داروهای ضد اسید معده یا آنتی‌اسید معده برای درمان سوزش سردل و سوءهاضمه استفاده می‌شوند. آنتی اسیدها سریع مقدار اسید معده را کاهش می‌دهند و علائم این مشکلات را از بین می‌برند. شما می‌توانید این داروها را بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید، اما قبل از خوردن دارو بهتر است با نحوه مصرف و عوارض جانبی آن آشنا باشید. پس برای آشنایی بیشتر با داروهای ضد اسید معده شما را به خواندن این مقاله دعوت می‌کنیم.
نحوه اثرگذاری داروهای ضد اسید معده
معده در حالت طبیعی هیدروکلریک‌اسید تولید می‌کند تا به شکستن پروتئین‌ها کمک کند، بنابراین محتوای معده اسیدی می‌شود. معده، مری و دوازدهه با روش‌های حفاظتی مختلف در برابر اسید محافظت می‌شوند. اگر میزان اسید خیلی زیاد باشد یا روش‌های حفاظتی کارآمد نباشند، پوشش این نواحی آسیب می‌بیند. این مسئله سبب بروز علائمی می‌شود، از جمله:
- التهاب؛
- زخم؛
- حالت تهوع؛
- درد شکمی؛
- سوزش سر دل.
داروی آنتی اسید معده برای درمان بیماری‌های مرتبط با تولید اسید معده استفاده می‌شود. این داروها با کاهش مقدار اسید در معده، علائم سوزش معده و سوءهاضمه را برطرف می‌کنند. همچنین با توقف ترشح آنزیم تولیدکننده اسید به‌نام پپسین، اسید معده را خنثی می‌کنند. بااین‌حال، آنتی‌اسیدها نمی‌توانند علت بیماری را برطرف کنند و برای درمان ریشه‌ای بیماری باید اقدام دیگری کرد.
داروهای ضد اسید معده می‌توانند علائم سوزش معده و سوءهاضمه را برطرف کنند، این علائم عبارت‌اند از:
- احساس سوختگی در قفسه سینه یا معده، به‌خصوص بعد از صرف غذا یا شب‌ها.
- طعم اسیدی یا شور در دهان.
- احساس سیری یا نفخ.
- درد خفیف در قفسه سینه یا معده.
محتوای داروهای ضد اسید معده
مواد فعال موجود در داروهای ضد اسید معده با توجه به نوع دارو و شرکت تولیدکننده آن متفاوت است. ترکیبات رایج این داروها آلومینیوم، کلسیم، منیزیم و نمک‌اند. همچنین می‌توان از این مواد نیز نام برد:
- آلژینات؛
- آلومینیوم هیدروکساید؛
- کلسیم کربنات؛
- منیزیم کربنات؛
- منیزیم هیدروکساید؛
- منیزیم تری‌سالیسیلات؛
- سدیم بی‌کربنات.
دسته‌بندی داروهای ضد اسید معده
آنتی‌اسیدها به دو شکل شربت و قرص جویدنی تولید می‌شوند. شربت ضد اسید معده سریع‌تر از قرص‌های جویدنی علائم را از بین می‌برد. قدرت و مقدار مصرفی این داروها با توجه به سن، علت مصرف و کارخانه تولیدکننده دارو متفاوت است.
۴ نوع آنتی‌اسید رایج وجود دارد که عبارت‌اند از:
- آلومینیوم کربنات: برای درمان و مهار هایپرفسفاتمی کاربرد دارد. این دارو به فسفات درون روده متصل می‌شود و از جذب آن در بدن جلوگیری می‌کند. بنابراین بهتر است این دارو با رژیم غذایی حاوی فسفات استفاده شود تا از سنگ کلیه جلوگیری کند.
- کلسیم کربنات: در شرایط کمبود کلسیم مانند پوکی استخوان بعد از یائسگی استفاده می‌شود.
- منیزیم اکساید: برای درمان کمبود منیزیم ناشی از سایر بیماری‌ها و داروها استفاده می‌شود.
- آلومینیم‌منیزیم یا آلومینیوم خالی: برای خونریزی‌های القاشده با استرس، زخم دوازدهه یا زخم معده استفاده می‌شود، اما تأییدیه سازمان غذا و دارو را ندارد.
عوامل دیگری هم در دسته‌بندی داروهای ضد اسید معده نقش دارند که در ادامه هریک را بررسی می‌کنیم.
۱. قدرت داروهای ضد اسید معده
قدرت داروی ضد اسید معده با عنوان ظرفیت خنثی‌سازی اسید (ANC) مشخص می‌شود که توانایی آنتی‌اسید برای خنثی‌کردن اسید معده را نشان می‌دهد. رایج‌ترین آنتی‌اسیدها مثل سدیم بی‌کربنات و کلسیم بی‌کربنات ظرفیت خنثی‌سازی بالایی دارند و به‌سرعت اسید معده را خنثی می‌کنند.
۲. سرعت اثرگذاری داروهای ضد اسید معده
سرعت حل‌شدن آنتی‌اسیدها هم متفاوت است. مثلا سدیم بی‌کربنات و منیزیم هیدروکساید به‌سرعت حل می‌شوند، ولی آلومینیوم هیدروکساید و کلسیم بی‌کربنات به‌آرامی حل می‌شوند. همچنین آنتی اسید مایع راحت‌تر از قرص و پودر حل می‌شود.
۳. مدت اثر داروهای ضد اسید معده
تفاوت دیگر آنتی‌اسیدهای معده مدت اثر آنهاست. سدیم بی‌کربنات و منیزیم هیدروکساید دوره اثر کوتاه و آلومینیوم هیدروکساید و کلسیم بی‌کربنات دوره اثر طولانی‌تری دارند. آلومنیزیم‌منیزیم هم دوره اثر متوسطی دارد.
موارد استفاده آنتی‌اسیدهای معده
این داروها برای درمان موارد خفیف سوزش معده و سوءهاضمه استفاده می‌شوند. مورد خفیف یعنی سوزش معده به‌جای هر روز، گهگاه یا هر چند وقت یک بار اتفاق می‌افتد.
داروهای ضد اسید معده به مقابله با علائم دیگر هم کمک می‌کنند، از جمله:
- بازگشت اسید یا بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)؛
- التهاب پوشش معده (گاستریت)؛
- دئودنیت؛
- زخم معده.
محدودیت مصرف آنتی‌اسیدها
بیشتر افراد می‌توانند از این داروها استفاده کنند، اما در بعضی موارد قبل از مصرف دارو باید پزشک مشورت کنید از جمله:
- داشتن رژیم غذایی کم‌نمک؛
- بارداری یا تصمیم برای بارداری؛
- مصرف سایر داروها؛
- سن کمتر از ۱۲ سال؛
- نارسایی قلبی؛
- فشار خون بالا؛
- بیماری کبدی یا کلیوی.
نحوه مصرف داروهای ضد اسید معده
اگر علائم سوزش معده یا سوءهاضمه دارید، باید از آنتی‌اسیدها استفاده کنید.
- اگر با معده خالی از آنتی‌اسید استفاده کنید، مدت اثر دارو تنها ۲۰ تا ۴۰ دقیقه خواهد بود، چون دارو به‌سرعت به دوازدهه منتقل می‌شود.
- می‌توانید این دارو را ۱ ساعت بعد از خوردن غذا، زمانی که علائم سوزش معده شروع شدند، مصرف کنید. در این حالت، دارو حدود ۳ ساعت تولید اسید را کاهش می‌دهد، یعنی تا زمانی که دارو همراه غذا وارد دوازدهه شود.
- اگر شب دچار علائم می‌شوید و قبل از خواب آنتی‌اسید مصرف می‌کنید، از مصرف هم‌زمان داروی ضد اسید معده با غذا خودداری کنید.
- اگر مرتب از داروهای ضد اسید معده استفاده می‌کنید، درباره علت زمینه‌ای سوزش معده با پزشک مشورت کنید.
- به دلیل تفاوت آنتی‌اسیدهای تولیدی، همیشه درباره مقدار و تعداد دفعات مصرف آنتی‌اسیدها از دستورالعمل کارخانه تولیدی پیروی کنید.
فراموش‌کردن دوز مصرفی
اگر مصرف داروهای ضد اسید معده را فراموش کردید، نگران نباشید. می‌توانید هر زمان دیگری که با سایر داروها تداخل نداشت، از آنتی‌اسید استفاده کنید.
عوارض جانبی داروهای ضد اسید معده
عوارض جانبی مصرف این دارو بیشتر در نوزادان و افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود. این عوارض عبارت‌اند از:
- یبوست یا اسهال؛
- نفخ؛
- سردرد؛
- افزایش منیزیم خون در افراد مبتلا به نارسایی کلیه؛
- حالت تهوع و استفراغ؛
- گرفتگی معده یا درد شکمی.
عوارض جانبی جدی دارو عبارت‌اند از:
- بازگشت اسید: گاهی مصرف داروهای ضد اسید معده سبب می‌شوند که بدن شما اسید بیشتری تولید کند و علائم بدتر شود. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که داروی ضد اسید معده مدت طولانی استفاده شود.
- سندرم شیر قلیا: زمانی ایجاد می‌شود که میزان زیادی سدیم‌بی‌کربنات و کلسیم‌بی‌کربنات هم‌زمان استفاده شود. علائم این بیماری شامل سردرد، حالت تهوع، تحریک‌پذیری، ضعف، هایپرکلسمی و کاهش عملکرد کلیه است.
- سمیت عصبی: ضداسید عملکرد سیستم عصبی را تغییر می‌دهد.
- کم‌خونی میکروسیتیک ناشی از کمبود آهن.
- استئوپنی یا ضعف استخوان.
- هایپرکلسمی یا افزایش زیاد کلسیم خون.
تداخل دارویی داروهای ضد اسید معده
ممکن است آنتی‌اسیدها با سایر داروها تداخل داشته باشند، از جمله:
- مصرف هم‌زمان داروهای اسیدی با داروی ضداسید می‌تواند جذب داروی اسیدی را کاهش دهد.
- مصرف آنتی‌اسید با سودوافدرین یا لوودوپا می‌تواند جذب دارو را افزایش دهد و موجب سمیت و عوارض جذب شود.
- سدیم‌بی‌کربنات دفع داروهایی مثل کینیدین و آمفتامین را مهار می‌کند و موجب افزایش دفع داروهای اسیدی مثل آسپرین می‌شود.
قبل از مصرف داروی ضد اسید معده با پزشک مشورت کنید. لازم است سایر داروها را ۱ ساعت قبل یا حداقل ۴ ساعت بعد از مصرف ضداسید مصرف کنید تا از تداخل دارویی جلوگیری کنید.
مصرف داروی ضد اسید معده در موارد خاص
۱. دوران بارداری
اگر باردارید یا قصد بارداری دارید، می‌توانید از داروی ضد اسید معده استفاده کنید. البته قبلش با پزشک صحبت کنید و مواد موجود در ضداسید را بررسی کنید. موادی مثل نمک آلومینیوم یا کلسیم برای مصرف در دوران بارداری بی‌خطرند، اما نباید بیشتر از مقدار پیشنهادی روزانه مصرف شوند.
۲. دوران شیردهی
بعضی از مواد موجود در آنتی‌اسیدها، مثل کلسیم می‌توانند وارد شیر مادر شوند. مصرف داروهای ضد اسید معده در دوران شیردهی منعی ندارد، البته اگر بیشتر از مقدار توصیه‌شده در روز از آنها استفاده نکنید.
آیا آنتی‌اسیدها اعتیادآورند؟
خیر. آنتی‌اسیدها اعتیادآور نیستند. اما اگر مرتب از این داروها استفاده می‌کنید، با پزشک مشورت کنید. به یاد داشته باشید این داروها بیماری زمینه‌ای ایجاد‌کننده علائم را درمان نمی‌کنند.
چه داروهایی با داروهای ضد اسید معده اشتباه گرفته می‌شوند؟
داروهای دیگری هم برای درمان سوزش معده و سوءهاضمه استفاده می‌شوند، اما داروی ضد اسید معده نیستند و به روشی متفاوت عمل می‌کنند، از جمله:
- ازومپرازول: درمان بازگشت اسید و زخم معده.
- فاموتیدین: درمان زخم معده، بازگشت اسید معده به مری و ازوفاژیت.
- امپرازول: درمان مشکلات معده و مری.
- پنتوپرازول: درمان مشکلات معده و مری و بازگشت اسید معده به مری.
- سایمیتیکون: درمان نفخ.
معروف‌ترین داروهای ضد اسید معده عبارت‌اند از:
- تامز؛
- میلانتا؛
- پپتوبیسمول؛
- رولیدز.
شما بگویید
شما چقدر با داروهای ضد اسید معده آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال از این داروها استفاده کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
