارزش‌های خود را تعریف کنید
شما نمی‌توانید با ارزش‌هایی زندگی کنید که واقعا آنها را باور ندارید. پس کار خود را با تعریف ارزش‌های اصلی‌تان شروع کنید. اینها همان ارزش‌هایی هستند که فارغ از پیامدهایشان، حاضر نیستید آنها را در معرض خطر قرار دهید.
مرحله‌ی ۲: هر تصمیمی که می‌گیرید مورد تحلیل قرار دهید
مردم اغلب زمانی که تصور می‌کنند کسی مراقب آنها نیست کارها را سرسری انجام می‌دهند یا تصمیمات بدی اتخاذ می‌کنند. اخلاق‌مداری یعنی فارغ از هر چیزی تصمیم درستی اتخاذ کنید به ویژه زمانی که کسی مراقب‌تان نیست. شما معمولا می‌دانید چه چیزی درست و چه چیزی غلط است، اگر چه گاهی اوقات به لحظات آرامی برای فکر کردن به این مسئله نیاز دارید. اگر مطمئن نیستید که کدام انتخاب درست است، این دو سؤال را از خود بپرسید:
- اگر انتخاب من در صفحه‌ی اول روزنامه چاپ شد و همه آن را دیدند، آیا احساس خوبی خواهم داشت؟
- اگر این تصمیم را اتخاذ کنم، آیا بعدا نسبت به آن احساس خوبی خواهم داشت؟
به خاطر داشته باشید که راست‌گویی و اخلاق مداری ارزش‌هایی نیستند که تنها در مواقع راحتی و آسایش آنها را سرلوحه‌ی زندگی‌تان قرار بدهید؛ بلکه همواره باید با آنها زندگی کنید. این امر شامل انتخاب‌های بزرگ و انتخاب‌های کوچک می‌شود؛ انتخاب‌هایی که همه می‌بینند و انتخاب‌هایی که هیچ کسی نمی‌بیند.
مرحله‌ی ۳: اخلاق‌مداری را ترویج کنید
افراد صادق اغلب ویژگی‌های مشترکی دارند. آنها متواضع‌اند، حسی قوی نسبت به خود دارند، عزت نفس و اعتمادبه‌نفس دارند. این ویژگی‌ها مهم هستند زیرا گاهی اوقات از سوی دیگران تحت فشار قرار خواهید گرفت تا تصمیم نادرستی بگیرید.
تلاش کنید تا این ویژگی‌ها را در خود به‌وجود آورده و بهبود دهید تا هر موقع زمان آن فرا رسید، قدرت و شجاعت لازم برای انجام کار درست را داشته باشید. در خود اعتماد به نفس و عزت نفس به وجود بیاورید و برای پرورش شخصیت خود تلاش کنید. برای شناختن خودتان و آنچه که به آن باور دارید، وقت بگذارید. با کسانی که اخلاق‌مدار هستند و از تصمیمات شما حمایت می‌کنند، دوست شوید و رابطه‌ی کاری برقرار کنید.
توصیه‌های بیشتر
- یاد بگیرید چگونه قاطع باشید تا بتوانید بدون شکوه کردن و عصبانی شدن از موضع اخلاقی از دیدگاه فردی بالغ دفاع کنید.
- از دروغ مصلحتی اجتناب کنید. دروغ‌های مصلحتی ممکن است بی‌ضرر به نظر برسند اما دروغ‌های کوچک هم به هرحال دروغ هستند. همیشه حقیقت را بگویید.
- یاد بگیرید مسئولیت کارهای خود را بر عهده بگیرید. اگر اشتباه می‌کنید فورا آن را بپذیرید و هر کاری لازم است برای اصلاح اوضاع انجام دهید.
- به قول خود عمل کنید و قولی ندهید که نتوانید به آن عمل کنید.
- به خاطر داشته باشید که در زمان‌های ترس، فاجعه و هرج و مرج احتمال تصمیم‌گیری غلط بیشتر است. از این فرصت‌ها برای نشان دادن شخصیت واقعی خود استفاده کنید.
- زمانی که با اخلاق‌مداری عمل می‌کنید؛ از اینکه از خودراضی و خودنما به نظر برسید، پرهیز کنید. فروتن و خاکی باقی بمانید، دنبال تحسین دیگران نباشید و تا حد امکان از شرمندگی دیگران جلوگیری کنید.
پس نسرین که در اول مقاله به او اشاره کردیم، چگونه باید با رئیسش رفتار می‌کرد؟ او باید فورا با این موقعیت برخورد قاطعی می‌کرد. می‌توانست تقاضای ملاقات خصوصی کند و چیزی مانند این بگوید: «من نگران این موضوع هستم. حتی اگر این محصول کار هم بکند، مشتریان هنگامی که آسیب را ببینند ناراحت خواهند شد و احتمالا دیگر به ما سفارش نخواهند داد. شرکت حمل و نقل نیز آزرده خواهد شد و ما نیز با این شرکت زیاد سر و کار داریم. بهتر نیست حقیقت را بگوییم؟»
