انواع بیمه تامین اجتماعی؛‌ فرق بیمه بیکاری، بیمه خویش فرما و بیمه مشاغل آزاد

شما در هر صنفی که مشغول به فعالیت باشید، باید بیمه شوید و از خدمات صنعت بیمه استفاده کنید. بیمه انواع و اقسام مختلفی دارد. بیمه بازنشستگی، بیمه عمر، بیمه تکمیلی و آتش‌سوزی و خودرو، ازجمله بیمه‌های شناخته‌شده در جامعه محسوب می‌شوند. بیمه بودن، نوعی کاهش ریسک و افزایش اعتماد به آینده است. ما در این مقاله به بررسی بیمه بیکاری، بیمه خویش فرما و بیمه مشاغل آزاد می‌پردازیم و به ۳۰ پرسش متداول دربارهٔ انواع بیمه تامین اجتماعی پاسخ خواهیم داد.

بیش از ۱۵ میلیون نفر از جمعیت ایران، بیمه‌شدهٔ اصلی سازمان تأمین اجتماعی هستند و تقریبا ۴۲ میلیون نفر از جمعیت کشور که نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند، از خدمات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی استفاده می‌کنند. بیش از ۳٫۵ میلیون نفر مستمری‌بگیر و بازنشستهٔ این سازمان‌اند که ماهانه خدمات مادی دریافت می‌کنند که با توجه به روند پیرشدن جمعیت کشور، تعدادشان در حال افزایش است.

متأسفانه فرهنگ بیمه در ایران، مثل فرهنگ ایمنی و بهداشت محیط کار (HSE) و فرهنگ پرداخت صحیح و اصولی مالیات، ضعیف است و توجه شایانی به آن نمی‌شود. تراژدی پلاسکو در سال ۹۵، بیمه‌نبودن نیمی از جامعه ایران و اقتصادِ ضعیفِ مبتنی بر نفت، خود مصادیق عدم توجه صحیح به این سه عامل رونق و توسعه است.

۱. چند نوع بیمه تأمین اجتماعی داریم؟

در سازمان تأمین اجتماعی (و نه در کل صنعت بیمه) دو نوع بیمه وجود دارد:

بیمه اجباری: شامل همهٔ مشمولین قانون کار اعم از کارفرما و کارگر می‌شود. یعنی هرکسی که مزد و حقوق می‌دهد و می‌گیرد.

بیمه غیراجباری یا خویش‌فرمایی: شامل کسانی است که مشمول بیمه ‌اجباری نیستند. این بیمه هم دو بخش دارد: بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرفه و مشاغل آزاد که این دو با هم اختلافاتی دارند که در ادامه توضیح می‌دهیم.

۲. بیمه بیکاری چیست؟

بیمه بیکاری همان‌طور که از نامش پیداست، بیمهٔ زمان بیکاری و نداشتن شغل است. همهٔ بیمه‌شدگان اجباری سازمان تأمین اجتماعی که کارفرما دارند و کارفرمایشان براساس کد کارگاه یا ردیف پیمان خود نزد یکی از شعب سازمان تأمین اجتماعی در ۳۱ استان کشور، نسبت به پرداخت حق بیمه کارگران (۲۰ درصد) اقدام می‌کند، مشمول بیمه بیکاری هستند.

این بیمه زمانی اجرایی و عملیاتی می‌شود که کارگر نزد سازمان تأمین اجتماعی سابقهٔ بیمه داشته و به‌صورت غیرارادی بیکار شده باشد. اگر شما تخلفی کرده باشید و به‌دلیل سابقهٔ محکومیت قضایی از کار اخراج شده باشید، این بیمه به شما تعلق نخواهد گرفت؛ مگر در موارد استثنایی که قانون مشخص کرده است.

به افرادی بیمه بیکاری تعلق می‌گیرد که نامهٔ عدم نیاز از کارفرما را گرفته و ظرف حداکثر ۳۰ روز پس از خروج از کار قبلی، به یکی از شعب ادارهٔ کار در محدودهٔ محل شرکت مراجعه و درخواست بیمه بیکاری را تسلیم کنند.

مزایای قانون کار برای افرادی که مشمول و واجد شرایط بیمه بیکاری هستند، فراوان است. مدت زمان، مبلغ و نحوهٔ محاسبهٔ میزان بیمه بیکاری کارگران مشمول قانون کار و قانون تأمین اجتماعی، براساس سوابق بیمه‌پردازی آنها و همچنین تأهل یا مجرد بودن محاسبه خواهد شد.

۳. بیمه اختیاری چیست؟

بیمه اختیاری همان‌طور که از نامش پیداست، بیمه‌ای است که شخص به‌صورت اختیاری، خود را بیمه می‌کند. مثلا شما در خانه، طراحی لباس انجام می‌دهید یا نقشه‌کش یا فریلنسر (دورکار) هستید و برای کارفرمایی کار نمی‌کنید. شما می‌توانید خود را بیمه کنید، از مزایای قانونی آن استفاده کنید و پس از گذشت مدتی، بازنشسته و از مزایای بیمه بازنشستگی آن نیز بهره‌مند شوید.

افرادی که بیمه اجباری نیستند و کارفرما ندارند، می‌توانند خود را بیمه اختیاری یا بیمه خویش‌فرما کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند. اگر هم قبلا شما سابقه بیمه اجباری داشتید و به هر دلیلی علاقه‌ای به کار کردن با کارفرماهای قبلی ندارید، می‌توانید بیمه خود را به‌صورت خویش‌فرما ادامه بدهید.

بیمه اختیاری از نظر سنی محدودیت‌هایی دارد. مثلا فرد باید حداقل یک‌ماه سابقهٔ بیمه و زیر ۵۰ سال سن داشته باشد. همچنین بانوان خانه‌داری که بیش از چهل‌وپنج سال سن دارند، امکان بیمه اختیاری را ندارند.

کسانی که کارفرما ندارند، غرامت زمان بیکاری به آنها تعلق نخواهد گرفت. به‌همین خاطر، چیزی به‌نام بیمه بیکاری در بیمه اختیاری معنا ندارد. بنابراین یکی از تفاوت‌های بیمه اجباری با بیمه بیکاری یا خویش‌فرما این است که بیمه بیکاری در بیمه اجباری وجود دارد ولی در بیمه اختیاری نه.

البته باید توجه کنید که بیمه اختیاری، بیشتر شامل مزایای بیمه‌های اجباری مثل مقرری بازنشستگی، درمان و از کار افتادگی می‌شود و نرخ بیمه‌پردازی آن، کمتر از بیمه اجباری است. چراکه شما ۳ درصد از حق بیمه بیکاری مشمولان بیمه اجباری را پرداخت نمی‌کنید؛ چون اصلا بیمه بیکاری به شما تعلق نمی‌گیرد. لذا حق بیمه ماهانه‌ای که پرداخت می‌کنید، کمتر خواهد بود که رقمش را هر سال دولت تعیین می‌کند.

سه نرخ حق بیمهٔ ۱۲ درصد، ۱۴ درصد و ۱۶ درصد در بیمه‌های اختیاری و بیمهٔ زنان خانه‌دار وجود دارد که در هر یک از این پرداخت‌ها، دولت موظف به پرداخت ۲ درصد حق بیمه است. این در حالی است که در بیمه‌های اجباری، ۳۰ درصد حق بیمه پرداخت می‌شود که ۲۰ درصد آن را کارفرما و ۷ درصد آن را کارگر پرداخت می‌کند (از حقوقش کسر می‌شود).

بیمه اختیاری برای کسانی که تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند، مناسب است. این افراد می‌توانند به نزدیک‌ترین شعبهٔ سازمان تامین اجتماعی محل سکونت خود در یکی از استان‌های کشور مراجعه کنند و برای بیمه اختیاری اقدام کنند.

این افراد باید مدارک موردنیاز را در اختیار سازمان قرار بدهند و حق بیمهٔ مصوب را در زمان اعلامی پرداخت کنند. اگر حق بیمه اختیاری شما پرداخت نشود، بیمه باطل شده و شما موظف هستید در چهارچوب قوانین این سازمان، درخواست کنید. اگر خودتان حوصلهٔ پیگیری امور اداری را ندارید، می‌توانید وکیل بگیرید تا کارهای شما را دنبال کند. در وکالت‌نامه باید به‌صراحت قید شود که وکیل شما، اجازهٔ انعقاد قرارداد بیمهٔ اختیاری را دارد و وکالت‌نامه‌های کلی، فاقد اعتبار خواهد بود.

درخواست شما پس از تسلیم به واحد نام‌نویسی شعبه، ظرف ۶۰ روز بررسی و استحقاق یا عدم استحقاق شما اعلام خواهد شد. این اعلام نیز مکتوب است. افراد مشمول و دارای سابقهٔ بیمه و افراد تحت تکفل آنها، باید برای معاینهٔ پزشکی به پزشک معتمد سازمان در استان محل سکونت مراجعه کنند.

اگر شما ۹ ماه پیش، بیمه اجباری مداوم داشتید و قطعی‌ای در پرداخت حق بیمه شما مشاهده نشود، از انجام معاینات پزشکی معاف هستید. اگر احیانا در زمان پیگیری مسائل بیمه اختیاری، با کارفرمایی به توافق رسیدید، کتبا به سازمان اعلام کنید تا پروندهٔ بیمهٔ اختیاری شما از روند اداری خارج شود. شما نمی‌توانید هم بیمهٔ اختیاری داشته باشید و هم بیمهٔ اجباری.

۴. شرایط و مدارک دریافت بیمه اختیاری چیست؟

داشتن اصل شناسنامه، کارت ملی، یک قطعه عکس و تکمیل فرم مربوطه، اقدام اول است. اما فردی می‌تواند برای بیمه اختیاری اقدام کند که شرایط زیر را داشته باشد:

• حداقل ۱ ماه سابقهٔ پرداخت حق بیمه نزد یکی از شعب سازمان تأمین اجتماعی در ۳۱ استان کشور و شمارهٔ بیمه داشته باشد.
• در زمان تسلیم درخواست بیمهٔ اختیاری، حداکثر ۵۵ سال سن داشته باشد.
• اگر در زمان تسلیم درخواست بیمهٔ اختیاری، شما مثلا ۶۰ سال سن داشته باشید، باید معادل مازاد سنی (۵ سال)، سابقه حق بیمه را پرداخت کنید تا بیمه اختیاری شما در جریان بیفتد. خرید حق بیمه و پرداخت کسری حق بیمه برای بیمه بازنشستگی تحت شرایطی امکان‌پذیر است.
• اگر شما بیش از ۱۲۰ ماه سابقه پرداخت حق بیمه اجباری دارید، از شرط سنی معاف خواهید بود و با هر سنی می‌توانید درخواست بیمه اختیاری بدهید.
• اگر شما قبلا ۲ بار درخواست بیمه اختیاری کرده و آن را ادامه نداده‌اید، ۱ بار دیگر به شما امکان داده می‌شود تا با سازمان قرارداد بیمه اختیاری منعقد کنید.

اگر شما با مدارک جعلی و اسناد غیرقانونی، با یکی از شعب سازمان تأمین اجتماعی در سراسر کشور قرارداد بیمهٔ اختیاری ببندید، بیمهٔ شما قطع شده و از مزایای قانونی بی‌بهره خواهید بود. اگر هم خدماتی دریافت کرده باشید، از شما مسترد می‌شود.

۵. درصد حق بیمهٔ بیکاری چقدر است؟

درصد حق بیمهٔ بیکاری از جمله سؤالات متداولی است که متقاضیان این نوع بیمه دارند. توجه کنید که درصد حق بیمه متقاضیان بیمهٔ اختیاری، بیست و شش درصد دستمزد و حقوق توافقی با سازمان است. بیمهٔ اختیاری بر اساس حق بیمه‌ای که توافق می‌شود، شامل همهٔ تعهدات بیمه‌ای سازمان است. اگر شما قبل از اول فروردین سال ۱۳۸۶، بیمه ۱۲ و ۱۴ و ۱۸ درصدی داشتید، از آن تاریخ به بعد با بیمه ۲۶ درصدی، وضعیت شما تطبیق داده خواهد شد.

۶. بررسی شعبه تأمین اجتماعی برای استحقاق یا عدم استحقاق متقاضیان بیمه اختیاری چگونه است؟

شعب، ظرف مهلت ۶۰ روزه، سابقه بیمه‌پردازی، سن، معرفی به کمیسیون پزشکی و نتایج گزارش‌های رسیده را بررسی نهایی خواهند کرد. اگر شما واجد شرایط دریافت بیمه اختیاری باشید، ۲۰ روز فرصت دارید که برای انعقاد قرارداد، به یکی از شعب سازمان مراجعه کنید. ۱۰ روز کاری پس از انعقاد قرارداد بیمه اختیاری، مهلت دارید تا حق بیمه را از تاریخ درخواست، یک‌جا واریز کنید.

۷. مزایای استفاده از بیمه بیکاری چیست؟

مزایای استفاده از بیمه بیکاری به شرح زیر است:

• مستمری بازنشستگی؛
• مستمری فوت و ازکارافتادگی؛
• هزینه کفن و دفن؛
• دریافت وسایل کمک‌پزشکی و درمانی؛
• دریافت کمک‌هزینه ازدواج و غرامت ایام بیماری و بارداری.

بیمه بیکاری به دارندگان بیمه اختیاری تعلق نمی‌گیرد. چرا که آن‌ها خود کارفرمای خودشان هستند.

۸. تفاوت بیمه اختیاری با بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد چیست؟

بیمه اختیاری با بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، تفاوت جزئی دارد. علاوه بر این‌که فرد باید حداقل یک ماه سابقه قبلی پرداخت داشته باشد، خدمات دریافتی او نیز متفاوت است. همان‌طور که در بالا دیدید، حق بیمه اختیاری، بیست و شش درصد بوده و کلیه خدمات مستمری بازنشستگی، کارافتادگی، فوت، تعهدات درمان، پروتز و هزینه کفن و دفن و… را در برمی‌گیرد.

اما در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، تعهدات سازمان به چند دسته تقسیم می‌شود:

• ۱۲ درصد: در این نوع بیمه که شما آن را انتخاب می‌کنید، فقط خدمات بازنشستگی تعلق می‌گیرد و دیگر خدمات درمانی را شامل نخواهد شد. همچنین مستمری فوت بعد از بازنشستگی به بازماندگان نیز پرداخت خواهد شد.
• ۱۴ درصد: در این نوع بیمه، خدمات بازنشستگی و مستمری فوت به بازماندگان، قبل و بعد از بازنشستگی تعلق خواهد گرفت و تفاوت ۲ درصد با مورد بالایی همین است.
• ۱۸ درصد: در این نوع بیمه حرف و مشاغل آزاد، خدمات کامل مستمر بازنشستگی، فوت و از کار افتادگی تعلق می‌گیرد. البته کارافتادگی محدود و نقص عضو را شامل نخواهد شد. چون این موارد، در زمانی است که شما کارفرما داشته باشید و حوادث حین کار است. اما چون شما کارفرما ندارید و کارفرما خودتان هستید، اگر اتقاقی بیفتد، به‌دلیل نبودن کارفرما، مستمری حوادث ناشی از کار منتفی خواهد بود.

البته شما می‌توانید از کارافتادگی کلی و درمان را با همراه هزینه درمان به صورت سرانه پرداخت کنید. اگر متأهل باشید یا افرادی تحت تکفل شما باشند، حق بیمه درمان، ماهانه دریافت خواهد شد. سرانه درمان، سالانه توسط شورای عالی درمان سازمان تأمین اجتماعی تعیین خواهد شد که کمتر از ۱ میلیون ریال است.

پس اگر ۱۸ درصدی هستید، با پرداخت حق بیمه و سرانه درمان به‌ازای هر نفر از افراد تحت تکفل، مشمول استفاده کامل از خدمات سازمان که در بیمه اجباری ارائه می‌شود، خواهید بود.

۹. چه مواردی در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد ارائه نمی‌شود؟

در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، خدمات بیمه بیکاری، خدمات کمک‌هزینه ازدواج، خدمات غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری و خدمات پروتز ارائه نخواهد شد. اگر شما مشتاق بهره‌مندی از بیمه بیکاری هستید، باید به سمت بیمه اجباری رفته و اگر خواهان کمک‌هزینه ازدواج و خدمات غرامت ایام بیماری و بارداری هستید، باید به سمت بیمه خویش‌فرما بروید.

۱۰. تفاوت اصلی بیمه اجباری با بیمه اختیاری و بیمه حرف و مشاغل آزاد چیست؟

تنها تفاوت این بیمه‌ها در داشتن بیمه بیکاری نیست. چراکه در بیمه حرف و مشاغل آزاد، غرامت بارداری و ایام بیماری وجود ندارد؛ درحالی‌که در بیمه اجباری و اختیاری چنین امکانی وجود دارد.

۱۱. آیا فرد می‌تواند در کارگاهی به‌صورت غیرحضوری (دورکاری) شاغل باشد و حق بیمه اجباری را خودش پرداخت کند؟

بله. اگر شما در کارگاهی به‌صورت غیرحضوری (دورکاری) شاغل و قراردادی با کارفرما داشته باشید و رابطه کارفرمایی و کارگری شما اثبات شود، می‌توانید حق بیمه اجباری را خودتان به کارفرما پرداخت کنید تا نام شما را در لیست بیمه ماهانه کارگران لحاظ شود. در این حالت، شما مشمول بیمه اجباری بوده و دفترچه مزبور را دریافت خواهید کرد و بیمه بیکاری نیز در صورت نیاز به شما تعلق خواهد گرفت.

۱۲. مهم‌ترین فایده بیمه اجباری به نسبت بیمه اختیاری و بیمه حرف و مشاغل آزاد چیست؟

مهم‌ترین تفاوت را می‌توان حمایت قوه مجریه و قوه قضاییه از بیمه‌شدگان اجباری دانست، اما در بیمه اختیاری و بیمه حرف و مشاغل آزاد، چون کارگر و کارفرما یکی است، اجباری در پوشش بیمه‌ای نیست و بیمه‌شده با اختیار خود، نسبت به بیمه اقدام کرده است.

۱۳. سابقه بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد را چه‌گونه می‌توان بررسی کرد؟

توجه کنید که سابقه بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد را می‌توان به صورت اینترنتی همانند ده‌ها میلیون بیمه‌شده اجباری کشور، از طریق سامانه مشاهده سوابق تأمین اجتماعی، به‌صورت انلاین مشاهده کرد.

۱۴. اگر بیمه‌شده‌ای هیچ سابقه بیمه نزد سازمان نداشته باشد، می‌تواند درخواست بیمه اختیاری کند؟

خیر. نمی‌تواند. چراکه داشتن حداقل ۳۰ روز سابقه بیمه برای به جریان افتادن بیمه اختیاری الزامی است و استنثنایی هم وجود ندارد.

۱۵. آیا کمک‌هزینه عائله‌مندی به بیمه‌شده اختیاری و بیمه‌شده حرف و مشاغل آزاد تعلق می‌گیرد؟

توجه کنید که به دلیل آن‌که در بیمه اختیاری و بیمه حرف و مشاغل آزاد، هیچ‌گونه ارتباط کارگری و کارفرمایی وجود ندارد، لذا بنابراین پرداخت کمک هزینه عائله‌مندی که از تعهدات کارفرما است، معنا نخواهد نداشت.

۱۶. آیا بیمه‌شده اختیاری یا حرف و مشاغل آزاد، مشمول قانون کار کشور هستند؟

طبق قانون کار، کلیه بیمه شدگان اختیاری و بیمه شدگان حرف و صاحبان مشاغل آزاد، مشمول قانون تامین اجتماعی هستند و مشمول قانون کار نخواهند شد. چرا که کارفرما خودشان هستند. اما کلیه مشمولان قانون کار، مشمول تامین اجتماعی هستند.

۱۷. آیا امکان خرید مدت زمان سربازی توسط بیمه شدگان اختیاری امکان دارد؟

بله. مبلغش توسط سازمان محاسبه و به شما اعلام خواهد شد. اخذ حق بیمه بابت احتساب مدت خدمت مقدس سربازی بیمه شده، به صورت هفت سی ام حق بیمه شده و بیست و سه سی ام سهم دولت قابل وصول است.

۱۸. آیا می‌توان از طرف ۴ کارگاه به‌صورت همزمان حق بیمه اجباری پرداخت کرد؟

توجه کنید که شما در ماه، بر اساس کف و سقف حق بیمه که هر سال توسط سازمان تامین اجتماعی تعیین می شود، می‌توانید بیمه ماهانه را پرداخت کنید و منع قانونی اشتغال یک نفر در یک یا چند کارگاه تا سال ۱۳۹۷ وجود نداشته است. هر چقدر مبلغ ماهانه حق بیمه شما بیش تر باشد، مزایای بازنشستگی و بیکاری شما در قالب بیمه اجباری بیش تر خواهد بود.

۱۹. آیا عدم پرداخت حق بیمه اجباری کارگران توسط کارفرمایان، مطالبه ای است که باید از بخش بازرسی سازمان تامین اجتماعی داشت؟

نظارت بر قراردادهای کارگر و کارفرما و حس اجرای تعهدات طرفین، موضوعی است که به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و قوه قضاییه مربوطه است و ارتباطی به این سازمان ندارد.

۲۰. چرا هر سال، حق بیمه اجباری، حق بیمه اختیاری و حق بیمه حرف و مشاغل آزاد افزایش پیدا می‌کند؟

به این دلیل است که دولت، هر ساله مبلغ حداقل حقوق و دستمزد را افزایش می دهد و این افزایش دستمزد، روی مبلغ حق بیمه تاثیر مستقیم دارد.

۲۱. من ۱۲ سال برای یک کارفرما کار کردم. حالا متوجه شدم که تنها به‌مدت ۱۱ سال حق بیمه من را پرداخت کرده است. چه باید کرد؟

چون شما بیمه اجباری بوده‌اید و کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه شما بر اساس کسر ۷ درصد حق بیمه کارگری از دستمزد ماهانه بوده است. شما می‌توانید به اداره کار محل سکونت مراجعه کنید. بعد درخواست اعاده حق بیمه کنید تا اداره کار پس از بررسی‌ها و برگزاری کمیسیون با حضور نماینده بیمه، وضعیت شما را بررسی و طی نامه‌ای، صحت ادعای شما را به تأمین اجتماعی جهت وصول مطالبات ابلاغ کند.

کارفرما باید اصل حق بیمه ۱ سالی را که پرداخت نکرده است، به‌انضمام جریمه عدم پرداخت، به سازمان پرداخت کند یا سازمان، شرایط وصول مطالبات خود را فراهم کند. پس از وصول مطالبات، حق بیمه مدتی که پرداخت نشده است، در سابقه شما منظور و در سامانه سابقه، قابل مشاهده خواهد بود.

۲۲. آیا بیمه بیکاری هم جز سنوات خدمتی محسوب خواهد شد؟

بله.

۲۳. مرجع تشخیص ارادی یا غیرارادی بودن اخراج از کار برای دریافت مقرری بیمه بیکاری به عهده کیست؟

مرجع تشخیص، اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استانی است که شما در آن مشغول به کار بودید؛ نه استانی که در آن سکونت داشتید. اگر شما در روز اول اشتغال در کارگاهی، از کار بیکار شوید، می‌توانید درصورتی‌که مشمول قانون بیمه بیکاری باشید، از خدمات آن استفاده فرمایید.

۲۴. کارگاه ما در آتش سوخت و بنده بیکار شدم. آیا می‌توانم بیمه بیکاری بگیرم؟

بله.

۲۵. مدت پرداخت بیمه بیکاری برای مجردها و متاهل ها چه تفاوتی با هم دارند؟

توجه کنید که سقف پرداخت بیمه بیکاری به بیمه‌شده اجباری مجرد ۳۶ ماه و سقف پرداخت بیمه بیکاری به بیمه‌شده اجباری متأهل، ۵۰ ماه است. استثناء این است که اگر شما در زمان وقوع بیکاری، حداقل پنجاه و پنج سال سن و دارای حداقل ۱۲۰ ماه سابقه پرداخت بیمه اجباری باشید، در صورت بیکار بودن تا زمان بازنشستگی، مقرری بیمه بیکاری به شما پرداخت خواهد شد.

۲۶. مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟

مبلغ بیمه بیکاری تا سال ۱۳۹۷، معادل پنجاه و پنج درصد متوسط حقوق و دستمزد ماهانه است و ملاک، ۹۰ روز پیش از وقوع بیکاری است. به متأهلان و کسانی که تکفل افرادی را بر عهده دارند، به‌ازای هر نفر نیز ۱۰ درصدِ حداقل دستمزد، اضافه خواهد شد.

۲۷. آیا ایرانیان خارج از کشور هم می‌توانند بیمه خویش‌فرما داشته باشند؟

بله. باید به سامانه اعلام درخواست بیمه ایرانیان خارج از کشور مراجعه کنید.

۲۸. چه عواملی سبب قطع شدن بیمه بیکاری خواهد شد؟

اشتغال به کار مجدد بیمه شده و عدم شرکت در کلاس‌هایی که سازمان تامین اجتماعی برای بازآموزی و کارآموزی و اشتغال معرفی می کند و عدم حضور در زمان مورد نظر در ادارات کار برای اثر انگشت و حضور و غیاب، سبب قطع مقرری بیمه بیکاری خواهد شد. اگر در مدتی که بیمه بیکاری به شما تعلق می گیرد، مشمول قانون بیمه بازنشستگی شوید، مقرری بیمه بیکاری شما قطع خواهد شد. اگر بر اساس تخصص و تجربه شما، کاری به شما پیشنهاد و از انجام آن خودداری کنید، مقرری شما قطع خواهد شد. اگر کارفرمای قبلی شما را به کار دعوت کند، بیمه بیکاری شما قطع خواهد شد.

۲۹. حداقل سن برای دریافت کد بیمه سازمان تأمین اجتماعی چقدر است؟

حداقل سن ۱۸ سال است و استخدام افرادی که زیر ۱۵ سال دارند، در هر کارگاهی ممنوع است. کارگری که سنش بین ۱۵ تا ۱۸ سال تمام باشد، طبق ماده ۸۰ قانون کار، کارگر نوجوان محسوب می‌شود و در بدو استخدام، وضعیت او باید توسط کمیسیون پزشکی سازمان تأمین اجتماعی بررسی شود و آزمایش‌های پزشکی مصوب انجام دهد.

۳۰. آیا برای اجرای بیمه اختیاری، اخذ گواهی سلامت از کمیسیون پزشکی ضروری است؟

خیر. ضرورتی ندارد. با توجه به آیین‌نامه بیمه اختیاری، تشخیص و گواهی پزشک معتمد سازمان در استان محل سکونت کفایت می‌کند.

نکاتی کوتاه درباره بیمه اختیاری

طبق ماده بیست و هشت قانون تأمین اجتماعی، دولت متعهد به پرداخت ۲ تا ۳ درصد حق بیمه مشمولان بیمه اختیاری شده اما مسئول پرداخت حق بیمه، خودِ شخص است. درصد حق بیمهٔ اختیاری، با توجه به حقوق و دستمزی که بیمه‌پرداز به سازمان اعلام می‌کند، مشخص می‌گردد و آن‌ها خود، مبنای پرداخت حق بیمهٔ اختیاری را تعیین می‌کنند که نباید از میزان اعلامی سازمان پایین‌تر باشد.

کف و سقف حق بیمهٔ ماهانه که سازمان در هر سال اعلام می‌کند، ملاک است و حق بیمهٔ اختیاری شما در این بازه مشخص و ماهانه پرداخت می‌شود. اگر شما بیمهٔ اختیاری دارید، هر ۲۴ ماه یک‌بار می‌توانید، دستمزد مبنای حق بیمه اختیاری خود را به‌اندازهٔ ۱۰ درصد افزایش دهید.

شما شصت روز برای پرداخت حق بیمه فرصت دارید؛ در غیر این‌صورت، قرارداد منعقدشدهٔ شما لغو شده و ادامهٔ بیمه، منوط به ارائهٔ درخواست جدید است، اما اگر در بیمهٔ اجباری، حق بیمه شما پرداخت نشود، قرارداد شما با سازمان لغو نمی‌شود. در این بیمه کارفرما مسئول پرداخت است و این حقِ بیمه از کارفرما طبق قانون وصول خواهد شد.

شما باید به‌منظور پرداخت حق بیمه اختیاری، به یکی از شعب سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کنید و آن شعبه نیز، سوابق قبلی شما را در اختیار داشته باشد. در غیر این صورت، باید فرم جمع‌آوری سوابق را پر کنید و مدتی منتظر بمانید تا سازمان، سوابق شما را از شعبی که بیمه شما در آنجا پرداخت می‌شده، جمع آوری کند و به‌صورت متمرکز درآورد. متأسفانه به‌دلیل لینک نبودن شعبه های سازمان تأمین اجتماعی به یکدیگر، این کار زمان‌بر است.

پس از انجام این مرحله، یک قطعه عکس و فرم تکمیل‌شده در اختیار شعبه قرار دهید. پس از آن، طبق قانون، شعبه ۶۰ روز فرصت دارد که درخواست شما را بررسی و احراز یا عدم احراز صلاحیت شما را برای برقراری بیمه اختیاری بررسی کند.

همراهان گرامی؛

پس از مطالعه کامل و با دقت این نوشتار و مراجعه به سایت سازمان تأمین اجتماعی، اگر سؤالی درباره بیمه اجباری، بیمه اختیاری، بیمه حرف و مشاغل آزاد دارید، آن را در کامنت همین بخش مطرح کنید.

توصیه ما به همه هموطنانی که توانایی پرداخت حق بیمه دارند، این است که حتما از خدمات بیمه‌ای تأمین اجتماعی براساس نیاز و وسع خود استفاده کنند. حتی اگر خارج از کشور نیز زندگی می‌کنید و سابقه بیمه در ایران دارید، سوابق خود را پیگیری و تا بازنشستگی، دنبال و تکمیل کنند.