علل گرفتگی رگ قلب یا آترواسکلروز، علائم، تشخیص و درمان آن

قلب حیاتی‌ترین ارگان بدن انسان است و با اینکه فقط به‌اندازه‌ی مشت دست است اما چندین برابر حجمی که دارد، خون پمپاژ می‌کند. قلب سه رگ اصلی دارد که بسته‌شدن هرکدام از آنها حتی برای چند ثانیه، ممکن است باعث سکته‌ی قلبی و از کار افتادن آن قسمت از قلب شود، بنابراین مشکلات و اختلالات قلبی به‌هیچ‌وجه شوخی‌بردار نیستند. یکی از اصطلاحات قلبی متداولی که این روزها زیاد به گوش می‌رسد، آترواسکلروز یا گرفتگی رگ قلب است؛ وضعیتی که علی‌رغم نام عجیب‌وغریبش، بسیار شایع شده است. همراه ما باشید، در این مطلب قصد داریم شما را به‌طور کامل با گرفتگی رگ قلب و علائم، عوارض و روش‌های درمان آن آشنا کنیم.

گرفتگی رگ قلب چیست؟

شریان‌ها خون را از قلب به سایر قسمت‌های بدن حمل می‌کنند. آنها با یک لایه‌ی نازک از سلول‌ها پوشیده می‌شوند که آنها را هموار نگه می‌دارد و به خون اجازه می‌دهد به‌راحتی جریان یابد. این لایه‌ی نازک، اندوتلیوم (لایه‌ی درون‌رگی) نامیده می‌شود.

آترواسکلروز زمانی آغاز می‌شود که اندوتلیوم آسیب می‌بیند و به کلسترول بد اجازه می‌دهد در دیواره‌ی شریان جمع شود.

بدن برای پاکسازی این کلسترول، یک نوع گلبول سفید خون به آنجا می‌فرستد اما این سلول‌ها گاهی‌اوقات در محل آسیب‌دیده گیر می‌کنند.

با گذشت زمان، پلاک‌ها روی هم جمع می‌شوند. این پلاک‌ها از کلسترول، ماکروفاژها، کلسیم و سایر مواد موجود در خون ساخته می‌شوند.

گاهی‌اوقات پلاک تا اندازه‌ی مشخصی رشد می‌کند و سپس رشد آن متوقف می‌شود؛ این پلاک‌ها معمولا مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. بااین‌حال گاهی‌اوقات پلاک، شریان را مسدود و جریان خون را در اطراف بدن مختل می‌کند. در این صورت، احتمال تشکیل لخته‌های خون افزایش می‌یابد و می‌تواند به وضعیت‌های خطرناک و جدی منجر شود.

در برخی موارد، این پلاک درنهایت ازهم می‌پاشد. اگر این اتفاق بیفتد، پلاکت‌ها در ناحیه‌ی آسیب‌دیده جمع می‌شوند، می‌توانند به هم بچسبند و لخته‌های خون تشکیل دهند. این مسئله می‌تواند شریان را مسدود کند و به عوارض خطرناک و جدی‌تری مانند سکته‌ی مغزی و حمله‌ی قلبی منجر شود.

این وضعیت ممکن است بر کل درخت شریانی تأثیر بگذارد اما عمدتا شریان‌های بزرگ‌تر و پرفشار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم گرفتگی رگ قلب

اولین نشانه‌های آترواسکلروز می‌توانند در دوره‌ی نوجوانی با ظاهر شدن رگه‌هایی از گلبول‌های سفید خون روی دیواره‌ی شریان ایجاد شوند. در اغلب موارد تا زمانی که یک پلاک نترکد یا جریان خون بسیار محدود نشود، هیچ‌گونه علائمی بروز نمی‌کند و معمولا علائم پس از چندین سال ظاهر می‌شوند. علائم به این مسئله بستگی دارند که کدام شریان‌ها تحت تأثیر قرار گرفته باشند.

۱. شریان‌های کاروتید

شریان‌های کاروتید، خون را به مغز می‌رسانند. خون‌رسانی ضعیف به مغز می‌تواند به سکته‌ی مغزی منجر شود و فرد ممکن است درنتیجه‌ی گرفتگی رگ قلب در این ناحیه، علائم متعددی را تجربه کند، ازجمله:

• ضعف؛
• دشواری در تنفس؛
• سردرد؛
• بی‌حسی صورت؛
• فلج.

۲. عروق کرونر

عروق کرونر، خون را به قلب می‌رسانند. محدودشدن خون‌رسانی به قلب، ممکن است به آنژین و حمله‌ی قلبی منجر شود.

علائم گرفتگی عروق کرونر عبارتند از:

• استفراغ؛
• اضطراب شدید؛
• درد قفسه‌ی سینه؛
• سرفه؛
• احساس ضعف.

۳. شریان‌های کلیوی

شریان‌های کلیوی، خون را به کلیه‌ها می‌رسانند. اگر خون‌رسانی به کلیه‌ها محدود شود، یک خطر جدی برای ابتلا به بیماری مزمن کلیه وجود خواهد داشت.

فرد در صورت انسداد (گرفتگی) شریان کلیوی ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

• ازدست دادن اشتها؛
• ورم‌کردن دست‌ها و پاها؛
• دشواری در تمرکز.

تشخیص گرفتگی رگ قلب

کسانی که در معرض خطر ابتلا به آترواسکلروز هستند، باید تحت آزمایش قرار بگیرند چون علائم آن معمولا تا زمان ایجاد بیماری قلبی‌عروقی آشکار نمی‌شوند. تشخیص براساس تاریخچه‌ی پزشکی، نتایج آزمایش‌ها و معاینه‌ی فیزیکی خواهد بود.

سایر آزمایش‌ها عبارت‌اند از:

۱. آزمایش‌ خون

این آزمایش‌ها نشان می‌دهند که چه مقدار قند، چربی و پروتئین در خون وجود دارد. اگر میزان چربی و قند موجود در خون بالا باشد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی افزایش خطر بروز آترواسکلروز باشد.

۲. معاینه‌ی فیزیکی

پزشک با استفاده از یک استتوسکوپ (گوشی پزشکی) به صدای شریان‌ها گوش خواهد داد تا ببیند که آیا یک صدای فش‌فش غیرعادی – درنتیجه‌ی جریان خون نامنظم – وجود دارد یا نه. اگر چنین صدایی شنیده شود، می‌تواند به این معنا باشد که یک پلاک جلوی جریان خون را گرفته است.

همچنین ممکن است یک ضربان بسیار ضعیف نیز در زیر سطح شریانی که باریک شده است، وجود داشته باشد. گاهی‌اوقات هم هیچ ضربان قابل‌تشخیصی وجود ندارد.

ممکن است اندامی که تحت تأثیر این وضعیت قرار می‌گیرد، فشار خون بسیار پایینی داشته باشد.

ممکن است یک برجستگی ضربان‌دار در پشت زانو یا در ناحیه‌ی شکم وجود داشته باشد که نشان‌دهنده‌ی وجود آنوریسم است.

وقتی جریان خون محدود شود، زخم‌ها نیز ممکن است به‌طور کامل التیام نیابند. پزشک می‌تواند وجود این نوع زخم‌ها را نیز بررسی کند.

۳. سونوگرافی

یک اسکنر سونوگرافی می‌تواند فشار خون را در قسمت‌های مشخصی از بدن بررسی کند. تغییرات در فشار خون نشان می‌دهد که شریان‌ها در چه ناحیه‌ای ممکن است دچار گرفتگی باشند.

۴. سی‌تی اسکن

این روش می‌تواند برای پیدا کردن شریان‌هایی که سخت و تنگ شده‌اند، به‌کار رود.

معمولا به افرادی که در معرض خطر ابتلا به گرفتگی رگ قلب هستند، توصیه می‌شود که سبک زندگی‌شان را تغییر بدهند و وزن متعادلی داشته باشند. در برخی موارد، درمان ممکن است شامل دارو یا جراحی باشد.

درمان گرفتگی رگ قلب

انواع درمان‌ها برای آترواسکلروز عبارتند از:

۱. تغییرات سبک زندگی

این تغییرات عبارتند از کنترل وزن، داشتن فعالیت بدنی و پیروی از یک رژیم غذایی سالم. ممکن است پزشک خوردن مواد غذایی سرشار از فیبر و محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع‌شده، سدیم و الکل را نیز به شما توصیه کند.

۲. دارو

داروهای ضدپلاکت می‌توانند از تجمع پلاک یا ایجاد لخته‌های خون جلوگیری کنند. ممکن است داروهای دیگری مانند استاتین‌ها برای کاهش کلسترول تجویز شوند و بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین نیز می‌توانند به پایین‌آوردن فشار خون کمک کنند.

۳. جراحی

موارد شدید آترواسکلروز ممکن است به‌وسیله‌ی روش‌های جراحی مانند آنژیوپلاستی یا پیوند بای‌پس عروق کرونر (CABG) درمان شوند.

آنژیوپلاستی شامل گشادکردن شریان و بازکردن گرفتگی آن است، به‌طوری‌که خون مجددا بتواند به‌درستی در آن جریان یابد. CABG یک نوع دیگر از جراحی است که می‌تواند به‌وسیله‌ی استفاده از شریان‌های سایر قسمت‌های بدن برای بای‌پس عروق کرونر تنگ‌شده، جریان خون به قلب را بهبود ببخشد.

پیشگیری از گرفتگی رگ قلب

پیشگیری از ایجاد آترواسکلروز، یکی از بهترین راه‌ها برای درمان این وضعیت است. اقدامات لازم برای کاهش خطر تجمع پلاک عبارت‌اند از:

۱. رژیم غذایی

سعی کنید از چربی‌های اشباع‌شده اجتناب کنید، چون آنها سطوح کلسترول بد را افزایش می‌دهند. مواد غذایی زیر سرشار از چربی‌های اشباع‌نشده هستند و می‌توانند به پایین نگه داشتن سطوح کلسترول بد کمک کنند:

• روغن زیتون؛
• آووکادو؛
• گردو؛
• ماهی‌های چرب؛
• آجیل؛
• دانه‌ها.

۲. ورزش

ورزش سطح تناسب اندام را بهبود می‌بخشد، فشار خون را پایین می‌آورد و به کاهش وزن کمک می‌کند.

۳. سیگار نکشیدن

سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر مهم در بروز آترواسکلروز است و فشار خون را نیز افزایش می‌دهد. افراد سیگاری باید در اسرع وقت سیگار را ترک کنند و در مورد راه‌های کنار گذاشتن سیگار و مقابله با علائم ناشی از ترک آن با پزشک‌شان صحبت کنند.

علل گرفتگی رگ قلب

عوامل خاصی می‌توانند به سطح داخلی شریان آسیب برسانند و منجر به آترواسکلروز شوند. این عوامل عبارت‌اند از:

• فشار خون بالا؛
• سطوح بالای کلسترول؛
• سیگار کشیدن؛
• سطوح بالای قند خون.

آرتریواسکلروز در مقابل آترواسکلروز

آرتریواسکلروز و آترواسکلروز، دو بیماری مختلف هستند.

• آرتریواسکلروز عبارت است از سفت‌شدن یا سخت‌شدن دیواره‌های شریان.
• آترواسکلروز عبارت است از باریک‌شدن شریان به‌علت تجمع پلاک. آترواسکلروز، نوع خاصی از آرتریواسکلروز است.

همه‌ی افراد مبتلا به آترواسکلروز، آرتریواسکلروز دارند اما افراد مبتلا به آرتریواسکلروز ممکن است لزوما آترواسکلروز نداشته باشند. بااین‌حال، این دو اصطلاح اغلب با یک معنی به‌کار می‌روند.

عوارض گرفتگی رگ قلب

آترواسکلروز می‌تواند به عوارض جدی و طولانی‌مدت منجر شود. این وضعیت می‌تواند به‌طور مستقیم در ابتلا به بیماری عروق محیطی، کاروتید و کرونر نقش داشته باشد. در بیماری عروق کرونر قلب، شریان‌های نزدیک به قلب باریک می‌شوند. بیماری عروق کاروتید، به همان شیوه بر شریان‌های نزدیک مغز اثر می‌گذارد و بیماری عروق محیطی، خون‌رسانی به اندام‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خود این بیماری‌ها می‌توانند به عوارض خطرناک متعددی منجر شوند، ازجمله:

• بیماری قلبی و نارسایی قلبی: ممکن است قلب قادر نباشد خون کافی به سراسر بدن پمپاژ کند یا ممکن است نتواند با مقدار خون کافی پر شود.
• حمله‌‌ی‌ قلبی: این یک وضعیت اضطراری پزشکی است که در آن، جلوی خون‌رسانی به قلب گرفته می‌شود. این وضعیت می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
• نارسایی کلیه: اگر کلیه‌ها خون کافی دریافت نکنند، نمی‌توانند به‌خوبی فعالیت کنند و از کار می‌افتند.
• آنوریسم: این یک وضعیت جدی است که در آن، دیواره‌های یک شریان متورم می‌شود، گاهی‌اوقات می‌ترکد و به خونریزی داخلی منجر می‌شود که می‌تواند کشنده باشد.
• سکته‌ی مغزی: سکته‌ی مغزی یک وضعیت اضطراری پزشکی است که در آن جلوی خون‌رسانی به مغز گرفته می‌شود و سلول‌های مغز درنتیجه‌ی دریافت‌نکردن اکسیژن می‌میرند.
• آریتمی: آترواسکلروز می‌تواند به تپش‌ها و ریتم‌های غیرطبیعی قلب منجر شود.

عوامل خطرساز گرفتگی رگ قلب

برخی از افراد بیشتر در معرض خطرِ گرفتگی رگ قلب هستند. شرایط زیر، خطر ابتلا به آترواسکلروز را افزایش می‌دهند:

• دیابت: افراد مبتلا به دیابت کنترل‌نشده و سطوح قند خون دائما بالا، احتمال بیشتری دارد که به آترواسکلروز دچار شوند.
• ژنتیک: افرادی که یکی از والدین یا خواهر و برادرشان به آترواسکلروز و بیماری قلبی‌عروقی مبتلاست، بسیار بیشتر از بقیه احتمال دارد به آترواسکلروز دچار شوند.
• آلودگی هوا: به نظر می‌رسد که قرارگیری در معرض آلودگی هوا، خطر تجمع کلسترول در عروق کرونر را افزایش می‌دهد.

افرادی که در معرض این عوامل خطر قرار دارند، باید در پیروی از یک رژیم غذایی کم‌چرب و کم‌سدیم و اجتناب از مصرف دخانیات، دقت بیشتری به خرج دهند.

مجموعه صوتی برقراری ارتباط موثر

گامی برای تسلط شما بر مهارت‌های برقراری ارتباط

مشاهده مجموعه

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید. اطلاعات بیشتر