بهترین فیلم های دفاع مقدس؛ ۲۹ فیلم ماندگار از دیروز تا امروز

سینمای دفاع مقدس در ایران، فراتر از یک ژانر سینمایی، بخشی از حافظه تاریخی و فرهنگی ماست. این سینما آینه‌ای است که در آن، داستان رشادت‌ها، فداکاری‌ها، دردهای انسانی و آرمان‌های یک نسل به تصویر کشیده شده است. با گذشت سال‌ها از پایان جنگ، این ژانر نه تنها فراموش نشده، بلکه با نگاه‌های جدید و روایت‌های متفاوت، به تکامل خود ادامه داده است. امروزه بهترین فیلم‌های دفاع مقدس فقط به نمایش صحنه‌های نبرد نمی‌پردازند، بلکه به لایه‌های عمیق روان‌شناختی، اجتماعی و انسانی جنگ نفوذ می‌کنند.

در این مقاله از «چطور»، تصمیم گرفتیم لیستی جامع و به‌روز از بهترین و زیباترین فیلم‌های دفاع مقدس را به شما معرفی کنیم؛ لیستی که هم شامل کلاسیک‌های فراموش‌نشدنی و هم شاهکارهای جدیدی است که تماشای آن‌ها بر هر علاقه‌مند به سینمای ایران واجب است.

۱. آژانس شیشه‌ای

«آژانس شیشه‌ای» را شاید بتوان نه تنها بهترین فیلم دفاع مقدس، که یکی از قله‌های تاریخ سینمای ایران دانست. این فیلم یک درام اجتماعی نفس‌گیر و تکان‌دهنده است که به جای تمرکز بر خط مقدم، به سراغ جانبازان و رزمندگان در جامعه پس از جنگ می‌رود. داستان عباس یک شاهکار بی‌تکرار است؛ رزمنده‌ای که برای تأمین هزینه درمان همرزمش، حاج کاظم، در یک اقدام اعتراضی دست به گروگان‌گیری در یک آژانس مسافرتی می‌زند. فیلم با دیالوگ‌های ماندگار، شخصیت‌پردازی بی‌نظیر و به تصویر کشیدن شکاف عمیق بین آرمان‌های نسل جنگ و واقعیت‌های جامعه، فریادی است بر سر فراموشی ارزش‌ها که هنوز هم تازه و تکان‌دهنده است.

جوایز و دستاوردها

• سیمرغ بلورین بهترین فیلم؛
• نخل زرین بهترین تهیه‌کننده؛
• نخل زرین بهترین بازیگر مرد؛
• تندیس زرین بهترین موسیقی متن؛
• سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران؛
• سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه؛
• سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد.

۲. موقعیت مهدی

«موقعیت مهدی» پدیده سال‌های اخیر سینمای دفاع مقدس و یکی از زیباترین آثاری است که تا به حال در این ژانر ساخته شده. این فیلم که به زندگی و شهادت برادران باکری می‌پردازد، با روایتی بسیار لطیف، انسانی و به دور از شعارزدگی، روابط برادرانه، عشق‌های زمینی و چالش‌های انسانی فرماندهانی را به تصویر می‌کشد که باید در دل آتش، تصمیمات سختی بگیرند. نقطه قوت فیلم، تمرکز بر جزئیات و لحظات ساده و صمیمی زندگی این قهرمانان است که تصویری واقعی و قابل لمس از آن‌ها ارائه می‌دهد و به درستی توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فجر را از آن خود کند.

جوایز و دستاوردها

• بهترین فیلم جشنواره فیلم‌ فجر؛
• برنده بهترین موسیقی جشنواره فیلم فجر؛
• برنده بهترین فیلم اول از جشنواره فیلم فجر.

۳. درخت گردو

«درخت گردو» فیلمی جنگی نیست؛ یک فیلم قدرتمند ضدجنگ و مرثیه‌ای برای قربانیان بی‌دفاع جنگ است. این اثر تکان‌دهنده، داستانی واقعی را روایت می‌کند؛ تراژدی بمباران شیمیایی سردشت از دید یک پدر کُرد به نام قادر مولان‌پور که تمام تلاشش را برای نجات خانواده‌اش به کار می‌گیرد. بازی درخشان و رنجور پیمان معادی، فیلم‌برداری واقع‌گرایانه و داستان تراژیک فیلم، «درخت گردو» را به یکی از انسانی‌ترین و زیباترین فیلم‌های دفاع مقدس تبدیل کرده که تأثیر عمیق آن تا مدت‌ها در ذهن مخاطب باقی می‌ماند.

۴. از کرخه تا راین

این فیلم یکی از احساسی‌ترین عاشقانه‌های دفاع مقدس است. داستان سعید، جانباز شیمیایی که برای درمان چشم‌هایش به آلمان فرستاده می‌شود، مرثیه‌ای است برای تمام قربانیان سلاح‌های شیمیایی. «از کرخه تا راین» با به تصویر کشیدن درد و رنج جانبازان در غربت، تقابل فرهنگ‌ها و دوراهی‌های انسانی، نگاهی جهانی و عمیق به مقوله جنگ دارد. سکانس پایانی فیلم با موسیقی به‌یادماندنی مجید انتظامی، یکی از ماندگارترین و اشک‌آورترین صحنه‌های سینمای ایران است.

۵. ایستاده در غبار

این فیلم با یک فرم روایی کاملاً نوآورانه، تحولی در سینمای دفاع مقدس و زندگینامه‌ای ایجاد کرد. «ایستاده در غبار» که به زندگی سردار جاویدالاثر احمد متوسلیان می‌پردازد، با استفاده از صداهای واقعی و بازسازی صحنه‌ها به شکلی مستندگونه، تجربه‌ای بسیار واقعی و ملموس از شخصیت و دوران او ارائه می‌دهد. فیلم به جای قهرمان‌سازی اغراق‌آمیز، پرتره‌ای پیچیده و چندوجهی از یک فرمانده کاریزماتیک، شجاع و در عین حال تندخو را به تصویر می‌کشد.

جوایز و دستاوردها

• سیمرغ بلورین بهترین فیلم؛
• سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه میدانی؛
• سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس.

۶. تنگه ابوقریب

اگر می‌خواهید حس واقعی حضور در میدان نبرد را تجربه کنید، «تنگه ابوقریب» بهترین انتخاب است. این فیلم روایتی نفس‌گیر و بسیار واقعی از مقاومت گردان عمار در برابر حمله ارتش عراق در روزهای پایانی جنگ است. فیلم با فیلم‌برداری بی‌نظیر روی دست، طراحی صدای فوق‌العاده و ریتم سریع، مخاطب را به دل خاکریزها می‌برد و وحشت، هرج‌ومرج، تشنگی و شجاعت سربازان را به شکلی بی‌واسطه به تصویر می‌کشد.

جوایز و دستاوردها

• سیمرغ بلورین بهترین فیلم؛
• سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی؛
• سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد؛
• سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی؛
• سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه میدانی؛
• جایزه بهترین فیلم از پانزدهمین جشنواره فیلم مقاومت؛
• جایزه بهترین کارگردان از پانزدهمین جشنواره فیلم مقاومت؛

۷. لیلی با من است

چه کسی فکر می‌کرد بتوان با جنگ شوخی کرد؟ کمال تبریزی با ساخت «لیلی با من است» این کار را به بهترین شکل ممکن انجام داد و ژانر کمدی دفاع مقدس را پایه‌گذاری کرد. داستان صادق مشکینی، فیلم‌برداری که از ترس جبهه فرار می‌کند اما به اشتباه سر از خط مقدم درمی‌آورد، یک کمدی موقعیت درخشان است. فیلم با طنزی هوشمندانه، هم کلیشه‌های جنگ را به سخره می‌گیرد و هم در لحظات لازم، احترام خود را به رزمندگان حفظ می‌کند.

۸. بوی پیراهن یوسف

این فیلم، شعری سینمایی درباره «انتظار» است. دایی غفور، راننده تاکسی که سال‌هاست منتظر بازگشت پسرش یوسف از جنگ است، با تمام شواهد و مدارک مبنی بر شهادت او، همچنان به بازگشتش ایمان دارد. «بوی پیراهن یوسف» با داستانی لطیف و بازی بی‌نظیر علی نصیریان، به زیبایی درد و امید خانواده‌های مفقودالاثرها را به تصویر می‌کشد و یکی از زیباترین و ماندگارترین ملودرام‌های دفاع مقدس است.

۹. دسته دختران

۱۰. شماره ۱۰

این فیلم بر اساس داستانی واقعی، روایتی هیجان‌انگیز از فرار یک رزمنده ایرانی از زندان‌های عراق است. «شماره ۱۰» با ترکیب درام جنگی و تریلر فرار از زندان، یک اثر خوش‌ساخت و پر از تعلیق است که توانست جوایز متعددی را از جشنواره فجر کسب کند. بازی متفاوت مجید صالحی در نقشی جدی نیز، بسیار مورد تحسین قرار گرفت.

۱۱. شیار ۱۴۳

درباره فیلم

یکی دیگر از آثار درخشان با محوریت زنان و انتظار. «شیار ۱۴۳» داستان مادری به نام الفت (با بازی فراموش‌نشدنی مریلا زارعی) است که سال‌ها در انتظار بازگشت فرزندش از جنگ، به رادیو گوش می‌دهد تا خبری از او بشنود. فیلم با جزئیات دقیق و احساسی، رنج و امید مادران شهدا و مفقودالاثرها را به تصویر می‌کشد و ادای دینی تکان‌دهنده به صبر و استقامت آن‌هاست.

جوایز و دستاوردها

• نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم؛
• برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن؛
• نامزد سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن؛
• نامزد سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی؛
• نامزد سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری؛
• نامزد سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری؛
• برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران.

۱۲. غریب

این فیلم به بخشی از زندگی شهید محمد بروجردی و تلاش‌های او برای ایجاد اتحاد و آرامش در کردستان در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب و در میانه درگیری‌های داخلی می‌پردازد. «غریب» با تمرکز بر شخصیت یک فرمانده متفاوت که به دنبال راه حل‌های مسالمت‌آمیز است و با بازی قدرتمند بابک حمیدیان، از آثار جدید و قابل توجه حوزه دفاع مقدس به شمار می‌رود.

۱۳. دوئل

«دوئل» داستان جذابی دارد؛ در بحبوحه جنگ ایران و عراق، گاوصندوقی هست که عده‌ای از نیروهای دولتی مدعی‌اند در آن اسناد بسیار مهمی هست. ماجراهای مختلفی بر سر این صندوق شکل می‌گیرد و شخصیت اصلی هم که سعی‌اش حفظ صندوق است، اسیر می‌شود.

با آزادشدن او پس از سالیان طولانی، دوباره سعی می‌کند راز گاوصندوق را کشف کند و در نهایت مشخص می‌شود که گاوصندوق حاوی شمش‌های طلا بوده است و نه اسنادی مهم و استراتژیک برای کشور. سرنوشت صندوق هم انفجار روی مین‌های کاشته‌شده زمان جنگ است. صندوق از هم می‌پاشد و با طلاهای درونش که قربانیان زیادی گرفته بود، هزاران تکه می‌شود.

«دوئل» یکی از پرهزینه‌ترین و خوش‌ساخت‌ترین فیلم‌های جنگی ایران است. داستانی حماسی که در پس‌زمینه آزادسازی خرمشهر رخ می‌دهد، از نظر فنی یک دستاورد بزرگ برای سینمای ایران محسوب می‌شود و صحنه‌های نبرد آن با گذشت سال‌ها همچنان دیدنی و تاثیرگذار است.

جوایز و دستاوردها

• برنده بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره فجر؛
• برنده بهترین کارگردانی از جشنواره فجر؛
• برنده جلوه‌های ویژه جشنواره فجر.

۱۴. روز سوم

روایتی پرتنش و هیجان‌انگیز از سه روز آخر مقاومت در خرمشهر. داستان برادری که تلاش می‌کند خواهرش را در خانه‌ای ویران از دید نیروهای عراقی پنهان کند، یک درام نفس‌گیر و پر از تعلیق است که به خوبی حس محاصره و تلاش برای بقا را به مخاطب منتقل می‌کند.

۱۵. به وقت شام

حاتمی‌کیا در این فیلم، میدان نبرد را به سوریه و جنگ با داعش می‌برد. «به وقت شام» یک اکشن هیجان‌انگیز و خوش‌ساخت است که تلاش می‌کند تعریفی مدرن از جنگ و دفاع ارائه دهد و از نظر فنی یکی از بهترین آثار کارنامه اوست. سکانس‌های مربوط به هواپیما و گروگان‌گیری، بسیار پرتنش و حرفه‌ای ساخته شده‌اند.

۱۶. منصور

این فیلم روایتی متفاوت از جنگ ارائه می‌دهد و به جای خط مقدم، به سراغ تلاش‌های شهید منصور ستاری برای ساخت اولین جنگنده ایرانی در دوران تحریم‌های شدید می‌رود. «منصور» داستانی الهام‌بخش درباره خلاقیت، خودباوری و مدیریت در شرایط بحرانی است و نشان می‌دهد که جنگ ابعاد دیگری نیز داشته است.

۱۷. کیمیا

این فیلم داستانی را دنبال می‌کند که نسبت ‌به فیلم‌های سینمای دفاع مقدس بسیار متفاوت است. مخاطب از هر لحظه این فیلم لذت می‌برد. «کیمیا» یک سریال بود، اما نسخه سینمایی آن نیز تأثیر زیادی بر جای گذاشت. این اثر داستان تأثیرات ویرانگر جنگ بر ساختار خانواده را به شکلی عمیق و احساسی روایت می‌کند و با بازی‌های درخشان تیم بازیگری‌اش، یکی از آثار کلاسیک و مهم این حوزه است.

جوایز و دستاوردها

• جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم فجر؛
• سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد؛
• سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه؛
• سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری.

۱۸. گیلانه

«گیلانه» نگاهی دیگر به جنگ از زاویه دید یک مادر داد. این فیلم، داستان مادری (با بازی فاطمه معتمدآریا) را روایت می‌کند که از پسر جانبازش در روزهای پایانی جنگ و در بحبوحه پذیرش قطعنامه مراقبت می‌کند. فیلم به زیبایی تأثیرات بلندمدت و فرسایشی جنگ بر خانواده‌ها، به خصوص بر زنان را به تصویر می‌کشد.

۱۹. ضد

«ضد» یک تریلر سیاسی-جاسوسی است که در پس‌زمینه وقایع ملتهب سال ۱۳۶۰ و درگیری‌های داخلی همزمان با جنگ رخ می‌دهد. این فیلم با ارائه زاویه دیدی متفاوت و داستانی پر از تعلیق، تنوع ژانر در سینمای دفاع مقدس را نشان می‌دهد و ثابت می‌کند که می‌توان قصه‌های جاسوسی را نیز در این بستر تاریخی روایت کرد.

۲۰. سفر به چزابه

فیلم داستان گروهی از فیلم‌سازان را روایت می‌کند که برای ساخت فیلمی درباره جنگ به مناطق جنگی می‌روند و در آنجا با روح رزمندگان و حال و هوای عرفانی جبهه ارتباط برقرار می‌کنند. «سفر به چزابه» سفری سورئال و عرفانی بین حال و گذشته است که امضای خاص رسول ملاقلی‌پور، کارگردان فقید این ژانر را بر خود دارد.

۲۱. اخراجی‌ها (۱)

چه دوستش داشته باشیم و چه نه، «اخراجی‌ها» یک پدیده در سینمای ایران بود. این فیلم با نگاهی کمدی و عامه‌پسند به سراغ گروهی از لات‌ها و افراد بی‌بندوبار می‌رود که به جبهه اعزام می‌شوند و در آنجا متحول می‌شوند. این فیلم پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران در زمان خود شد و نماینده یک نگاه خاص و پرمخاطب در سینمای دفاع مقدس است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

۲۲. به نام پدر

روایت پدری بسیجی و دخترش که در راستای جمع‌آوری مین‌های به‌جامانده از جنگ مجروح می‌شود و… . روایتی تأثیرگذار با بازی زیبای پرویز پرستویی از اثرات جنگ بر زندگی مردم عادی. صحنه‌هایی ساده، آرام و قابی که بیش از یک روایت است و شما را با خود همراه می‌کند.

جوایز و دستاوردها

• سیمرغ بلورین بهترین فیلم؛
• سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد؛
• سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم زن؛
• سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی.

۲۳. میهمان داریم

سه فرزند ابراهیم و فخری در جنگ شهید شده‌اند و فرزند چهارم جانباز و قطع نخاع است. این پدر و مادر تصمیم می‌گیرند فرزند جانباز را از آسایشگاه به خانه بیاورند تا از او مراقبت کنند. در همین زمان… .

این فیلم اجتماعی از اثرات جنگ بر روابط و خانواده‌ها صحبت می‌کند. فیلمی با ماجرایی به‌هم‌پیوسته و اثرگذار. داستانی قوی که مخاطب را تا آخرین لحظه جذب خواهد کرد.

جوایز و دستاوردها

• برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم آسیایی.

۲۴. برج مینو

مینو و موسی به‌تازگی ازدواج کرده‌اند. آنها در حال چیدن خانه جدیدشان هستند که شرایط طوری پیش می‌رود که موسی باید به جایی برود؛ اما او دوست ندارد چنین اتفاقی بیفتد، چراکه مقصد یادآور دوران و خاطرات جنگ است… .

فیلمی که فرار آسیب‌دیدگان جنگ از روبه‌رو شدن با خاطرات را به‌خوبی نمایش داده است. اثری احساسی و روایتی زیبا از دفاع مقدس و جنگ ایران با عراق.

۲۵. پنجه در خاک

سربازان عراقی می‌خواهند تمام مردان یک روستا را به جبهه ببرند؛ اما این افراد خود را ایرانی می‌دانند و می‌خواهند شبانه فرار کنند. عراقی‌ها این مسئله را متوجه می‌شوند و… .

هیجان و ترس را یکجا در این فیلم تماشا کنید. روایتی از دوران دفاع مقدس، آن هم در ترسناک‌ترین حالت ممکن. جلوه‌های ویژه قوی و صحنه‌های تأثیرگذار این فیلم به‌قدری قوی است که شما را تا آخرین لحظه پای داستان حفظ می‌کند و تا مدت‌ها در ذهن‌تان باقی خواهد ماند.

۲۶. ضدگلوله

درباره فیلم

این فیلم کمدی ماجرای مردی است که در دوران جنگ، مشغول فروش فیلم‌های لس‌آنجلسی است. البته متوجه می‌شود که توموری در سر دارد و ماجراهایی برایش پیش می‌آیند که بهتر است خودتان ببینید.

شاید بد نباشد که در کنار حقیقت جنگ، بتوانیم واقعیت‌های زندگی آن دوران را در قالب طنز تماشا کنیم. فیلم «ضدگلوله» کمدی است و برای تجربه حال‌وهوای متفاوت دفاع مقدس در قاب طنز، آن را به علاقه‌مندان بهترین فیلم های دفاع مقدس پیشنهاد می‌کنیم.

جوایز و دستاوردها

• دیپلم افتخار بهترین فیلم؛
• سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه.

۲۷. دلتنگی‌های عاشقانه

این فیلم روایت زندگی شهید سید منوچهر مدق و فرشته ملکی (همسر شهید) است؛ زوجی که پس از بازگشت از ماه‌عسل متوجه می‌شوند عراق به ایران حمله کرده است… .

دلتنگی‌های عاشقانه داستانی است که نام آن بهترین توصیف از این روایت است. جنگ و حضور ناباورانه آن در زندگی چه بر سر ما می‌آورد؟ این فیلم احساسی با داستان قوی و تأثیرگذار را به کسانی پیشنهاد می‌کنیم که دوست دارند زندگی اجتماعی و کنارآمدن مردم با جنگ را بهتر لمس کنند.

۲۸. گارد ویژه

رژیم عراق می‌خواهد نوعی گاز شیمیایی را که برای آفت گیاهی ساخته شده است، بر روی مردم امتحان کند… .

صحنه‌های اکشن و هیجان‌انگیز و البته نفس‌گیر این فیلم بسیار زیاد است و مخاطب از دیدن آن لذت خواهد برد. تماشای این فیلم نفس‌ها را در سینه حبس می‌کند. ماجرای آن قابل‌پیش‌بینی نیست و هر لحظه امکان دارد که یک فاجعه رخ دهد. علاقه‌مندان به هیجان و روایت‌های تاریخی و اکشن می‌توانند از این فیلم لذت ببرند.

۲۹. سیزده ۵۹

این فیلم روایت جانبازی است که به کما رفته است و زمانی که به ‌هوش می‌آید، با دنیای متفاوتی مواجه می‌شود.

مشکلات و دغدغه‌های جانبازان و خانواده‌هایشان را می‌توان به‌خوبی در این فیلم دید. زندگی پر از رنج کسانی که به‌خاطر وطن جنگیدند. شاید یک فیلم با داستان غنی و تأثیرگذارش، بتواند کمی چشم‌های همه را درمورد این عزیزان بازتر کند و مخاطب را به آنچه که تجربه نکرده است، آگاه کند. بی‌شک این فیلم را می‌توانیم یکی از مؤثرترین و بهترین فیلم های دفاع مقدس بدانیم.

تاکنون کدام‌یک از این فیلم‌ها را دیده‌اید؟ آیا فیلمی هست که ما از قلم انداخته باشیم؟‌ بهترین فیلم های دفاع مقدس که تابه‌حال دیده‌اید، کدام بوده‌اند؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

مجموعه یادگیری زبان

اصول و روش‌هایی کاملا عملی برای یادگیری سریع و ماندگار هر زبان جدید

مشاهده مجموعه