ادرار کردن روشی است که بدن را از شر آب اضافی و مواد مضر خلاص می‌کند. باوجود اینکه ادرار کردن عملکردی مهم برای بقاست، اما تکرر ادرار می‌تواند کیفیت زندگی زنان را دچار اختلال کند. معمولا زنانی که دچار تکرر ادرار هستند، دائم به دستشویی می‌روند، شبها به‌خوبی نمی‌خوابند یا از ترس نَشت ادرار جایی نمی‌روند. در این مقاله شما را با علت تکرر ادرار در زنان، علائم، تشخیص، پیشگیری، عوارض جانبی و درمان خانگی تکرر ادرار در زنان آشنا خواهیم کرد.
هر فرد بسته به میزان آبی که می‌نوشد و عملکرد کلیه‌اش، روزی چند بار ادرار می‌کند. این میزان برای یک فرد معمولی در طول ۲۴ ساعت چیزی حدود ۶ تا ۸ بار است. هرچند گهگاه این مقدار می‌تواند بیشتر شود، اما افزایش مدام و هر روزه تعداد دفعات ادرار کردن بیشتر از ۸ بار می‌تواند از علائم ناراحتی تکرر ادرار باشد. در این مقاله، اطلاعاتی درباره‌ی تکرر ادرار در زنان آمده است که به آشنایی بیشتر با این موضوع کمک می‌کند.
دلایل تکرر ادرار در زنان
بعضی از نوشیدنی‌ها مُدرند و مثانه را تحریک می‌کنند؛ مصرف آنها می‌تواند سبب تکرر ادرار شود. برای مثال می‌توان به کافئینِ موجود در قهوه، چای و نوشیدنی‌های خاص اشاره کرد.
بااین‌حال تکرر ادرار می‌تواند به‌دلیل عوامل پزشکی ایجاد شود که در زیر به چند مورد از آنها اشاره شده است:
- سنگ مثانه؛
- دیابت؛
- کیست‌های بینابینی (نوعی بیماری مزمن و التهابی در مثانه)؛
- کاهش سطح هورمون استروژن؛
- مثانه پُرکار؛
- التهاب مجاری ادراری؛
- ضعف اندام‌های کف لگن.
چاقی یکی دیگر از عوامل تکرر ادرار است. وزن زیاد می‌تواند روی مثانه فشار اضافی وارد کند. درنتیجه می‌تواند ماهیچه‌های کف لگن را ضعیف‌تر کند و سبب تکرر ادرار شود.
یکی دیگر از عوامل تکرر ادرار بارداری است. رشد رحم در طول بارداری می‌تواند سبب ایجاد فشار اضافی به مثانه شود. درنتیجه خانم‌های باردار بیشتر به دستشویی می‌روند.
براساس یکی از مطالعات، به‌طور تخمینی حدود ۴۱/۲۵ درصد خانم‌های باردار در طول بارداری تکرر ادرار را تجربه می‌کنند و تکرر ادرار سبب ناراحتی یا پریشانی در ۶۸/۸ درصد از این افراد می‌شود.
یائسگی هم می‌تواند روی کنترل مثانه تأثیر بگذارد. زمانی‌که زنان برای مدت طولانی قاعده نمی‌شوند، بدن آنها تولید استروژن را متوقف می‌کند. این هورمون می‌تواند روی مثانه و رحم تأثیر بگذارد. درنتیجه این دسته از زنان احتمالا تکرر ادرار را تجربه می‌کنند.
یکی دیگر از عوامل تکرر ادرار زایمان طبیعی است. زایمان طبیعی می‌تواند عضلات کف لگن را ضعیف کند. این عضلات مثانه را در جای خود نگه می‌دارند.
گاهی‌اوقات تکرر ادرار به‌دلیل آسیب به اعصاب مثانه ایجاد می‌شود. در بعضی از مواقع خانم‌ها بلافاصله بعد از تولد نوزاد علائم تکرر ادرار را تجربه نمی‌کنند، اما ممکن است سال‌های بعد، علائم آن بروز کند و آن را تجربه کنند.
علائم و خطرات احتمالی
ممکن است یک خانم در کنار تکرر ادرار علائم دیگری هم داشته باشد. شاید این علائم به پزشک کمک کند تا علت تکرر ادرار فرد را تشخیص دهد.
برای مثال:
- تغییر رنگ ادرار به قرمز، صورتی یا قهوه‌ای؛
- نیاز شدید و ناگهانی به ادرار کردن؛
- مشکل در تخلیه‌ی کامل مثانه؛
- نَشت ادرار یا از دست دادن کنترل مثانه؛
- درد یا سوزش هنگام ادرار کردن.
خطرات احتمالی مربوط به تکرر ادرار معمولا به عوامل ایجادکننده‌ی آن بستگی دارد. برای مثال، اگر تکرر ادرار در خانمی به‌دلیل عفونت مجاری ادراری ایجاد شده باشد، در صورت عدم درمان، دچار عفونت شدید و کلی می‌شود. این اتفاق می‌تواند به کلیه‌های او آسیب بزند و سبب تنگ شدن مجاری ادراری شود.
درصورتی‌که خانمی دچار تکرر ادرار (بدون اینکه بیماری قابل‌درمانی علت آن باشد) شده باشد، چنین مشکلی می‌تواند روی کیفیت زندگی او تأثیر بگذارد. او نمی‌تواند به‌خوبی بخوابد و اغلب مجبور است برای رفتن به دستشویی بیدار شود. همچنین شاید به‌دلیل ترس از زیاد رفتن به دستشویی، از انجام فعالیت‌های اجتماعی و حضور در جمع خودداری کند.
این خطرات می‌تواند روی احساس تندرستی او نیز تأثیر بگذارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر تکرر ادرار با علائم احتمالی عفونت همراه بود، خانم باید به پزشک مراجعه کند. این علائم می‌تواند شامل تب، درد هنگام ادرار کردن و صورتی یا خونی بودن رنگ ادرار باشد.
همچنین ادرار دردناک یا درد لگن همراه با تکرر ادرار می‌تواند عامل نگرانی باشد. در کل، هر زمانی که زنان احساس ناراحتی دارند یا حس می‌کنند در کیفیت زندگی‌شان اختلالی ایجاد شده است، باید به پزشک مراجعه کنند.
سبک زندگی مناسب و راه‌حل‌های پزشکی برای درمان تکرر ادرار وجود دارد و خانم‌ها مجبور نیستند این علائم را تحمل کنند و بابت آن رنج بکشند.
چطور تکرر ادرار را تشخیص دهیم؟
پزشک با پرسیدن سؤالاتی درمورد تاریخچه‌ی سلامتی خانم، عوامل احتمالی تکرر ادرار را تشخیص می‌دهد.
نمونههایی از این سؤالات، در زیر آورده شده است:
- اولین بار چه زمانی متوجه شروع علائم شُدید؟
- چه چیزهایی علائم را بدتر می‌کند؟ آیا چیزی علائم را بهتر می‌کند؟
- در حال حاضر چه داروهایی مصرف میکنید؟
- روزانه چه مقدار غذا و نوشیدنی مصرف میکنید؟
- آیا هنگام ادرار کردن علائمی مثل درد، سوزش یا حساسیت دارید که نتوانید به‌طور کامل مثانه را تخلیه کنید؟
احتمالا پزشک برای ارزیابی بیشتر، نمونه‌ی ادرار را دریافت می‌کند. آزمایشگاه می‌تواند حضور گلبول‌های سفید و قرمز خون و سایر ترکیباتی را که نباید در ادرار باشد، تشخیص دهد؛ احتمالا وجود این عوامل می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عفونت شدید باشد.
آزمایش‌های دیگر شامل سیستومتری (cystometry) یا اندازه‌گیری فشار داخل مثانه یا سیستوسکوپی است که با استفاده از ابزاری خاص، داخل مجاری ادراری و مثانه بررسی می‌شود.
سایر روش‌های تشخیص به علائم خاص موجود در خانم بستگی دارد.
پیشگیری و درمان خانگی تکرر ادرار در زنان
اگر عفونت مجاری ادراری سبب تکرر ادرار در زنان شود، مصرف آنتی بیوتیک می‌تواند به از بین بردن عفونت کمک کند.
سایر روش‌های درمانی و پیشگیری برای تکرر ادرار که عامل آن عفونت نیست، در زیر آورده شده است:
- تغییر سبک زندگی: خودداری از مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که به‌عنوان محرک مثانه شناخته می‌شوند، می‌تواند به کاهش تکرر ادرار در زنان کمک کند. به‌عنوان مثال از مصرف کافئین، الکل، نوشیدنی‌های گازدار، شکلات، شیرین‌کننده‌های مصنوعی، غذاهای تند و غذاهایی که برپایه‌ی گوجه فرنگی هستند خودداری کنند؛
- تنظیم الگوی مصرف مایعات: برای مثال خودداری از نوشیدن مایعات زیاد قبل از خواب می‌تواند به کاهش بیدارشدن‌های شبانه برای رفتن به دستشویی کمک کند؛
- بازآموزی مثانه: بازآموزی مثانه یکی دیگر از روش‌هایی است که تعداد دفعات مراجعه‌ی خانم به دستشویی در طول روز را کاهش می‌دهد. براین‌اساس فرد به‌جای اینکه منتظر بماند تا احساس نیاز به ادرار کردن به او دست دهد، باید برنامه‌ی منظمی برای رفتن به دستشویی داشته باشد.
درصورت امکان اگر خانمی قبل از برنامه‌ی زمان‌بندی‌شده احساس ادرار کردن داشت، می‌تواند از روش‌های آرامش‌بخش (ریلکسیشن) استفاده کند و ببینید آیا می‌تواند با این روش‌ها بر احساس ادرار کردن غلبه کند یا نه. زنان نباید قبل از مشورت با پزشک از روش برنامه بازآموزی مثانه استفاده کنند.
به‌علاوه، در این روش پزشک داروهایی تجویز می‌کند که انقباض مثانه را کاهش می‌دهد و سبب استراحت مثانه می‌شود. این موضوع باعث کاهش نیاز مراجعه به دستشویی نیز می‌شود.
نمونههایی از داروهای مورداستفاده برای درمان تکرر ادرار در زیر آورده شده است:
- ایمی‌پرامین (توفرانیل)؛
- میرابگرون (Myrbetriq)؛
- اکسی‌بوتینین (دیتروفان)؛
- تولترودین برای کاهش اسپاسم (دیترول).
گاهی‌اوقات پزشک تزریق سم بوتولینیوم (بوتاکس) را پیشنهاد می‌کند که می‌تواند میزان انقباض مثانه را کاهش دهد. همچنین بوتاکس می‌تواند مثانه را آرام کند. بنابراین مثانه بیشتر از زمانی که خانم احساس نیاز به ادرار کردن داشته باشد، پُر می‌شود.
سلام من ۲۵ سالمه و چند روزی هست دچار ویروس کووید شدم و دوشب که شدیدا تکرر ادرار دارم همراه با سوزش شدید و درد زیاد و وقتی میرم هم در حد چند قطره هست یه وقت هایی هم تا بشه خودمو نگه میدارم که نرم اما دچار بی اختیاری میشم و اینم بگم بخاطر شرایطم نمیتونم از خونه برم بیرون چیکار باید انجام بدم
سلام فاطمه جان؛
امیدوارم به زودی حالتون بهتر بشه. خب بهترین کار مراجعه به پزشک هست اما با توجه به شرایططون میتونید روش های خانگی که مقاله بهش اشاره کردیم رو انجام بدین مثل نوشیدن زیاد مایعات، برنامه ریزی برای مراجعه به سرویس بهداشتی و یکم تغییر تو موادی غذایی که مصرف میکنید. اما واقعا پیشنهاد می کنم حتما از یکی از آشناهاتون بخواین تا از پزشک یا داروخانه سوال بپرسن و اگر دارویی مورد نیاز هست براتون تهیه کنن.
سلام .وقت بخیر.مم مدتهاست در دوران قاعدگی دل دردو کمر درد شدید دارم که با مراجعه به پزشک عمل تشخیص داده ولی اینسری هر ۵ دقیقه دستشویی میرم .علت چیست
سلام من سالهاست که شبها تکرر ادرار دارم و باره عفونت مثانه داشتم که بعضی وقتها خودم متوجه نشدم و درد و سوزش ندارم ولی اخیرا بعضی وقتها که عغثفونت مثانه دارم کمی درد احساس میکنم موقع دفع ادرار ولی با آزمایش ادرار دکتر میگه که عفونت خیلی کمی هست . کلیه هام هم مشکلی نداره . چه کاری میتونم برای بهبودی تکرر ادرار انجام بدم .
سلام ندا جان
حتما پزشک برای درمان این موضوع براتون دارو تجویز میکنه؟ این کار رو نکردن؟