تابه‌حال پس از تراشیدن موهای پا، متوجه نقطه‌های تیره‌ای روی پای خود شده‌اید؟ خب شما تنها نیستید. این وضعیت اسم عجیبی دارد: پاهای توت فرنگی. هرچند شاید ظاهرش آزاردهنده باشد، معمولا فقط به‌علت گرفتگی منافذ ایجاد می‌شود و به‌راحتی درمان‌پذیر است. درمان پاهای توت فرنگی به‌راحتی با درمان‌های خانگی انجام می‌شود. برای آشنایی با علل، درمان‌های پزشکی و درمان‌های خانگی این عارضه به خواندن مقاله ادامه دهید.
منظور از پاهای توت فرنگی چیست؟
عارضه پاهای توت فرنگی که گاهی «پوست توت فرنگی» نیز نامیده می‌شود، هنگامی ایجاد می‌شود که فولیکول‌های مو یا منافذ با آلودگی، پوست مرده، باکتری یا روغن‌ها پر شوند. همچنین ممکن است این فولیکول‌ها با قرارگرفتن در معرض هوا پس از تراشیدن پا اکسید و سیاه شوند. معمولا پای توت فرنگی باعث درد و خارش نمی‌شود. هرچقدر پوست شما روشن‌تر باشد، این نقطه‌ها بیشتر معلوم خواهند بود. در صورت بروز پای توت فرنگی، متوجه این موارد می‌شوید:
- نقطه‌های سیاه یا قهوه‌ای پس از تراشیدن پا؛
- منافذ باز که تیره‌تر از همیشه به نظر می‌رسند (مانند جوش سرسیاه)؛
- پوست نقطه‌نقطه پا.
علل ایجاد پاهای توت فرنگی
بیشتر افراد پس از تراشیدن موهای پا یا یا برداشتن آنها با موم، که منافذ را در معرض هوا قرار می‌دهند، به پاهای توت فرنگی دچار می‌شوند. البته ممکن است علت این عارضه بیماری پوستی زمینه‌ای یا عفونت هم باشد. اگر دچار درد، التهاب یا خارش شدید، باید برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید. در ادامه، ۵ عارضه‌ای را بررسی کرده‌ایم که اصلی‌ترین علل ایجاد پاهای توت فرنگی هستند.
۱. تراشیدن پا
استفاده از تیغ قدیمی و کند یا تراشیدن پا بدون ژل اصلاح ممکن است به پوست آسیب برساند، زخم ایجاد کند یا باعث بروز پاهای توت فرنگی شود. همچنین ممکن است باعث بروز موی زیر پوستی شود که شبیه پای توت فرنگی به نظر می‌رسد. گاهی نیز پوست اطراف فولیکول‌ها به‌علت تحریک ناشی از به‌کارگیری تیغ تیره می‌شود که باعث تیره‌ترشدن ظاهر پا می‌شود.
۲. فولیکولیتیس
فولیکولیتیس نوعی عفونت پوستی شایع است که معمولا به‌علت التهاب یا عفونت فولیکول مو ایجاد می‌شود. علت این عارضه شاید تراشیدن مو، برداشتن مو با موم یا تعریق بیش از حد باشد، به‌خصوص در شرایط گرم و مرطوب. بیشتر افراد پس از ورزش یا نشستن در جکوزی به فولیکولیتیس دچار می‌شوند، مخصوصا اگر مواد شیمیایی و PH جکوزی به‌تازگی تنظیم نشده باشند.
قرارگرفتن در معرض باکتری، عفونت تخمیری و قارچی نیز شاید باعث ابتلا به فولیکولیت شود. ممکن است ابتدا نقاط قرمز کوچک را با آکنه اشتباه بگیرید، اما معمولا این عارضه‌های پوستی در فولیکولیتیس باعث خارش یا تحریک می‌شوند. فولیکولیتیس فقط در ابتدا به نقاط قرمز کوچک یا تاول شبیه است و پس از آن ممکن است به زخم‌هایی تبدیل شود که به‌آسانی خوب نمی‌شوند.
۳. منافذ بسته
منافذ پوست سوراخ‌های ریزی روی پوست هستند که روغن و عرق از آنها خارج می‌شود تا دمای بدن پایین بیاید. ممکن است گاهی منافذ پوست توسط باکتری، پوست مرده، روغن یا آلودگی بسته شوند. نوجوانانی که در سن بلوغ هستند، معمولا روغن بیشتری از سایر افراد ترشح می‌کنند.
برداشتن موی روی پا با تراشیدن یا موم باعث قرارگرفتن این روغن‌ها در معرض هوا می‌شود. ترکیب روغن با اکسیژن باعث تیره‌ترشدن آن می‌شود و نقاط سیاه کوچکی در سرتاسر پا ایجاد می‌کند.
۴. خشکی پوست
معمولا خشکی پوست به‌تنهایی باعث ایجاد پاهای توت فرنگی نمی‌شود، اما هنگامی که موهای پوست خشک را می‌تراشید، احتمال آزردگی پوست بیشتر است و به همین دلیل احتمال ایجاد پاهای توت فرنگی بیشتر می‌شود. همچنین وقتی پوست خشکی دارید، این عارضه بیشتر به چشم می‌آید.
۵. کراتوز پیلاریس یا پوست‌مرغی
عارضه کراتوز پیلاریس با پاهای توت فرنگی فرق دارد، اما ممکن است باعث ایجاد نقطه‌های قرمز مشابهی روی پاهای شما شود. این عارضه به‌شکل مجموعه‌ای از برجستگی‌های کوچک و زبر روی پوست دیده می‌شود که ظاهری مانند سیخ‌شدن مو دارد. این عارضه نسبتا شایع است و هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌های پوستی مرده و پروتئینی به‌نام کراتین فولیکول مو را می‌بندند.
بعضی افراد کراتوز پیلاریس را با جوش‌های کوچک یا پوست مرغ مقایسه می‌کنند. برجستگی‌های این عارضه ممکن است رنگ‌های مختلفی داشته باشند، از رنگ پوست گرفته تا رنگ‌های مشخص‌تری مانند بنفش یا قرمز. احتمال دارد که این برجستگی‌ها با خارش یا خشکی همراه باشند که با مرطوب‌کننده درمان می‌شوند. بیماری پوست‌مرغی معمولا فصلی است و در ماه‌های خشک زمستان بیشتر از تابستان دیده می‌شود. افرادی که زیاد شنا می‌کنند نیز شاید به‌خاطر مواد شیمیایی استخر دچار خشکی پوست شوند که به کراتوز پیلاریس منجر می‌شود.
درمان پاهای توت فرنگی
در بیشتر موارد، تنها لازمه درمان پای توت فرنگی تغییر روتین‌های پوستی شماست. البته اگر علائم ادامه پیدا کنند یا بدتر شوند، ممکن است از روش‌های درمانی پزشکی برای برطرف‌کردن این عارضه استفاده شود. در ادامه، ۵ نکته را مطرح کرده‌ایم که برای درمان پاهای توت فرنگی مفیدند.
۱. از تیغ تیز، تمیز و ژل اصلاح مرطوب‌کننده استفاده کنید
از ژل اصلاحی استفاده کنید که پوست را گرم و مرطوب نگه می‌دارد و موها را در جهت رویش آنها بتراشید. این روش از ایجاد برجستگی‌ها و زخم‌های حین تراشیدن، که به پاهای توت فرنگی منجر می‌شوند، جلوگیری می‌کند. به‌آرامی و با کشیدن کوتاه و سبک تیغ موها را بتراشید. بهتر است هنگام دوش‌گرفتن یا بعد از آن که پاها روغن اضافی و پوست مرده‌ای ندارند موها را بتراشید.
پس از تراشیدن ملایم موها، باید تیغ را بشویید. برای جلوگیری از تحریک پوست، تیغ را پس از ۶ بار استفاده عوض کنید. همچنین باید تیغ خود را در محیط سرد و خشک نگه دارید تا از رشد باکتری جلوگیری کنید. پس آن را در حمام نگذارید.
۲. پاها را مرتب لایه‌برداری و مرطوب کنید
همه احساس نرمی و صافی پوست را دوست دارند و پوست نرم مانع از بروز پاهای توت فرنگی می‌شود. لایه‌برداری پوست‌های مرده را از بین می‌برد و به موهای جدید فرصت رشد راحت‌تر می‌دهد. همچنین کمتر باعث گرفتگی منافذ یا فولیکول‌ها می‌شود. می‌توانید لایه‌برداری پاها را با کیسه حمام یا لیف انجام دهید، سپس با مرطوب‌کننده به پوست خود آبرسانی کنید. همچنین مرطوب‌کننده باعث بهبود ظاهر پاهای توت فرنگی می‌شود و از بروز مجدد آن جلوگیری می‌کند. البته بهتر است از محصولات حاوی عطر و رنگ استفاده نکنید. همچنین سعی کنید از محصولات ملایم استفاده کنید و حرکات‌تان آرام باشند تا باعث تحریک بیشتر پوست نشوید.
۳. از اپیلاتور (اپی‌لیدی) استفاده کنید
اپیلاتور دستگاهی الکتریکی برای درآوردن موهای زائد از ریشه است. این دستگاه مانند موم عمل می‌کند، اما آسیب کمتری به پوست می‌زند. همچنین مانند تراشیدن یا استفاده از موم احتمال بروز فولیکولیتیس را افزایش نمی‌دهد. البته خوب است بدانید این دستگاه مانند موچینی قوی عمل می‌کند و شاید استفاده از آن دردناک باشد. بااین‌حال در نظر داشته باشید اینکه فقط هر ۲ تا ۳ هفته لازم است از آن استفاده کنید، دردش را قابل‌تحمل‌تر می‌کند.
۴. از روش‌های حذف دائمی مو استفاده کنید
اگر تراشیدن یا استفاده از موم برای شما مناسب نیست یا از انجام مکرر آنها خسته شده‌اید، روش‌های دائمی حذف مو مانند لیزر و الکترولیز می‌توانند برای شما مناسب باشند.
- الکترولیز: این روش از جریان الکتریکی ضعیف استفاده می‌کند تا موهای زائد را حذف کند. ممکن است درد خفیفی داشته باشد و پیش از حصول نتیجه دلخواه، چند جلسه الکترولیز لازم باشد. این کار معمولا عوارضی ندارد.
- لیزر: استفاده از لیزر باعث حذف دقیق‌تر مو می‌شود. بیشتر افراد به ۲ تا ۶ جلسه نیاز دارند.احتمال بروز عوارضی مانند سوختگی، زخم یا تغییر رنگ پوست در محل لیزر وجود دارد.
بهترین روش برای ازبین‌بردن پاهای توت فرنگی درمان علت زمینه‌ساز آن است. الکترولیز و برداشت مو با لیزر برای افرادی که موهای ضخیم، زبر یا فر دارند روش‌های مناسبی هستند. البته این روش‌ها هزینه زیادی دارند و ممکن است دائمی نباشند، زیرا گاهی اوقات موها دوباره رشد می‌کنند.
۵. از درمان‌های طبی استفاده کنید
در بعضی موارد، ممکن است متخصص پوست لایه‌بردارهای شیمیایی یا داروهایی برای برداشت سلول‌های مرده پوست تجویز کند. این روش‌ها برای درمان پای توت فرنگی یا پیشگیری از آن مفیدند و پوست را از نظر فیزیکی تحریک نمی‌کنند. سلول‌های مرده پوست توسط این مواد حل و سپس با آب شسته می‌شوند. داروهای بدون نسخه یا تجویزی برای این عارضه عبارت‌اند از:
- اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHA)؛
- اسید بتا هیدروکسی یا سالیسیلیک اسید؛
- گلیکولیک اسید؛
- رتینوئیدها.
خوب است در نظر داشته باشید که محصولات حاوی این مواد باعث حساس‌ترشدن پوست شما به نور خورشید می‌شوند. پس هنگامی که از خانه بیرون می‌روید، حتما از ضدآفتاب استفاده کنید تا پوست‌تان نسوزد یا آسیب نبیند. اگر پای توت فرنگی بر اثر بیماری زمینه‌ای ایجاد شده باشد، مثلا عفونت باکتریایی یا قارچی، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک یا کورتیکواستروئید تجویز کند.
آیا پاهای توت فرنگی قابل‌درمان است؟
در بیشتر موارد، درمان خانگی پاهای توت فرنگی مانند لایه‌برداری و مرطوب‌سازی مرتب کافی است. البته اگر به بیماری زمینه‌ای شک دارید یا فکر می‌کنید نشانه عفونت است، باید به پزشک مراجعه کنید. برای بیشتر افراد، این عارضه به‌سادگی درمان می‌شود. البته افرادی که موهای زائد ضخیم، رنگ پوست تیره‌تر یا مشکلات فولیکولی دارند، ممکن است مجددا دچار پاهای توت فرنگی شوند و درمانش نیز دشوارتر شود.
سخن پایانی
پاهای توت فرنگی عارضه پوستی ساده‌ای است که معمولا علت خطرناکی ندارد و به‌راحتی درمان می‌شود. شاید ظاهرش برای شما آزاردهنده باشد، اما می‌توانید با رعایت بعضی نکات ساده آن را درمان کنید و مانع بروز مجددش شوید. اگر متوجه وجود علائم عفونت پوستی شدید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
