تخته نرد یکی از قدیمی‌ترین بازی‌های رومیزی یا بردگیم (Board Game) است که ۵۰۰۰ سال قدمت دارد. دانستن همین نکته کافی است تا به جذابیت تخته نرد پی ببریم. البته به‌رغم شهرت و قدمت تخته نرد، هنوز بسیاری از افراد نحوه انجام این بازی استراتژیک را نمی‌دانند. اگر شما هم جزو این دسته‌اید، نگران نباشید؛ در این مقاله آموزش تخته نرد حرفه‌ای توضیح داده شده است تا در هر سطحی که هستید، بتوانید تخته نرد را خوب و حرفه‌ای بازی کنید.
اصول اولیه تخته نرد
پیش از اینکه آموزش بازی تخته نرد حرفه ای را شرح دهیم، اجازه دهید خلاصه‌ای از نحوه انجام این بازی را به شما ارائه دهیم. تخته نرد نوعی بازی رومیزی دونفره است که با ۱۵ مهره برای هر بازیکن و ۲ عدد تاس پیش می‌رود. تخته نرد بازی استراتژیک محسوب میشود، چراکه پس از تاسانداختن باید سعی کنید مهرههای خود را به نحوی حرکت دهید که به نفع شما و چه بسا به ضرر حریفتان باشد. همین تصمیم‌های کوچک است که شما را قدم به قدم به برد یا باخت نزدیک می‌کند.
در تخته نرد کسی برنده بازی است که زودتر مهرههای خود را از تخته خارج کند. اگر در آموزش تخته نرد مبتدی هستید هم جای نگرانی نیست. در ادامه، تمام مراحل و قوانین تخته نرد را قدم‌به‌قدم شرح می‌دهیم تا بدون هیچ مشکلی بتوانید بازی کنید و برنده شوید!
آشنایی با قسمت‌های مختلف تخته نرد
تخته نرد از یک صفحه چوبی دوقسمتی تشکیل شده است که هر قسمت آن ۱۲ مثلث دارد. هر قسمت چوبی تخته نرد نیز شامل ۲ بخش جدا و روبه‌روی هم است. بنابراین تخته نرد ۴ بخش مختلف دارد که در هر بخش ۶ مثلث قرار گرفته است. این ۴ بخش این‌گونه نام‌گذاری شده‌اند:
- تخته خانگی بازیکن؛
- تخته بیرونی بازیکن؛
- تخته خانگی حریف؛
- تخته بیرونی حریف.
مثلث‌ها نیز خانه (point) نام دارند. محل تلاقی این ۴ بخش نواری مستطیلی (bar) است که در وسط صفحه قرار دارد و ۲ قسمت چوبی تخته را به هم متصل می‌کند. اگر خانه‌های تخته نرد را از ۱ تا ۲۴ شماره‌گذاری کنیم، خانه‌های ۱ تا ۶ مقابل خانه‌های ۱۹ تا ۲۴ و خانه‌های ۷ تا ۱۲ مقابل خانه‌های ۱۳ تا ۱۸ قرار می‌گیرند. علاوه بر این، ۱۵ مهره در اختیار هر بازیکن قرار دارد که رنگ مهرههای هر بازیکن متفاوت است. ۲ عدد تاس نیز تعیین‌کننده محدوده حرکت مهره‌ها هستند.
چیدمان مهرههای تخته نرد
چیدمان مهرههای تخته نرد به‌گونه‌ای است که مهرههای دو حریف قرینه هم باشند. هر بازیکن در یک سمت تخته ۷ مهره و در سمت دیگر ۸ مهره دارد. باید ۲ مهره را در خانه ۲۴ خود، ۳ مهره را در خانه ۸ خود، ۵ مهره را در خانه ۱۳ خود و ۵ مهره دیگر را در خانه ۶ خود قرار دهید. مهرههای بازیکن حریف نیز باید قرینه مهرههای شما چیده شوند.
جهت حرکت مهره‌ها نیز خلاف هم است. بر اساس این چیدمان، مهرههای شما باید خلاف جهت عقربه‌های ساعت و مهرههای بازیکن حریف در جهت عقربه‌های ساعت حرکت کنند. مسیر حرکت مهره‌ها نیز به‌شکل نعل اسب (U) است. شما باید مهرههای خود را از تخته خانگی حریف بیرون بکشید و به سمت خود بیاورید.
شروع بازی تخته نرد
برای شروع بازی ابتدا باید تاس بیندازید تا آغازکننده بازی مشخص شود. هر کسی که عدد بیشتری بیاورد، باید بازی را شروع کند و با استفاده از نتیجه هر دو تاس حرکت کند. مثلا اگر یکی از تاس‌ها عدد ۵ و دیگری عدد ۲ را نشان داد، بازیکنی که عدد ۵ آورده است باید بازی را با اعداد ۵ و ۲ شروع کند. اگر هر دو عددی یکسان آوردید، دوباره تاس بیندازید.
قوانین تاسانداختن
- هر دو تاس باید هم‌زمان چرخانده و رها شوند.
- بهتر است تاس‌ها را داخل لیوان یا فنجان بچرخانید.
- اگر تاس خم یا به‌اصطلاح «آینه» روی زمین قرار گرفت و عدد آن مشخص نبود، باید مجدد تاس بیندازید.
- تاس‌ها فقط باید داخل صفحه بازی فرود بیایند.
پس از تاسانداختن، ۲ عدد شما مشخص میشود مثلا اعداد ۳ و ۶. شما میتوانید به این شکل حرکت کنید که یک مهره را ۳ خانه و مهره‌ای دیگر را ۶ خانه حرکت دهید یا اینکه میتوانید تنها یک مهره را یک بار ۳ خانه و بعد همان مهره را ۶ خانه دیگر هم جابه‌جا کنید.
محدودیت‌های حرکت در تخته نرد
اعداد تاس‌ها محدوده حرکتی شما را تعیین می‌کنند. از طرفی جهت حرکت شما نیز مشخص است و تنها میتوانید در یک جهت حرکت کنید. اما محدودیت‌های دیگری نیز وجود دارند. شما میتوانید مهرههای خود را فقط وارد خانه‌های خالی یا وارد خانه‌هایی کنید که مهرههای خودتان در آن قرار دارند. به‌عبارتی شما نمی‌توانید وارد خانه‌هایی شوید که مهرههای حریف در آن قرار دارند مگر اینکه تنها یک مهره حریف در آن خانه قرار گرفته باشد. در این حالت، میتوانید مهره خود را وارد آن خانه کنید و مهره حریف را بزنید و مهره او را از بازی خارج کنید.
حریفتان نیز در صورتی که این شرایط پیش بیاید، می‌تواند مهرههای شما را بزند. مهره‌هایی که از بازی خارج شده‌اند، می‌توانند دوباره به بازی برگردند. فایده زدنِ مهره حریف این است که رسیدن مهرههای او به بخش نهایی و بیرون‌رفتن مهرههای او را به تعویق می‌اندازد تا شما زودتر از او تمام مهره‌هایتان را از بازی بیرون ببرید و برنده شوید. مهره‌ای که توسط حریف از تخته خارج شده است، باید حرکت خود را از دورترین بخش از بازیکن شروع کند یعنی از بخش تخته خانگی حریف؛ البته پس از تاسانداختن و در صورت باز بودن خانه‌هایی از آن بخش که با عدد تاس‌ها هماهنگ هستند.
تمام نکاتی که باید درباره بازی تخته نرد بدانید
۱. اولین حرکت
پس از تاسانداختن میتوانید هر مهره‌ای را که دلتان می‌خواهد حرکت دهید، اما پیشنهاد می‌کنیم از مهره‌هایی شروع کنید که در تخته خانگی حریف هستند و آنها را زودتر به سمت خود بیاورید.
۲. مسدودکردن خانه
برای اینکه بتوانید خانه‌ای را مسدود کنید تا حریفتان نتواند مهرههای خود را در آن جای دهد، باید حداقل ۲ مهره در آن خانه داشته باشید. به‌جای اینکه فقط چند خانه را با ۵ یا ۶ مهره پر کنید، سعی کنید مهرههای خود را ۲تایی یا ۳تایی در نقاط مختلف پخش کنید تا خانه باز چندانی باقی نماند و حریفتان شانس کمتری برای حرکت داشته باشد.
۳. پیشگیری از زده‌شدن مهره‌ها
سعی کنید هیچ‌کدام از مهره‌هایتان را تک رها نکنید تا حریف امکان زدن مهره‌هایتان را نداشته باشد.
۴. تاس جفت
با هر بار تاسانداختن فقط میتوانید ۲ حرکت انجام دهید، اما اگر تاس‌ها جفت بیایند، ۲ حرکت اضافه هم به دست می‌آورید. مثلا اگر هر ۲ تاس ۳ بیایند، باید ۴ حرکت ۳تایی انجام دهید. میتوانید تمام این ۱۲ حرکت را با ۱ مهره انجام دهید یا آنها را بین ۲، ۳ یا ۴ مهره پخش کنید. مثلا ۱ مهره ۶ حرکت، ۱ مهره ۳ حرکت و ۱ مهره دیگر هم ۳ حرکت. مجموع حرکت‌ها باید به ۱۲ برسد و حرکت‌ها باید ۳تایی، ۶تایی ۹تایی یا ۱۲تایی انجام شوند.
۵. ازدست‌دادن نوبت
اگر نتوانید عدد تاسی را بازی کنید، نوبت خود را از دست می‌دهید. مثلا وقتی یکی از تاس‌ها عدد ۵ و دیگری عدد ۶ را نشان می‌دهد، اما خانه‌ها طوری مسدود شده‌اند که نمی‌توانید هیچ‌کدام از مهرههای خودتان را ۵ خانه حرکت دهید. در این حالت چاره‌ای نیست و فقط باید تاس ۶ را بازی کنید.
۶. زدن مهره حریف
تا میتوانید مهرههای تکی حریف را بزنید و شانس خود را افزایش دهید. مهره‌هایی که می‌زنید باید روی قسمت مستطیلی وسط تخته قرار بگیرند. تا زمانی که مهره‌ای در این قسمت باقی مانده باشد، بازیکن حق حرکت‌دادن مهرههای دیگر خود را ندارد. مگر اینکه بتواند تمام مهرههای زده‌شده توسط حریف را به صفحه بازی برگرداند.
۷. خارج‌کردن مهره‌ها از صفحه
باید سعی کنید تمام مهره‌هایتان را به خانه‌های ۱ تا ۶ برسانید. پس از اینکه همه مهره‌ها در این قسمت جمع شدند، با هر بار تاسانداختن میتوانید مهره‌ها را از صفحه خارج کنید. توجه کنید فقط میتوانید مهرههای مستقر در خانه‌هایی را بردارید که عدد تاس نشان می‌دهد. مثلا اگر تاس‌ها عدد ۳ و ۵ را نشان دهند و شما در خانه پنجم هیچ مهره‌ای نداشته باشید، فقط میتوانید ۱ مهره از خانه سوم بردارید و از صفحه خارج کنید. به‌جای اعدادی که در خانه آنها مهره‌ای نیست، باید بازی کنید. مثلا اگر خانه پنجم خالی است، یک مهره از خانه ششم بردارید و به خانه ۱ ببرید.
اگر تاس بیندازید و خانه مدنظر خالی باشد و در خانه‌های قبل از آن هم مهره‌ای نباشد، میتوانید از نزدیک‌ترین خانه مهره بردارید. مثلا اگر تمام مهرههای شما در خانه‌های ۱ تا ۳ جمع شده‌اند و تاس عددهای ۴ و ۵ را نشان می‌دهد، شما باید از خانه سوم ۲ مهره بردارید. بعد از اینکه خانه سوم خالی شد، از خانه دوم مهره بردارید و به همین ترتیب.
قانون جفت‌بودن تاس در مرحله نهایی هم پابرجاست. مثلا اگر جفت ۳ یا جفت ۶ بیاورید، باید عدد تاس را ۴ بار بازی کنید.
برنده تخته نرد و امتیازات نهایی
حالا که آموزش بازی تخته نرد را کامل آموختید، وقت آن است که بدانید بردن در بازی تخته نرد چند شکل دارد. برد و باخت در تخت نرد ممکن است به ۳ صورت اتفاق بیفتد:
- شما و حریفتان هم‌زمان درگیر برداشتن مهره‌ها از صفحه بازی هستید، اما یکی از شما زودتر مهره‌ها را خارج می‌کند و برنده میشود. در این صورت، ۱ امتیاز به برنده تعلق می‌گیرد.
- پیش از اینکه حریفتان بتواند حتی یک مهره از بازی خارج کند، شما تمام مهرههای خود را بیرون می‌آورید و برنده می‌شوید و حریفتان «مارس» میشود. در این صورت به شما ۲ امتیاز تعلق می‌گیرد.
- اگر در حالی که حریفتان هنوز ۱ مهره یا بیشتر روی قسمت مستطیلی دارد، شما تمام مهرههای خودتان را از صفحه بیرون آورید، ۳ امتیاز به شما تعلق می‌گیرد.
سؤالات رایج درباره بازی تخته نرد
۱. در تخته نرد چه کسی باید اولین حرکت را انجام دهد؟
کسی که هنگام تاسانداختن بیشترین عدد را آورده باشد.
۲. چه زمانی امتیاز برنده بازی تخته نرد ۲ برابر میشود؟
زمانی که فرد تمام مهرههایش را از بازی بیرون آورده باشد و هنوز تمام مهرههای حریف درون صفحه بازی باشند.
۳. در شروع بازی تخته نرد، چطور تصمیم بگیریم چه کسی سیاه باشد و چه کسی سفید؟
میتوانید تاس بیندازید و بعد کسی که بیشترین عدد را بیاورد، رنگ دلخواه خود را انتخاب کند.
کلام آخر؛ هیجان و فرار از روزمرگی با تخته نرد
بازی فکری گزینه‌ای بی‌نظیر برای درگیرکردن فکر و افزایش تمرکز است و به‌کمک آن می‌توانیم ذهن خود را از افکار منفی و بیهوده منحرف کنیم. از طرفی چنین بازی‌هایی برخلاف ظاهر آرام و الزامی که به یکجانشینی دارند، هیجان زیادی را به بازیکنان تزریق می‌کنند. امیدواریم اگر تا به امروز تجربه بازی تخته نرد را نداشته‌اید، با کمک این مقاله قوانین این بازی را فرا بگیرید و سراغ این بازی جذاب بروید. اگر هم تخته نرد یکی از سرگرمی‌های دائمی شماست، خوشحال می‌شویم نظر خود درباره این بازی را در قسمت دیدگاه‌ها برای ما و مخاطبان «چطور» بنویسید.
