اختلال شخصیت مرزی یک بیماری روانی است که به شدت بر توانایی فرد در تنظیم احساسات خود تأثیر می‌گذارد. این از دست دادن کنترل عاطفی می‌تواند تکانشگری را افزایش دهد، بر احساس فرد نسبت به خود تأثیر بگذارد و بر روابط آن‌ها با دیگران تأثیر منفی بگذارد. درمان‌های موثری برای مدیریت علائم اختلال شخصیت مرزی در دسترس هستند.
یک متخصص بهداشت روان دارای مجوز مانند روانپزشک، روانشناس یا مددکار اجتماعی بالینی که در تشخیص و درمان اختلالات روانی مجرب است، می‌تواند براساس یک مصاحبه کامل و بحث در مورد علائم فرد، اختلال شخصیت مرزی او را تشخیص دهد. یک معاینه پزشکی دقیق و کامل همچنین می‌تواند به رد سایر علل احتمالی علائم کمک کند. در تشخیص بیماری، ارائه دهندگان علائم فرد را مورد بحث قرار می‌دهند و در مورد سوابق پزشکی خانوادگی، از جمله تاریخچه بیماری روانی سوالاتی را می‌پرسند.
اختلال شخصیت مرزی معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود. گاهی اوقات، اگر علائم قابل توجه باشد و حداقل یک سال طول بکشد، ممکن است فردی پایین‌تر از سن 18 سال مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تشخیص داده شود.
تست اختلال شخصیت مرزی
هیچ تست قطعی برای تشخیص اختلال شخصیت مرزی (BPD) وجود ندارد. برخی تست‌ها از طریق مصاحبه بالینی با یک متخصص بهداشت روان دارای مجوز اختلال فرد را تشخیص می‌دهند.
سؤالات تست به تجربیات زندگی رایج در میان افرادی که دارای اختلال شخصیت مرزی هستند مربوط است.
در صورتی که برای شخص دیگری مانند شوهر، همسر، والدین و یا فرزندان خود این تست را انجام می‌دهید باید پاسخ‌هایی را ارائه دهید که از آن‌ها در رابطه با این افراد اطمینان دارید. چرا که در نهایت هدف شما کمک گرفتن از یک روانپزشک یا متخصص اعصاب و روان خواهد بود که لازم است با نتیجه‌ای دقیق مشکل را تشخیص دهد.
توجه کنید که این آزمون یک ابزار تشخیصی نیست. اختلالات سلامت روان تنها توسط یک دکتر اعصاب و روان قابل تشخیص خواهد بود.
لازم است پیش از انجام تست اختلال شخصیت مرزی، روانپزشک بیمار را از حفظ محرمانگی صحبت‌ها و همچنین نتیجه‌ی تست مطمئن کند.
درمان اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی عمدتاً با استفاده از روان درمانی درمان می‌شود. اما ممکن است پزشک مصرف دارو را نیز توصیه کند. در صورتی که ایمنی بیمار و اطرافیان وی در خطر باشد، ممکن است پزشک بستری شدن در بیمارستان را توصیه کند.
درمان می تواند به شما کمک کند مهارت هایی را برای مدیریت و کنار آمدن با شرایط خود بیاموزید. همچنین لازم است برای سایر اختلالات سلامت روان که اغلب همراه با اختلال شخصیت مرزی رخ می دهد، مانند افسردگی یا سوء مصرف مواد، تحت درمان قرار گیرید. با درمان اختلال شخصیت مرزی، می‌توان احساس بهتری نسبت به خود داشت و زندگی پایدارتر و پربارتری را پیش گرفت.
در ادامه برخی از روش‌های درمان اختلال شخصیت مرزی را نام برده‌ایم:
روان درمانی: روان درمانی که گفتار درمانی نیز نامیده می‌شود یک رویکرد درمانی اساسی برای اختلال شخصیت مرزی است. درمانگر شما ممکن است نوع درمان را برای برآورده کردن بهترین نیازهای شما تطبیق دهد و باید بدانید که اهداف روان درمانی کمک به بهبود بیمار است.
با مراجعه به سایت دکترتو در هر شهر و استانی که باشید میتوانید به دکتر متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) دسترسی پیدا کرده و در سریعترین زمان نوبت آنلاین از دکتر روانپزشک بگیرید.
در زیر برای دسترسی راحت شما عزیزان لینک نوبت دهی در تهران، مشهد و کرج را آورده ایم :
- با مراجعه به لینک (متخصص اعصاب و روان تهران) میتوانید از دکتر روانپزشک تهران در سایت دکترتو نوبت آنلاین بگیرید.
- با مراجعه به لینک (روانپزشک کرج) میتوانید از دکتر روانپزشک کرج در سایت دکترتو نوبت آنلاین بگیرید.
- با مراجعه به لینک (روانپزشک مشهد) میتوانید از دکتر روانپزشک مشهد در سایت دکترتو نوبت آنلاین بگیرید.
انواع روان درمانی که مؤثر بوده‌اند عبارتند از:
- رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): DBT شامل درمان گروهی و فردی است که به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت مرزی طراحی شده است. DBT از یک رویکرد مبتنی بر مهارت استفاده می‌کند تا به شما یاد دهد چگونه احساسات خود را مدیریت کنید، پریشانی را تحمل کنید و روابط را بهبود بخشید؛
- درمان مبتنی بر طرحواره: درمان طرحواره محور می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود. این موضوع می‌تواند به شما کمک کند تا نیازهای برآورده نشده‌ای را که منجر به الگوهای منفی زندگی شده است، شناسایی کنید، که در برخی مواقع ممکن است برای بقا مفید بوده باشند، اما به عنوان یک بزرگسال در بسیاری از زمینه‌های زندگی شما آسیب رسان است. این نوع درمان برای کمک به شما در جهت برآوردن نیازهای خود به شیوه‌ای سالم برای ترویج الگوهای مثبت زندگی تمرکز دارد؛
- درمان مبتنی بر ذهنیت (MBT): MBT نوعی گفت و گو درمانی است که به شما کمک می‌کند افکار و احساسات خود را در هر لحظه شناسایی کنید و دیدگاهی جایگزین در مورد موقعیت ایجاد کنید. MBT بر تفکر قبل از واکنش تاکید دارد؛
- آموزش سیستمی برای پیش بینی پذیری هیجانی و حل مسئله (STEPPS): STEPPS یک درمان 20 هفته‌ای است که شامل کار در گروه هایی خواهد بود که اعضای خانواده، مراقبان، دوستان یا افراد مهم شما را در درمان شریک‌می‌کند. STEPPS علاوه بر انواع دیگر روان درمانی استفاده می‌شود؛
- روان درمانی متمرکز بر انتقال (TFP): هدف TFP که روان درمانی روان پویشی نیز نامیده می‌شود، کمک به درک احساسات و مشکلات بین فردی خود از طریق ایجاد رابطه بین شما و درمانگرتان است؛
- مدیریت روانپزشکی: این رویکرد درمانی با در نظر گرفتن زمینه بین فردی احساسات، بر درک لحظات دشوار احساسی تمرکز دارد. در این روش ممکن است داروها، آموزش خانواده و درمان فردی برای کمک به بیمار توسط روانپزشک ادغام شود.
اختلال شخصیت مرزی و ازدواج
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (BPD) از احساسات و روابط ناپایدار رنج می‌برند. اگر همسر شما از علائم قابل توجهی از این اختلال رنج می‌برد، به احتمال زیاد شما به طور روزانه تحت تاثیر قرار خواهید گرفت. درک اینکه همسرتان چه احساسی دارد و چه چیزی باعث می‌شود او چنین احساسی داشته باشد، به شما کمک خواهد کرد که بتوانید به خود و رابطه‌ای که دارید کمک کنید.
آیا همسر شما اغلب خیلی سریع از یک احساس به احساس دیگری تغییر حالت می‌دهد؟ اگر چنین است، همسر شما ممکن است از علائم BPD رنج ببرد.
اثرات BPD در روابط صمیمانه شدیدتر است. افراد مبتلا به BPD تقریباً همیشه از احساس دردناک پوچی رنج می‌برند. آن‌ها ناامیدانه به دنبال دیگران می‌گردند تا احساس کامل بودن کنند. این موضوع باعث اضطراب و ترس از رها شدن می‌شود که به دنبال آن باعث بروز احساس ناامنی در رابطه خواهد شد.
اختلال شخصیت مرزی خاموش
اختلال شخصیت مرزی خاموش (BPD) یک زیرگروه شناخته شده که تشخیص داده شده باشد نیست. این اختلال اصطلاحی است که به افرادی اطلاق می‌شود که معیارهای تشخیص اختلال شخصیت مرزی را دارند اما با مشخصات معمولی مطابقت ندارند.
به گفته مؤسسه ملی سلامت روان (NIMH)، اختلال شخصیت مرزی یک بیماری بوده که با الگوی مداوم خلق‌ها، تصویر از خود و رفتار مشخص می‌شود. این علائم اغلب منجر به اقدامات تکانشی و مشکلات در روابط می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است دوره های شدید خشم، افسردگی و اضطراب را تجربه کنند که می تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد.
در حالی که تظاهرات معمول اختلال شخصیت مرزی خاموش شامل طغیان خشم و خود تخریبی آشکار و بیرونی است، افرادی که BPD خاموش دارند، قسمت‌های عاطفی را درونی کرده‌اند یا به نوعی آن‌ها خشم خود را به درون خود ریخته‌اند.
به همین دلیل، اختلالشخصی مرزی خاموش معمولاً توسط دکتر اعصاب و روان (دکتر روانپزشک) تشخیص داده نشده و یا به اشتباه تشخیص داده می‌شود. این بیماری گاهی اوقات به عنوان BPD با عملکرد بالا نیز شناخته می‌شود.
علائم اختلال شخصیت مرزی
در ادامه به نه مورد از علائم افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی پرداخته‌ایم:
- ترس از رها شدن: افراد مبتلا به BPD اغلب از رها شدن یا تنها ماندن وحشت دارند. حتی موضوعی مانند دیر رسیدن یکی از عزیزان به خانه یا رفتن برای آخر هفته ممکن است باعث بروز ترس شدید در فرد شود. این موضوع می‌تواند باعث تلاش‌های دیوانه‌وار برای نزدیک نگه داشتن طرف مقابل در کنار خود شود. ممکن است التماس کند، بچسبد، شروع به دعوا کند، حرکات یکی از عزیزانتان را دنبال کنید و یا حتی به طور فیزیکی مانع از خروج او شود. متأسفانه، این رفتار در بیشتر مواقع تأثیر معکوس دارد.
- روابط ناپایدار: افراد مبتلا به BPD تمایل به داشتن روابطی عجولانه و کوتاه مدت دارند. شما ممکن است به سرعت عاشق شوید، با این باور که هر فرد جدید همان کسی است که به شما احساس شادابی و خوشحالی می‌دهد، اما در مقابل به سرعت نیز ناامید خواهید شد. روابط این افراد بدون هیچ حد وسط و تعادلی به نظر می‌رسد. دوستداران، دوستان یا اعضای خانواده شما ممکن است احساس کنند که در نتیجه نوسانات سریع شما، از ایده آل سازی به کاهش ارزش، خشم و نفرت دچار ضربه‌های عاطفی رسیده‌اند؛
- تصور نامشخص یا در حال تغییر از خود: هنگامی که شما به اختلال مرزی مبتلا هستید، احساسات به طور معمول ناپایدار خواهند بود. گاهی اوقات ممکن است نسبت به خودتان احساس خوبی داشته باشید، اما گاهی اوقات از خود متنفر هستید یا حتی خود را شیطان می‌بینید. شما احتمالاً نمی‌دانید که چه کسی هستید یا در زندگی چه می‌خواهید. در نتیجه، ممکن است مرتباً شغل، دوستان، معشوق، مذهب، ارزش‌ها، اهداف یا حتی هویت جنسی خود را تغییر دهید؛
- رفتارهای تکانشی و خود ویرانگر: اگر اختلال شخصیت مرزی دارید، ممکن است در رفتارهای مضر و احساسات طلبانه شرکت کنید، به خصوص زمانی که ناراحت هستید. ممکن است به طور ناگهانی پولی را خرج کنید که توانایی پرداخت آن را ندارید، پرخوری کنید، بی احتیاطی رانندگی کنید، از مغازه دزدی کنید، درگیر سکس پرخطر باشید یا در مصرف مواد مخدر یا الکل زیاده روی کنید. این رفتارهای مخاطره آمیز ممکن است به شما کمک کند در لحظه احساس بهتری داشته باشید، اما در درازمدت به شما و اطرافیانتان آسیب می رسانند؛
- آسیب به خود: رفتار خودکشی و خودآزاری عمدی در افراد مبتلا به BPD رایج است. رفتار خودکشی شامل فکر کردن به خودکشی، انجام حرکات یا تهدید به خودکشی یا در واقع اقدام به خودکشی است. خودآزاری شامل تمام تلاش‌های دیگر برای صدمه زدن به خود بدون قصد خودکشی است. دیگر اشکال متداول خودآزاری شامل بریدن و سوزاندن است؛
- نوسانات عاطفی شدید: احساسات و خلق و خوی ناپایدار در افراد مبتلا به اختلالات مرزی رایج است. ممکن است یک لحظه احساس خوشبختی کنید و لحظه‌ای دیگر ناامید باشید. چیزهای کوچکی که دیگران از آن‌ها دوری می‌کنند، می‌توانند شما را وارد یک دام عاطفی کنند. این نوسانات خلقی شدید بوده و نسبتاً سریع نیز از بین می‌روند (برخلاف نوسانات عاطفی افسردگی یا اختلال دوقطبی). این نوسانات معمولاً فقط چند دقیقه یا چند ساعت طول می‌کشند؛
- احساس پوچی مزمن: افراد مبتلا به BPD اغلب در مورد احساس خالی بودن صحبت می‌کنند، گویی یک سوراخ یا یک فضای خالی در داخل آن‌ها وجود دارد. در نهایت، ممکن است احساس کنید که «هیچ چیز» یا «هیچکس» نیستید. این احساسی ناراحت کننده بوده که ممکن است فرد پس از آن سعی کند جاهای خالی را با چیزهایی مانند مواد مخدر، غذا یا رابطه جنسی پر کند. اما هیچ چیز واقعاً برای او رضایت بخش نیست؛
- عصبانیت انفجاری: اگر به این نوع اختلال گرفتار هستید ممکن است با عصبانیت‌های شدید، فریاد زدن، پرتاب وسایل و… رو به رو شوید. همچنین ممکن است زمان زیادی را صرف احساس عصبانیت خود کنید؛
- احساس مشکوک بودن یا دوری از واقعیت: افراد مبتلا به BPD اغلب با پارانویا یا افکار مشکوک درباره انگیزه‌های دیگران دست و پنجه نرم می‌کنند. این افراد هنگامی که تحت استرس هستند، حتی ممکن است ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهند. همچنین ممکن است احساسی مشابه با مه آلود بودن و فاصله گرفتن از بدن را تجربه کنند که در این حالت انگار خارج از بدن خود قرار گرفته‌اند.
داروی اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی یک بیماری مزمن سلامت روانی است که در طبقه بندی اختلالات شخصیت قرار داشته و با بی ثباتی در خلق و خو، تصور از خود و روابط بین فردی فرد مشخص می‌شود. در حالی که هیچ درمان نهایی برای اختلال شخصیت مرزی وجود ندارد اما برخی روش‌های درمانی ارائه شده می‌توانند به طور قابل توجهی علائم این بیماری را کاهش دهند.
در حال حاضر هیچ داروی خاصی وجود ندارد که FDA برای درمان اختلال شخصیت مرزی تجویز کرده باشد. با این حال، روانپزشک می‌توانند داروهای غیرقابل برچسب خاص را برای رفع علائم تجویز کند.
از آنجایی افراد مبتلا به اختلال مرزی مستعد علائمی مانند اضطراب، افسردگی، تحریک‌پذیری، عصبانیت و خشم هستند، وقتی از لحاظ عاطفی به مشکلی برخورد کنند، به صورت تکانشی عمل خواهند کرد. این نوع رفتارهای تکانشی و تحریک‌پذیر شامل استفاده از مواد مخدر یا الکل، خطرات جنسی، خودآزاری یا اقدام به خودکشی است. داروهای ضد افسردگی، تثبیت کننده های خلق و خو و داروهای ضد روان پریشی اغلب برای درمان این علائم از سمت دکتر اعصاب و روان تجویز می‌شوند.
افراد مبتلا به BPD همچنین ممکن است مستعد اضطراب باشند، که می‌توان آن را با داروهای ضد اضطرا آرام کرد. داروهای خاص توصیه شده برای یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به علائمی که تجربه می‌کنند بستگی خواهد داشت. زنان باردار یا شیرده مبتلا به این نوع اختلال نیز باید با مراجعه به پزشک خود در صورت ضرورت داروها را مصرف کرده و تا حد امکان از مصرف این داروها پرهیز کنند.
تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی
اختلال شخصیت مرزی (BPD) از زمانی که برای اولین بار در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی در سال 1980 شناسایی شد، یک تشخیص بحث برانگیز بوده است.
برخی از روانپزشک‌ها اعلام کرده‌اند که BPD و اختلال دوقطبی ممکن است مرتبط باشند و این موضوع به این‌دلیل است که ویژگی مشترک بی‌ثباتی خلقی را دارا می‌باشند.
اختلال دوقطبی با تغییر خلق و خو از افسردگی به شیدایی، خلقی که با شادی، کاهش نیاز به خواب و افزایش فعالیت مشخص می‌شود، یا هیپومانیا، که چیزی شبیه ب شیدایی اما از نوع شدیدتر است مرتبط می‌باشد.
همچنین با تغییرات خلقی نیز مرتبط بوده، که گاهی اوقات بی‌ثباتی عاطفی نامیده می‌شود. افراد مبتلا به اختلال مرزی اغلب می‌توانند در عرض چند دقیقه از احساس خوب به احساس ناراحتی شدید تغییر حالت دهند.
رفتار تکانشی نیز اغلب توسط افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و افراد مبتلا به BPD تجربه می‌شود.
پس با وجود این‌توضیحات تفاوت بین اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی چیست؟ برخی از اجزای اصلی، این دو را از هم جدا می‌کنند، مانند:
- کیفیت: در حالی که هر دو با تغییرات خلقی مشخص می‌شوند، کیفیت تغییرات خلقی می‌تواند بسیار متفاوت باشد. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تمایل به تجربه شیدایی و افسردگی دارند در حالی که افراد مبتلا به اختلال مرزی درد عاطفی شدید و احساس پوچی، ناامیدی، خشم، ناامیدی و تنهایی را تجربه می‌کنند؛
- زمان: در اختلال شخصیت مرزی، تغییرات خلقی اغلب کوتاه‌مدت بوده و ممکن است هر بار فقط چند ساعت دوام بیاورند. در مقابل، تغییرات خلقی در اختلال دوقطبی معمولا برای روزها یا حتی هفته‌ها ادامه خواهدداشت.
مراجعه به یک متخصص اعصاب و روان می‌تواند به فرد در تشخیص و بهبود شرایط خود کمک کند. همچنین در صورتی که در ابتلا به اختلال شخصیت مرزی و یا اختلال دو قطبی شک و ابهامی وجود داشته باشد یک دکتر روانپزشک می‌تواند با انجام بررسی‌های لازم نوع اختلال را تشخیص داده و برای کنترل آن راه حل ارائه دهد.
