لاپاراسکوپی نوعی عمل جراحی برای بررسی فضاهای بسته مانند اندام‌های داخل شکم و لگن و زانوهاست. این عمل کم‌تهاجمی است و تنها با یک برش کوچک انجام می‌شود. در این مقاله، فواید و عوارض لاپاراسکوپی و نحوه انجام آن را شرح می‌دهیم. برای آشنایی بیشتر با لاپاراسکوپی تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
لاپاراسکوپی چیست؟
لاپاراسکوپی که لاپاراسکوپی تشخیصی هم نامیده می‌شود، به پزشک این امکان را می‌دهد که بدون ایجاد برشی بزرگ، درون بدن را ببیند. همچنین پزشک می‌تواند در همان لحظه نمونه‌برداری انجام دهد یا جراحی کند. اسم این روش از اسم دستگاه آن، لاپاراسکوپ، گرفته شده است. لاپاراسکوپ لوله‌ای باریک و بلند است که در جلوی آن چراغی با نور شدید و دوربینی با بزرگنمایی زیاد قرار دارد. لاپاراسکوپ از طریق برش کوچکی در دیواره شکم وارد می‌شود و وقتی در داخل شکم پیش می‌رود، دوربین تصاویری را به صفحه‌نمایش ارسال می‌کند.
لاپاراسکوپی معمولا برای بررسی شکم و لگن استفاده می‌شود و گاهی به آن جراحی سوراخ کلید (Keyhole) هم گفته می‌شود، زیرا در این روش ۱ تا ۴ سوراخ کوچک در حد یکی‌دو سانتی‌متر ایجاد می‌شوند.
تفاوت لاپاراسکوپی و لاپاروتومی
قبل از ابداع لاپاراسکوپی، جراحان از روش لاپاروتومی استفاده می‌کردند. در این روش برش‌هایی به‌اندازه ۱۲ تا ۳۰ سانتی‌متر در دیواره شکم ایجاد می‌شد تا پزشک درون شکم را ببیند. در لاپاراسکوپی، سوراخ‌های کوچک‌تری ایجاد می‌شوند و کمتر تهاجمی است. لاپاراسکوپی ابتدا برای جراحی کیسه صفرا و ناحیه تناسلی استفاده می‌شد، سپس لاپاراسکوپی روده، کبد و اندام‌هایی دیگر هم رایج شد.
علت انجام لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی معمولا برای تشخیص علت درد لگن یا شکم انجام می‌شود، به‌خصوص زمانی که روش‌های غیرتهاجمی برای تشخیص بیماری کارآمد نیستند.
در بسیاری از موارد، مشکلات شکمی ممکن است با روش‌های تصویربرداری تشخیص داده شوند از جمله:
- سونوگرافی: از امواج صوتی برای ایجاد تصویر استفاده می‌شود.
- سی.تی اسکن: از پرتوی ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی استفاده می‌شود.
- ام.آر.آی (MRI): از امواج مغناطیسی و رادیویی برای ایجاد تصویر استفاده می‌شود.
ممکن است پزشک از این روش برای بررسی اندام‌های مختلف استفاده کنید، از جمله:
- لاپاراسکوپی آپاندیس؛
- لاپاراسکوپی کیسه صفرا؛
- لاپاراسکوپی کبد؛
- لاپاراسکوپی معده؛
- پانکراس؛
- روده کوچک و بزرگ؛
- طحال؛
- لگن یا اندام تناسلی.
پزشک می‌تواند با مشاهده این اندام‌ها بیماری‌های مختلف را تشخیص دهد، از جمله:
- برداشتن غده آدرنال؛
- نمونه‌برداری؛
- برداشتن آپاندیس؛
- سرطان؛
- توده یا تومور شکمی؛
- مایع در حفره شکم؛
- مشکل کلیه؛
- بیماری کبدی؛
- اثر درمان‌های خاص؛
- میزان پیشرفت سرطان.
همچنین پزشک می‌تواند بلافاصله بعد از تشخیص، مداخله درمانی انجام دهد.
فواید لاپاراسکوپی
- جای زخم کوچک‌تر؛
- ترخیص سریع‌تر؛
- احساس درد کمتر و بهبودی سریع‌تر؛
- بازگشت سریع‌تر به فعالیت روزانه؛
- کاهش احتمال عفونت زخم؛
- کاهش احتمال هموراژی؛
- نیاز کمتر به داروی مسکن.
خطرات لاپاراسکوپی شکم
خون‌ریزی، عفونت و آسیب به اندام‌های شکم شایع‌ترین خطر لاپاراسکوپی است. بعد از جراحی، بررسی علائم عفونت اهمیت دارد. اگر دچار علائم عفونت شدید، باید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. این علائم عبارت‌اند از:
- تب یا لرز؛
- درد شکمی که با گذشت زمان شدیدتر شود؛
- قرمزی یا رنگ‌پریدگی، ورم، خون‌ریزی یا ترشح محل برش؛
- حالت تهوع یا استفراغ مداوم؛
- سرفه مداوم؛
- تنگی نفس؛
- از دست دادن توان ادرارکردن؛
- سبکی سر.
هنگام عمل، کمی احتمال آسیب به اندام‌های در حال معاینه وجود دارد. اگر اندامی سوراخ شود، خون و سایر مایعات به درون شکم نشت می‌کند. در بعضی موارد برای برطرف‌کردن آسیب جراحی دیگری لازم است.
عوارض کمتر شایع
- عوارض بیهوشی عمومی؛
- التهاب دیواره شکم؛
- لخته خون که ممکن است به لگن، پاها یا ریه‌ها منتقل شود.
در بعضی موارد، پزشک تشخیص می‌دهد که خطر این روش تشخیصی خیلی بیشتر از فواید آن است. این مسئله بیشتر برای افرادی اتفاق می‌افتد که جراحی شکمی قبلی داشته‌اند و خطر چسبندگی بین ساختارهای شکمی افزایش می‌یابد. لاپاراسکوپی در زمان چسبندگی بیشتر طول می‌کشد و احتمال آسیب‌دیدن اندام را افزایش می‌دهد.
آمادگی برای لاپاراسکوپی
باید درباره داروهای تجویزی و بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید با پزشک صحبت کنید. پزشک درباره مصرف بعضی داروها قبل و بعد از جراحی تصمیم می‌گیرد و ممکن است با توجه به تأثیر دارو بر نتیجه لاپاراسکوپی، میزان دارو را تغییر دهد. بعضی از این داروها عبارت‌اند از:
- ضداحتقان‌ها مثل رقیق‌کننده‌های خون؛
- داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی مثل آسپرین یا ایبوپروفن؛
- داروهایی که بر لخته‌شدن خون اثر می‌گذارند؛
- مکمل‌های گیاهی یا غذایی؛
- ویتامین کا (K).
همچنین اگر باردارید یا قصد بارداری دارید، باید به پزشک اطلاع دهید. این کار احتمال آسیب‌دیدن جنین را کم می‌کند. احتمالا ۸ ساعت قبل از عمل باید از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. همچنین به‌خاطر بیهوشی باید کسی همراه شما باشد.
نحوه لاپاراسکوپی شکمی
- لاپاراسکوپی معمولا عملی سرپایی است. یعنی در بیشتر موارد می‌توانید همان روز به خانه بروید. عمل ممکن است در بیمارستان یا مراکز جراحی سرپایی انجام شود.
- معمولا برای این نوع جراحی بیهوشی عمومی دریافت می‌کنید. یعنی در طول جراحی دراز می‌کشید و دردی حس نمی‌کنید. در این شرایط یک لوله درون‌وریدی به سیاهرگ شما وارد می‌شود که از این طریق دارو و مایعات دریافت می‌کنید.
- در طول لاپاراسکوپی، جراح یک برش زیر ناف ایجاد و لوله کوچکی به‌نام کانولا را وارد بدن می‌کند. کانولا شکم را با گاز دی اکسید کربن باد می‌کند تا پزشک اندام‌های داخلی شکم را واضح ببیند.
- بعد از بادشدن شکم، جراح لاپاراسکوپ را از طریق سوراخ وارد می‌کند. دوربین متصل به لاپاراسکوپ تصاویری را روی صفحه‌نمایش نشان می‌دهد و اندام‌ها در همان زمان دیده می‌شوند.
- تعداد و اندازه سوراخ‌ها با نظر پزشک تعیین می‌شود. معمولا ۱ تا ۴ برش ۱ یا ۲سانتی‌متری ایجاد می‌شوند. این برش‌ها ورود ابزارها را راحت می‌کنند. مثلا ممکن است پزشک به وسیله دیگری برای نمونه‌برداری نیاز داشته باشد. در این حالت، تکه کوچکی از بافت اندام برای ارزیابی برداشته می‌شود.
- بعد از جراحی گاز از بدن خارج می‌شود و ابزارها برداشته می‌شوند. سپس سوراخ‌ها با نخ بخیه و چسب جراحی بسته می‌شوند و جای برش پانسمان می‌شود.
عمل لاپاراسکوپی رباتیک
تیم پزشکی با بهره‌گیری از فناوری می‌تواند دقیق‌تر باشد. در جراحی لاپاراسکوپی رباتیک، جراح ابتدا برشی ایجاد و لاپاراسکوپ را وارد می‌کند، اما به‌جای گرفتن ابزارهای جراحی، بازوهای مکانیکی ربات آنها را می‌گیرند و جراح با کامپیوتر آنها را هدایت می‌کند. صفحه‌نمایش تصویر سه‌بعدی و بزرگ‌شده داخل بدن را نشان می‌دهد تا جراح بتواند به‌خوبی ربات را هدایت کند. درنتیجه کار دقیق‌تر و با خون‌ریزی کمتر انجام می‌شود و بعد از جراحی احساس ناراحتی کمتری دارید.
این روش برای جراحی ناحیه تناسلی و ادراری مناسب است. بیشتر جراحی‌های برداشتن پروستات را ربات‌ها انجام می‌دهند.
بهبودی بعد از عمل
- بعد از جراحی تا چند ساعت بستری و سپس ترخیص می‌شوید. علائم حیاتی شما مثل تنفس و ضربان قلب به‌خوبی بررسی می‌شوند. کارکنان بیمارستان علائمی مثل واکنش به بیهوشی، جراحی یا خون‌ریزی را بررسی می‌کنند.
- زمان ترخیص شما با توجه به شرایط و واکنش بدن شما به جراحی متفاوت است. در بعضی موارد، ممکن است یک شب در بیمارستان بمانید. معمولا اثر بیهوشی تا چند ساعت باقی می‌ماند و نباید رانندگی کنید، پس باید کسی شما را به خانه برساند.
- روز بعد از جراحی ممکن است در ناحیه برش کمی درد و ضربان احساس کنید. هر نوع درد و ناراحتی طی چند روز برطرف می‌شود. ممکن است پزشک برای شما مسکن تجویز کند.
- درد شانه بعد از جراحی شایع است. این درد معمولا ناشی از گاز کربن‌دی‌اکسیدی است که برای بازکردن فضای شکم استفاده می‌شود. گاز ممکن است دیافراگم و اعصاب شانه را تحریک کند و همچنین موجب نفخ شود. ناراحتی طی چند روز برطرف می‌شود. همچنین ممکن است یبوست، خستگی یا مشکلات خواب داشته باشید.
- معمولا بعد از یک هفته می‌توانید فعالیت‌های معمول را انجام دهید و دو هفته بعد از لاپاراسکوپی برای بررسی به پزشک مراجعه کنید.
برای گذراندن راحت‌تر دوره نقاهت می‌توانید چند کار انجام دهید، از جمله:
- هر وقت می‌توانید فعالیت‌های سبک انجام دهید تا احتمال لخته‌شدن خون را کاهش دهید.
- بیشتر بخوابید.
- لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
نتیجه لاپاراسکوپی
اگر نمونه‌برداری انجام شود، باید پاتولوژیست آن را بررسی کند و نتیجه را به پزشک گزارش دهد. لاپاراسکوپی هرگونه خون‌ریزی شکمی، فتق، انسداد روده یا سلامت اندام‌ها را مشخص می‌کند.
نتیجه غیرمعمول لاپاراسکوپی ممکن است نشانگر بیماری‌های خاصی باشد از جمله:
- چسبندگی یا زخم جراحی؛
- فتق؛
- آپاندیسیت؛
- فیبروئید یا رشد غیرطبیعی در رحم؛
- کیست یا تومور؛
- سرطان؛
- کوله سیستیت یا التهاب کیسه صفرا؛
- اندومتریوز؛
- جراحت یا آسیب اندام؛
- بیماری التهابی لگن.
اگر بیماری جدی داشته باشید، باید برای درمان اقدام کنید.
محدودیت استفاده از لاپاراسکوپی
این روش جراحی برای بعضی افراد مناسب نیست، از جمله افرادی با:
- جراحی قبلی در همان ناحیه و وجود زخم و چسبندگی؛
- توده بدنی زیاد در ناحیه جراحی؛
- عفونت یا خون‌ریزی؛
- بیماری‌های قلبی‌ریوی خاص.
شما بگویید
شما چقدر با لاپاراسکوپی آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال از این روش استفاده کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
