تابعیت و اصول آن در قانون اساسی

0

یکی از مطرح‌ترین تقسیم­‌های جغرافیایی اشخاص در دولت‌­ها، تابعیت است. هر دولت، افرادی را که متعلق به کشور خود می‌­داند از بقیه‌ی افراد جدا می­‌کند. به‌عبارت دیگر تابعیت به معنای این است که رابطه‌­ای سیاسی و معنوی میان شخصی معین (تبعه) و دولتی معین (دولت متبوع) وجود داشته باشد. این رابطه، سیاسی است از آنجایی که ناشی از قدرت و حاکمیت دولتی است که فرد را متعلق به کشور خود می­‌داند و به همین دلیل مقررات آن را در ذیل قوانین خود ذکر کرده است؛ همین‌طور این رابطه، معنوی است از آنجایی که مکان سکونت شخص در آن نقشی ندارد و فرد هرجای جهان که باشد، متعلق (تابع) به آن دولت و کشور است.

رابطه­‌ی میان دولت و تبعه، سیاسی است؛ یعنی قراردادی نیست و این دولت است که تصمیم می‌­گیرد چه اشخاصی می­‌توانند تبعه‌ی او باشند. امروزه اشخاص به‌محض متولد شدن تبعه‌ی دولتی خاص محسوب می‌شوند؛ در این مورد کشورها از دو سیستم عمده برای این عمل استفاده می‌کنند: سیستم خون (تابعیت نَسَبی) – سیستم خاک (تابعیت ارضی).

سیستم خون یا تابعیت نسَبی

زمانی که تابعیت از طریق نَسَب به طفل تحمیل گردد، این سیستم کارکرد دارد. در این سیستم طفل به محض تولد از تابعیت پدر و مادر خود برخوردار می­‌شود. البته این سیستم متفاوت از نژاد است، مثلا چنانچه والدینی فرانسوی به تابعیت ایران درآمده باشند، فرزند آنها مطابق قانون ایرانی محسوب می­‌شود درحالی‌که نژاد او فرانسوی است. حال اگر طفل والدینی بدون تابعیت داشته باشد، تکلیف او چیست؟ در این مورد می­‌توان از سیستم خاک کمک گرفت.

سیستم خاک یا تابعیت ارضی

در این سیستم تابعیت از طریق محل تولد به طفل اعطا می­‌شود یعنی هر شخص تابعیت محل تولد خود را داراست. در این سیستم محال است که شخصی بدون تابعیت باشد چرا که به هرحال در جایی متولد شده و همان‌جا مشخص کننده‌ی تابعیت اوست. امروزه نیز اکثر کشورها به این سیستم پایبند هستند.

اصول تابعیت

اصول تابعیت

در تمامی کشورها ۳ اصل اساسی در رابطه با تابعیت پذیرفته شده است:

  1. هر فردی باید تابعیتی داشته باشد پس هیچ فردی نباید بدون تابعیت باشد؛ البته در این مورد گاهی در اثر جنگ یا مهاجرت یا مجازات یا قانون خاص، اتفاق میفتد که فرد تابعیت قبلی خود را ترک کند بدون آنکه تابعیت دیگری را کسب کرده باشد، به چنین شخصی «آپاترید» می‌گویند.
  2. هیچ فردی نباید بیش از یک تابعیت داشته باشد. هیچ شخصی نمی­‌تواند تابعیت خود را از دست بدهد مگر آنکه تابعیت دولت دیگری را کسب کرده باشد؛ در این حالت شخص به محض کسب تابعیت دوم، تابعیت اولی خود را از دست می­‌دهد تا همزمان دو تابعیت نداشته باشد.
  3. تابعیت امری همیشگی و زوال‌ناپذیر نیست. با اینکه هر شخص حتما باید تابعیت دولت معینی را داشته باشد اما تابع دولتی معین بودن همیشگی نیست؛ پس گاهی اتفاق می­فتد که شخص خواهان تغییر تابعیت خود است یا در اثر جنگ یا در اثر ازدواج تابعیت او تغییر می‌­کند.

تغییر تابعیت در اثر ازدواج در ایران

قانون مدنی ایران در بند ۶ ماده ۹۷۶ بیان نموده است که هر زن تبعه‌ی خارجی که شوهر ایرانی اختیار نماید، تبعه‌ی ایران محسوب می­‌شود. در مورد ازدواج زن تابع ایران با تبعه‌ی خارجی نیز ماده‌ی ۹۸۷ قانون مدنی مقرر کرده که زوجه به تابعیت ایرانی خود باقی می‌­ماند مگر آنکه به استناد قانون کشور زوج، تابعیت شوهر به واسطه‌ی وقوع عقد ازدواج به او تحمیل گردد.


در ادامه بخوانید: حقوق مدنی چیست و شامل چه مواردی می‌شود؟
مانند یک حقوق‌دان، متن قرارداد خود را حرفه‌ای تنظیم کنید
ارسال دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

هر سوالی داری از
هوش مصنوعی رایگان چطور
بپرس!

close icon
close icon