خلط خونی واژه‌ای پزشکی است که برای توصیف سرفه همراه با خون از ریه و لوله‌های برونش استفاده می‌شود. این خلط ممکن است حاوی لکه‌های کوچک خون یا کاملا پر از خون باشد. می‌دانید خلط خونی نشانه چیست و چرا ایجاد می‌شود؟ راه تشخیص و درمان آن چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
خلط خونی چیست؟
زمانی که خون از ریه و لوله‌های برونشی بالا بیاید به آن خلط یا سرفه خونی (hemoptysis) می‌گویند. بنابراین وجود خون در بزاق به‌علت خون‌ریزی دهان، مسیر هوایی یا استفراغ خونی از لوله گوارش خلط خونی نیست. این عارضه معمولا زندگی را تهدید نمی‌کند، اما اگر سرفه خونی دارید، برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. همچنین در بعضی شرایط باید با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید، از جمله:
- خلط کف‌آلود شبیه مایع یا لخته؛
- خون قرمز روشن یا صورتی؛
- ابتلا به بیماری ریوی؛
- نداشتن حالت تهوع یا استفراغ.
بیماری‌های مشابه
ممکن است این عارضه با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود. به همین دلیل بهتر است با انواع آنها آشنا شویم:
- خلط خونی: خلطی که از ریه بالا می‌آید. رنگ آن قرمز روشن یا صورتی و کف‌آلود است.
- شبه خلط خونی (pseudohemoptysis): شبیه خلط خونی است و تفاوت آنها تنها با آزمایش مشخص می‌شود. این خلط از مجرای تنفسی فوقانی یا قسمت فوقانی مجرای گوارشی است.
- استفراغ خونی (hematemesis): خون آن تیره‌تر و شبیه دانه‌های قهوه است. ممکن است کمی با غذا ترکیب شده باشد و از مجرای گوارشی بالا می‌آید. همچنین معمولا فرد دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شود.
انواع خلط خونی
خلط خونی با توجه میزان خونی که طی ۲۴ ساعت بالا می‌آید، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود از جمله:
- خون زیاد یا تهدیدکننده زندگی: کارشناسان مختلف معیارهای مختلفی دارند و بالا‌آوردن ۱۰۰ میلی‌لیتر تا ۶۰۰ میلی‌لیتر یا حدود یک پیمانه خون زیاد محسوب می‌شود.
- خون متوسط: در ۲۴ ساعت سرفه حاوی ۲۰ تا ۲۰۰ میلی‌لیتر خون است.
- خون کم یا خفیف: کمتر از ۲۰ میلی‌لیتر خون یا کمتر از یک قاشق چای‌خوری خون بالا می‌آید.
علت خلط خونی
یکی از شایع‌ترین علت‌های این عارضه عفونتی مثل برونشیت یا ذات‌الریه است. در این شرایط باید سرفه و تب داشته باشید. علت شایع دیگر برونشکتازی است، نوعی بیماری که به‌سبب آن مسیر هوایی بزرگ در ریه آسیب می‌بیند. در این مورد، احتمالا عفونت مکرر قفسه سینه و سرفه زیاد دارید.
عوامل دیگری هم در ایجاد خلط خونی نقش دارند، از جمله:
- بیماری انسداد مزمن ریه؛
- سرطان ریه؛
- بیماری سل؛
- نارسایی احتقانی قلب؛
- مصرف مواد مخدر؛
- بیماری‌های خودایمنی یا التهابی مثل لوپوس یا بیماری بوکت؛
- تومورهای غیرسرطانی ریه؛
- عفونت انگلی؛
- ناهنجاری‌های شریانی وریدی ریه؛
- اندومتریوز؛
- سندرم هیوز-استوین؛
- تلانژکتازی هموراژیک ارثی؛
- ساکوئیدوز؛
- آمبولی ریه یا لخته خون در سرخرگ خون‌رسان ریه؛
- آبسه ریه؛
- جراحت ریه؛
- گیرکردن چیزی در مسیر هوایی؛
- مصرف دارو؛
- وجود مایع در ریه به‌علت بیماری قلبی؛
- درمان ضداحتقان (مصرف رقیق‌کننده‌های خون)؛
- بیماری سیستیک فیبروزیس.
گاهی اوقات پزشک نمی‌تواند علت سرفه خونی را تشخیص دهد.
علائم خلط خونی
بسته به علت خلط خونی ممکن است علائم مختلفی بروز کنند، از جمله:
زمان مراجعه به پزشک
اگر خون زیادی بالا می‌آورید یا علائمی مثل درد قفسه سینه یا تنگی نفس دارید، با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید. اگر مقدار کمی خون در سرفه شما وجود دارد، سریع به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص خلط خونی
خلط خونی با توجه به میزان خون‌ریزی مهار می‌شود. اگر زندگی فرد در خطر باشد، قبل از تشخیص، درمان فوری لازم است. برای تشخیص علت سرفه خونی پزشک چند سؤال می‌پرسد، از جمله:
- میزان خونی که بالا می‌آورید؛
- تعداد دفعاتی که سرفه خونی دارید؛
- مدت‌زمانی که سرفه خونی دارید؛
- سایر علائمی که دارید.
احتمالا پزشک درباره داروها، بیماری قبلی یا سیگاری‌بودن شما سؤال بپرسد. سپس پزشک علائم بیماری‌های مربوط به سرفه خونی را بررسی می‌کند. همچنین دمای بدن شما را برای بررسی عفونت می‌گیرد و بینی شما را بررسی می‌کند تا مطمئن شود خون‌ریزی از بینی نیست. با توجه به شرایط، احتمالا به عکس‌برداری پرتوی ایکس از قفسه سینه یا سی.تی اسکن نیاز دارید تا هر مشکلی تشخیص داده شود. همچنین ممکن است به برونکوسکوپی نیاز داشته باشید. برونکوسکوپی روشی است که با آن درون مجاری هوایی و ریه دیده می‌شود. اگر پزشک به وجود لخته خون در ریه شک کرده باشد، شاید اسکن تهویه-پرفیوژن ریه تجویز کند تا جریان هوا و جریان خون در ریه بررسی شود.
ممکن است آزمایش‌های دیگری هم انجام شوند، از جمله:
- آزمایش خون؛
- آزمایش ادرار برای تشخیص هماپتوز؛
- بررسی پروفایل شیمیایی خون (بررسی الکترولیت‌های خون و عملکرد کلیه)؛
- آزمایش انعقاد (بررسی میزان لخته‌شدن خون)؛
- گاز خون شریانی (بررسی اکسیژن و دی‌اکسیدکربن سرخرگ)؛
- پالس اکسیمتری (بررسی میزان اکسیژن خون).
درمان خلط خونی
نوع درمان با توجه به عامل ایجادکننده بیماری متفاوت است. مثلا اگر عامل خلط خونی عفونت باکتریایی باشد، احتمالا با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.
برونشیت معمولا خودبه‌خود و بدون درمان برطرف می‌شود. اگر برونشیت دارید و کمتر از یک هفته مقدار بسیار کمی از خون در خلط شما وجود دارد، مشکل جدی نیست و می‌توانید صبر کنید تا بیماری برطرف شود.
درمان خلط خونی تهدیدکننده زندگی
اگر خلط خونی شدید باشد، ممکن است قبل از پیداکردن علت، از جراحی برای توقف خون‌ریزی استفاده شود. بنابراین احتمالا فرد در بیمارستان بستری می‌شود و جراح ریه یا جراح قلب‌و‌عروق او را ملاقات می‌کند. درمان اولیه ممکن است شامل موارد مختلفی باشد، از جمله:
- واردکردن لوله به مسیر هوایی؛
- دادن اکسیژن اضافی؛
- قراردادن بدن در حالتی که ریه دچار خون‌ریزی پایین‌تر از ریه دیگر باشد.
زمانی که پزشک علت خون‌ریزی را پیدا کند، ممکن است با چند روش آن را متوقف کند از جمله:
- سرم نمکی سرد؛
- داروهای تنگ‌کننده عروق مثل اپی‌نفرین و وازوپرسین؛
- داروهای انعقاد خون مثل ترانکسامیک اسید؛
- بالون‌های کوچک برای واردکردن فشار به ناحیه مدنظر؛
- لیزردرمانی؛
- انعقاد پلاسمای آرگون؛
- درمان انجمادی؛
- رفع آمبولی.
در موارد نادر، به جراحی نیاز است مانند:
- برداشتن ناحیه مدنظر از ریه؛
- برداشتن تمام ریه.
زمانی که خطر رفع شود، ممکن است پزشک برای درمان سرفه خونی اقدامات مختلفی انجام دهد از جمله:
- تجویز آنتی‌بیوتیک برای درمان ذات‌الریه یا سل؛
- شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی برای سرطان ریه؛
- استروئید برای بیماری‌های التهابی.
اگر به‌علت مصرف دارو غلظت خون دارید، احتمالا به تزریق خون یا مصرف داروهای رقیق‌کننده خون نیاز خواهید داشت.
درمان خلط خونی متوسط
- درمان بیماری زمینه‌ای می‌تواند خون‌ریزی را برطرف کند. اگر برونشیت دارید، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک و داروی ضدسرفه تجویز کند.
- اگر سیگار می‌کشید، مصرف آن را متوقف کنید. این کار بهترین راه رفع سرفه خونی و حفظ سلامت شماست.
شما بگویید
شما چقدر با خلط خونی آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال به این عارضه مبتلا شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
