احتمالا در طول عمر کاری خود برای مدیران مختلف با سلایق متفاوت کار کردهاید یا کار خواهید کرد. ممکن است بعضی از آنها عالی باشند و بعضی از آنها به هیچ عنوان کارآمد و مؤثر عمل نکنند. حتی ممکن است کار کردن با رئیسی را تجربه کرده باشید که در یک موقعیت فوقالعاده عمل کرده و در موقعیتی دیگر عملکرد نامناسبی از خود نشان داده باشد، چرا که در موقعیتهای متفاوت از یک سبک رهبری مشابه استفاده کرده است.
برای اینکه بتوانید رویکردتان را متناسب با موقعیتی که در آن قرار دارید انتخاب کنید. همچنین برای دانستن این که از کدام رفتارهای رهبری باید اجتناب کنید، بسیار مهم و کاربردی است که سبک رهبری ذاتی خود را بشناسید.
یکی از راههای پی بردن به موارد ذکر شده در بالا، استفاده از چارچوب رهبری لِوین (Lewin) است. در این مقاله نگاهی خواهیم انداخت به سه سبک اصلی رهبری که لِوین مشخص کرده و خواهیم دید که برای اینکه رهبر مؤثرتری باشیم چگونه از این مدل بهره ببریم.
دربارهی مدل
در سال ۱۹۳۹ روانشنانسی به نام کورت لِوین پژوهشی انجام داد و سه سبک اصلی رهبری را شناسایی کرد و اثری که هر کدام از این سبکها بر اعضای تیم دارند را مشخص نمود. علاوه بر این، تحقیق او نشان داد که رهبرانی که با شیوههای متفاوتی تیمشان را هدایت میکنند به نتایج متفاوتی دست مییابند. اگرچه لِوین این پژوهش را سالها پیش انجام داده است اما نتایج آن بر بسیاری از سبکها و تئوریهای رهبری امروز تأثیرگذار بوده است؛ نظیر رهبریِ تحولگرا ( که خیلیها معتقدند در بسیاری مواقع مؤثرترین سبک رهبری در کسبوکار است.)
سه سبک اصلی رهبری که توسط لِوین شناسایی شدهاند عبارتند از:
- رهبریِ اقتدارگرایانه (استبدادی)
- رهبریِ مشارکتی (دموکراتیک)
- رهبریِ تفویضی (آزاد منشانه)
برای اینکه بتوانید سبک رهبری ذاتی خود را تشخیص دهید و رویکرد خود را مناسب با موقعیتی که در آن قرار دارید، انتخاب کنید، درک مزایا و معایب هرکدام از این سبکها از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این وقتی که با هرکدام از این سبکها آشنا شدید، متوجه خواهید شد که برای داشتن بهترین ارتباط با افراد و گرفتن بهترین عملکرد از آنها از کدام رفتارها باید اجتناب کنید.
پژوهش لِوین در ایالات متحده انجام شده و بسیار مهم است که به یاد داشته باشید که افراد با فرهنگهای مختلف ممکن است عکس العملهای متفاوتی به این سبکهای رهبری از خود نشان دهند.
سه سبک رهبری
حال با جزئیات بیشتری به بررسی هرکدام از این سه سبک رهبری میپردازیم و خواهیم دید که چه موقع و چگونه میتوان از هرکدام ار این سبکها برای مدیریت تیم خود استفاده کرد. در هنگام بررسی این سه سبک به یاد داشته باشید که میتوانید در موقعیتهای متفاوت از عناصر هریک از آنها استفاده کنید.
رهبریِ اقتدارگرایانه (استبدادی)
اگر بدون مشورت با اعضای تیمتان تصمیمگیریهایتان را انجام دهید، از شیوهی اقتدارگرایانه استفاده کردهاید. در این روش به افراد دستور میدهید که چه کاری را چگونه انجام دهند.
مزیت سبک رهبریِ اقتدارگرایانه این است که بسیار کارآمد است، چرا که با استفاده از این سبک میتوانید با سرعت بسیار بالایی تصمیمگیری کنید و هیچ کس نمیتواند به کاری که از آنها میخواهید انجام دهند، اعتراضی کند.
نقطه ضعف رهبریِ اقتدارگرایانه در این است که در محیطی که از این سبک استفاده میشود روحیه و انگیزهی افراد تضعیف میشود. همچنین با استفاده از این شیوه خود را از بهره بردن از مهارتها و دانش اعضای تیمتان محروم میکنید که میتواند منجر به محدود کردن نوآوری و عملکرد تیمتان شود.
اما باید توجه داشت که در بسیاری از فرهنگها،افراد از رهبریِ اقتدارگرایانه به شدت آزرده میشوند و در برابر آن مقاومت میکنند. این سبک میتواند منجر به قطع روابط و یا عدم رضایت در تیم شود و حتی ممکن است باعث شود که افراد رفتار تهاجمی و خصومت آمیز از خود نشان دهند و غیبت کارکنان و یا استعفای آنها افزایش یابد. استفاده از سبک رهبری اقتدارگرایانه هنگامی مناسب است که باید در وضعیتی بحرانی با سرعت تصمیمی اتخاذ کنید، اما در بسیاری از محیطهای کاری مدرن استفاده از این سبک مضر است.
رهبریِ مشارکتی (دموکراتیک)
در سبک رهبریِ مشارکتی، حرف آخر در تصمیمگیریها را شما خواهید زد، اما اعضای تیمتان را در فرایند تصمیمگیری مشارکت میدهید. این شیوه منجر به ایجاد اعتماد و روابط کاری صمیمانه بین شما و اعضای تیمتان میشود و آنها احساس قدرت داشتن و تعلق خاطر نسبت به کارشان پیدا خواهند کرد.
نقطه ضعف رهبریِ مشارکتی در آن است که سرعت فرآیند تصمیمگیری را کاهش میدهد که میتواند منجر به از دست رفتن فرصتها گردد و بهویژه در مواقع بحرانی و اورژانسی خسارت به بار آورد.
رهبریِ تفویضی (آزادمنشانه)
رهبریِ تفویضی یک رویکرد انفعالی برای مدیریت و رهبری تیم است. با استفاده از این سبک، به اعضای تیم اجازه خواهید داد تا خودشان اهداف و موعدمقرر برای انجام کارهای خود را انتخاب کنند و اینکه چگونه کارها را انجام دهند را نیز به عهدهی خودشان میگذارید.
سبک رهبریِ تفویضی هنگامی کارآمدترین روش است که اعضای تیم از مهارت و انگیزهی بالایی برخوردار باشند. همچنین هنگامی که دارید با مشاوران و افرادی که به طور مستقل کار میکنند (فریلنسرها یا کسانی برای خودشان کار میکنند و در چارچوب تیم شما قرار ندارند) همکاری میکنید استفاده از این شیوه میتواند مفید واقع شود. نقطه ضعف رهبریِ تفویضی در این است که در تیمهایی که اعضای آنها سطح مهارت، انگیزه و دانش پایینی دارند، میتواند منجر به عملکرد ضعیف شود.
دانستن اینکه با توجه به شرایط و تیمی که با آن کار میکنید به کار بردن کدام سبک رهبری مناسبتر است، امر چالش برانگیزی است. استفاده از ابزاری نظیر تئوری مسیر-هدف، مدل اقتضایی فیدلر و ماتریس سبک رهبری برای تصمیمگیری در مورد انتخاب سبک رهبری با توجه به شرایطی که در آن قرار دارید میتواند مفید واقع شود.
سلام و درود
بسیار متشکرم بابت مطلب خوب شما ، اگر امکانش هست رفرنس خارجی این مططلب رو برام ارسال بفرمایید.