علائم تبخال تناسلی، روش‌های جلوگیری و درمان آن

بیماری‌های مقاربتی یا عفونت‌های منتقله از راه جنسی، دسته‌ای از بیماری‌ها هستند که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند. برخی از این بیماری‌ها با درمان به‌موقع و مصرف داروهای مناسب به‌طور کامل برطرف می‌شوند اما برخی از آنها در تمام عمر همراه فرد هستند، هر چند وقت یک‌بار عود می‌کنند و داروها فقط می‌توانند به کاهش شدت علائم‌شان کمک کنند. تبخال تناسلی یکی از این بیماری‌های عفونی است که میزان شیوع آن در خانم‌ها بیشتر از آقایان است. جالب است بدانید این بیماری از طریق حوله یا صندلی توالت فرنگی به فرد منتقل نخواهد شد چون ویروس آن نمی‌تواند در خارج از بدن انسان زنده بماند. همراه ما باشید، در مطلب زیر شما را به‌طور کامل با تبخال تناسلی، علائم و روش‌های درمان آن آشنا خواهیم کرد.

تبخال تناسلی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های منتقله از راه جنسی در ایالات متحده است. این بیماری توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود.

اکثر موارد تبخال تناسلی توسط عفونت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ (HSV – 2) به‌وجود می‌آیند.

ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV – 1) در اغلب موارد علت تبخال یا زخم سرد است اما می‌تواند باعث بروز تبخال تناسلی نیز شود.

اکثر افراد مبتلا به تبخال تناسلی نمی‌دانند که چنین بیماری‌ای دارند. دلیلش این است که تبخال تناسلی در اکثر افراد، هیچ‌گونه علائمی ایجاد نمی‌کند یا علائم آن بسیار خفیف است.

در یک عفونت HSV چه اتفاقی می‌افتد؟

ویروس تبخال تناسلی از طریق تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. این امر در صورتی که شخص آلوده به ویروس، علائم یا نشانه‌های عفونت را نداشته باشد نیز اتفاق می‌افتد.

هنگامی که این ویروس از طریق پوست وارد بدن شد، در مسیرهای عصبی حرکت می‌کند. این ویروس ممکن است در اعصاب (خاموش) غیرفعال شود و به‌طور نامحدود در آنجا باقی بماند.

گاهی‌اوقات این ویروس ممکن است فعال شود. هنگامی که این اتفاق بیفتد، ویروس از طریق مسیر عصبی به سطح پوست بازمی‌گردد؛ یعنی جایی که ویروس‌ اضافی ریزش پیدا می‌کند (پراکنده می‌شود).

در این مرحله ویروس ممکن است باعث بروز یک‌سری علائم شود یا همچنان بدون علامت باقی بماند.

در هر دو مورد، ویروس فعال به‌راحتی از طریق تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. حتی پوشیدن کاندوم نیز ممکن است از آلوده شدن فرد جلوگیری نکند. این ویروس می‌تواند بدون داشتن هیچ‌گونه علائمی روی پوست شخص وجود داشته باشد.

تعداد موارد بازگشت یا عود در هر فرد می‌تواند متفاوت باشد.

علائم تبخال تناسلی چیست؟

ممکن است شما هیچ‌گونه علائمی از عفونت HSV نداشته باشید اما همچنان این عفونت را منتقل کنید. از سویی دیگر ممکن است در عرض چند روز تا چند هفته پس از تماس اولیه، متوجه‌ی علائم شوید یا تا ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از آلوده شدن، علائم‌تان عود نکند.

هنگامی که علائم مدت کمی پس از آلوده شدن فرد ظاهر شوند، معمولا شدید هستند. آنها ممکن است به شکل تاول‌های کوچکی ظاهر شوند که درنهایت می‌ترکند، زخم‌های دردناک و ملتهب ایجاد می‌کنند، سپس دَلَمه می‌بندند و در عرض چند هفته خوب می‌شوند. این تاول‌ها و زخم‌ها ممکن است با علائمی شبیه علائم آنفولانزا – تب و تورم غدد لنفاوی – همراه باشند.

هریک از این علائم عفونت HSV تناسلی می‌توانند در مردان یا زنان اتفاق بیفتند:

• نواحی ترک‌خورده، ملتهب یا قرمز در اطراف ناحیه‌ی تناسلی شما بدون درد، خارش یا سوزش؛
• خارش یا سوزش در اطراف اندام‌های تناسلی یا ناحیه‌ی مقعد؛
• تاول‌های کوچکی که می‌ترکند و باعث زخم‌های دردناک می‌شوند. این تاول‌ها ممکن است اطراف یا روی اندام‌های تناسلی یا روی باسن، ران یا ناحیه‌ی مقعد باشند. این تاول‌ها در موارد نادر ممکن است در داخل مجرای ادرار – لوله‌ای که ادرار از طریق آن از بدن خارج می‌شود – ایجاد شوند.
• درد ناشی از عبور ادرار از روی زخم‌ها که این مورد، بیشتر در زنان اتفاق می‌افتد؛
• سردرد؛
• پشت درد؛
• علائمی شبیه آنفولانزا ازجمله تب، تورم غدد لنفاوی و خستگی.

تبخال تناسلی تنها بیماری‌ای نیست که می‌تواند این علائم را ایجاد کند. گاهی‌اوقات HSV با عفونت‌های قارچی واژن، عفونت‌های باکتریایی یا عفونت‌های مثانه اشتباه گرفته می‌شود. تنها راه برای آنکه مطمئن شوید علائم شما ناشی از عفونت HSV است یا به یک بیماری دیگر مربوط می‌شود، آن است که به پزشک مراجعه کنید.

تبخال تناسلی با یک معاینه‌ی فیزیکی تشخیص داده می‌شود و معمولا با یک تست سوآب یا آزمایش خون تأیید می‌شود.

آیا امکان بازگشت علائم وجود دارد؟

افرادی که پس از آلودگی به عفونت HSV تناسلی دچار یک عود اولیه می‌شوند، می‌توانند انتظار داشته باشند که علائم بیماری‌شان در عرض یک سال، ۴ تا ۵ بار مجددا عود کند.

با گذشت زمان، بدن شما مصونیت بیشتری نسبت به این ویروس ایجاد می‌کند؛ درنتیجه ممکن است عود علائم به دفعات کمتری اتفاق بیفتد یا حتی در برخی از افراد کاملا متوقف شود.

چه چیزی باعث بازگشت علائم می‌شود؟

علائم معمولا در طول دوره‌های بیماری یا استرس روحی ظاهر می‌شوند. دلیلش این است که در طول این زمان‌ها، توانایی سیستم ایمنی بدن شما برای سرکوب این ویروس و غیرفعال نگه داشتن آن کاهش می‌یابد.

عوامل زیر می‌توانند باعث بازگشت علائم شوند:

• خستگی؛
• بیماری؛
• مقاربت جنسی؛
• قاعدگی؛
• استرس؛
• جراحی؛
• تروما (هر نوع ضربه، جراحت، شوک یا آسیب وارده بر بدن).

برای کاهش ناراحتی و تسکین علائم، چه اقداماتی انجام بدهیم؟

اقداماتی وجود دارند که می‌توانید برای کاهش ناراحتی و شدت علائم در طول عود بیماری انجام بدهید. این اقدامات عبارتند از:

• داروهای مُسکن مانند آسپرین، استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنید.
• نواحی زخم‌دار را دوبار در روز در وان حاوی محلول آب نمک گرم شستشو بدهید (نصف قاشق چای‌خوری نمک به ازای هر ۲۵۰ میلی‌لیتر آب گرم).
• با پوشیدن لباس‌های آزاد اجازه بدهید هوا در اطراف زخم‌ها جریان داشته باشد.
• یک بسته‌ی یخ روی ناحیه‌ی مورد نظر قرار بدهید. بسته‌ی یخ را در یک حوله یا یک تکه پارچه بپیچید.
• به مقدار کافی استراحت کنید .

به‌علاوه کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از انتقال ویروس به سایر قسمت‌های بدن‌تان و همچنین به سایر افراد انجام بدهید، ازجمله:

• اگر طرف مقابل یا خود شما تبخال دارید، از بوسیدن یکدیگر اجتناب کنید.
• در صورتی که شریک جنسی‌تان زخم‌هایی در ناحیه‌ی تناسلی یا دهانش دارد، از رابطه‌ی جنسی دهانی اجتناب کنید.
• در صورت وجود هرگونه زخم از برقراری رابطه‌ی جنسی مقعدی یا تناسلی اجتناب کنید.
• پس از دست زدن به مناطق آلوده، دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید.
• لنزهای تماسی‌تان را با بزاق مرطوب نکنید.

علائم تبخال تناسلی تا چه حد جدی هستند؟

تبخال تناسلی برای اکثر افراد، یک تهدید جدی برای سلامتی محسوب نمی‌شود. یک عفونت HSV به‌جز ایجاد ناراحتی، بیشتر یک عامل استرس‌زای روحی روانی به‌شمار می‌رود و می‌تواند:

• اضطراب ایجاد کند؛
• بر عزت نفس فرد تأثیر بگذارد؛
• در حس امنیت و صمیمیت شخص اختلال ایجاد کند.

هرچند در برخی موارد، عوارض ناشی از تبخال تناسلی می‌توانند جدی و حتی خطرناک باشند.

در موارد نادر، زنان باردار می‌توانند عفونت تبخال تناسلی را در حین زایمان به نوزادشان انتقال بدهند. این امر می‌تواند به یک عفونت جدی و گاهی اوقات مرگبار در نوزادان منجر شود. به همین دلیل انجام اقدامات لازم برای پیشگیری از عود علائم در زمان زایمان توصیه می‌شود که این اقدامات از هفته‌ی ۳۴ بارداری آغاز می‌گردند. اگر شما در زمان زایمان علائم یک عفونت ویروسی فعال را داشته باشید، پزشک‌تان احتمالا زایمان به روش سزارین را به شما توصیه خواهد کرد.

افراد مبتلا به تبخال تناسلی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت HIV قرار دارند. یکی از دلایل این مسئله، آن است که ترک‌ها و شکاف‌هایی که درنتیجه‌ی عود علائم در پوست ایجاد می‌شوند، باعث به‌وجود آمدن منافذی می‌گردند که ویروس HIV می‌تواند از طریق آنها وارد بدن شود.

اگر به دلایلی فکر می‌کنید که ممکن است درنتیجه‌ی یک تماس جنسی – خواه دهانی یا تناسلی – عفونت HSV داشته باشید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

درمان تبخال تناسلی

هیچ درمانی برای تبخال تناسلی وجود ندارد اما درمان ضدویروسی می‌تواند مفید باشد. با درمان مناسب می‌توان علائم را کاهش داد یا از عود مجدد آنها جلوگیری کرد. درمان همچنین می‌تواند خطر آلوده شدن دیگران را نیز کاهش بدهد.

پزشک شما ممکن است برای کمک به پیشگیری یا کاهش درد و ناراحتی ناشی از عود علائم برای شما داروهای ضدویروسی تجویز کند. داروهایی که به‌صورت روزانه برای سرکوب این ویروس مصرف می‌شوند، می‌توانند تعداد دفعات عود و خطر آلوده شدن دیگران را کاهش بدهند. این داروها عبارت‌اند از:

• زوویراکس؛
• فامویر؛
• والترکس.

تمام این داروهای ضدویروسی می‌توانند برای کوتاه کردن یا پیشگیری از دوره‌های عود به‌کار روند. درمان سرکوبگر روزانه می‌تواند تعداد دفعات عود و احتمال انتقال عفونت به دیگران را در هنگامی که زخم‌ها آشکار نیستند (پراکندگی بدون علامت نامیده می‌شود) کاهش بدهد. داروهای جدیدتر – فامویر و والترکس – می‌توانند به دفعات کمتر مورد استفاده قرار گیرند و ممکن است در برخی از افراد بهتر جذب شوند و قابل ‌تحمل‌تر باشند.

در طول یک دوره اپیزود تبخال فعال، شما باید اقداماتی برای سرعت بخشیدن به روند بهبودی و جلوگیری از آلوده شدن دیگران انجام بدهید:

• ناحیه‌ی مبتلا را تمیز و خشک نگه دارید. این کار به دور نگه داشتن سایر عفونت‌ها کمک می‌کند.
• به زخم‌های تبخال دست نزنید. در صورت تماس با آنها، دست‌هایتان را به‌طور کامل بشویید.

از زمان بروز اولین نشانه‌ی علائم تا برطرف شدن کامل زخم‌ها، از تماس جنسی اجتناب کنید. این زمانی است که دلمه افتاده است و پوست جدید، جایی که قبلا تاول زده را می‌پوشاند. اما به یاد داشته باشید که هنوز هم ممکن است کسی را آلوده کنید؛ حتی اگر هیچ‌گونه علائم یا زخمی نداشته باشید.

چگونه می‌توانم از تبخال تناسلی جلوگیری کنم؟

اگر تبخال تناسلی دارید، در صورت داشتن هرگونه علائمی از یک اپیزود تبخال، رابطه‌ی جنسی نداشته باشید. استفاده از کاندوم و سدهای لاتکس در بین اپیزودها می‌تواند به پیشگیری از گسترش ویروس کمک کند. اما این ویروس همچنان می‌تواند به‌وسیله‌ی تماس مستقیم پوست به پوست منتقل شود. پزشک‌تان ممکن است توصیه کند که شما یک داروی ضدویروسی روزانه مصرف کنید؛ این داروهای روزانه، تعداد دفعات عود و خطر انتقال عفونت به شریک جنسی شما را کاهش می‌دهند.

اگر تبخال تناسلی ندارید، برای محافظت از خودتان در طول رابطه‌ی جنسی از کاندوم‌ و سدهای لاتکس استفاده کنید. این محصولات به‌طور کامل از شما محافظت نمی‌کنند اما مطمئنا خطر ابتلا به عفونت را تا حدی کاهش می‌دهند.

واکسن پاپیلوم انسانی (HPV)

واکسن HPV، یک واکسن غیرفعال‌شده (غیرزنده) است که در برابر ۴ نوع اصلی HPV از بدن محافظت می‌کند.

این ۴ نوع شامل ۲ نوعی هستند که باعث حدود ۷۰ درصد از سرطان‌های سرویکس (دهانه‌ی رحم) می‌شوند، به علاوه‌ی ۲ نوع دیگری که عامل حدود ۹۰ درصد از زگیل‌های تناسلی هستند. واکسن HPV می‌تواند از اکثر زگیل‌های تناسلی و اکثر موارد سرطان دهانه‌ی رحم پیشگیری کند.

انتظار می‌رود که حفاظت ایجادشده توسط واکسن HPV، طولانی‌مدت (پایا) باشد. اما زنانی که واکسن HPV دریافت می‌کنند، باید همچنان غربالگری سرطان دهانه‌ی رحم انجام دهند زیرا این واکسن در برابر تمام انواع HPV که باعث سرطان دهانه‌ی رحم می‌شوند، حفاظت ایجاد نمی‌کند.

چه کسانی باید واکسن HPV دریافت کنند و چه زمانی برای دریافت این واکسن مناسب است؟

واکسیناسیون روتین (معمول)

• واکسن HPV به‌طور معمول برای دختران ۱۱ و ۱۲ ساله توصیه می‌شود. اما پزشکان ممکن است این واکسن را به دختران ۹ ساله نیز توصیه کنند.
• واکسن HPV4 (نوعی که برای پیشگیری از زگیل‌های تناسلی در دختران توصیه می‌شود) ممکن است در سه دوز به پسران ۹ تا ۲۶ ساله نیز داده شود.

چرا واکسن HPV در این سن به دختران داده می‌شود؟

مهم است که دختران قبل از اولین تماس جنسی‌شان واکسن HPV دریافت کنند، چون در این دوران در معرض HPV قرار نگرفته‌اند. برای این دختران، واکسن HPV می‌تواند تقریبا از ۱۰۰ درصد از بیماری‌های ایجادشده توسط ۴ نوع HPV هدف‌گرفته در این واکسن پیشگیری کند.

با این حال اگر یک دختر یا زن قبلا به یک نوع HPV آلوده شده باشد، این واکسن از بیماری ناشی از آن نوع HPV پیشگیری نخواهد کرد.

برنامه‌ی واکسیناسیون

• این واکسن برای دختران و زنان ۱۳ تا ۲۶ ساله که آن را در سنین پایین‌تر دریافت نکردند نیز توصیه می‌شود.

واکسن HPV به شکل یک سری سه‌دوزه داده می‌شود:

• اولین دوز: حالا
• دومین دوز: ۲ ماه بعد از دوز اول
• سومین دوز: ۶ ماه بعد از دوز اول

دوزهای اضافی (تقویت‌کننده) توصیه نمی‌شوند.

واکسن HPV ممکن است به‌طور همزمان با سایر واکسن‌ها داده شود.

برخی از زنان یا دختران نباید واکسن HPV دریافت کنند یا باید برای دریافت آن صبر کنند

• هر کس که تا به حال یک واکنش آلرژیک جدی و خطرناک نسبت به مخمر، به هر ترکیب دیگر در واکسن HPV یا به دوز قبلی واکسن HPV داشته است، نباید این واکسن را دریافت کند. اگر فرد دریافت‌کننده‌ی واکسن هرگونه آلرژی شدیدی دارد، حتما به پزشک اطلاع دهید.
• زنان باردار نباید این واکسن را دریافت کنند. به‌نظر می‌رسد که این واکسن برای مادر و نوزاد متولدنشده بی‌خطر باشد اما عوارض جانبی آن هنوز تحت بررسی است. دریافت واکسن HPV در دوره‌ی بارداری، دلیلی برای پایان دادن (ختم) بارداری درنظر گرفته نمی‌شود. زنانی که به نوزادان‌شان شیر می‌دهند، می‌توانند با خیال راحت این واکسن را دریافت کنند.
• افرادی که در زمان تعیین‌شده برای تزریق واکسن HPV کمی کسالت دارند، همچنان می‌توانند این واکسن را دریافت کنند اما افراد مبتلا به بیماری‌های متوسط تا شدید باید تا زمان بهبودی کامل صبر نمایند.

خطرات واکسن HPV چیست؟

به‌نظر نمی‌رسد که واکسن HPV هیچ‌گونه عوارض جانبی جدی ایجاد کند.

با این حال یک واکسن مانند هر دارویی احتمالا می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی مانند واکنش‌های آلرژیک شدید شود. ریسک آسیب جدی یا مرگ ناشی از تزریق هر واکسن، بسیار کم است.

مشکلات خفیفی که ممکن است با واکسن HPV اتفاق بیفتند، عبارتند از:

• درد در محل تزریق (حدود ۸ نفر از ۱۰ نفر)
• قرمزی یا تورم در محل تزریق (حدود ۱ نفر از ۴ نفر)
• تب خفیف (تقریبا ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد) (حدود ۱ نفر از ۱۰ نفر)
• خارش در محل تزریق (حدود ۱ نفر از ۳۰ نفر)
• تب متوسط (تقریبا ۳۹ درجه‌ی سانتی‌گراد) (حدود ۱ نفر از ۶۵ نفر)

این علائم، مدت زیادی طول نمی‌کشند و خودبه‌خود ازبین می‌روند.

واکنش‌های آلرژیک خطرناک ناشی از تزریق واکسن‌ها نادر هستند و اگر چنین واکنش‌هایی اتفاق بیفتند، در عرض چند دقیقه تا چند ساعت پس از واکسیناسیون خواهد بود.

واکسن HPV مانند تمام واکسن‌ها همچنان برای مشکلات غیرمعمول یا شدید تحت نظارت قرار خواهد گرفت.

اگر یک واکنش شدید اتفاق بیفتد، چه باید کرد؟

باید به دنبال چه علائمی باشید؟

• هرگونه وضعیت غیرعادی مانند تب بالا یا تغییرات رفتاری. علائم یک واکنش آلرژیک جدی می‌توانند شامل اِشکال در نفس کشیدن، گرفتگی صدا یا خس‌خس، کهیر، رنگ‌پریدگی، ضعف، ضربان قلب تند یا سرگیجه باشند.

باید چه کار کنید؟

• با پزشک تماس بگیرید یا فرد را فورا نزد پزشک ببرید.
• اتفاقی که افتاده است، تاریخ و زمان وقوع آن و زمان انجام واکسیناسیون را به پزشک اطلاع دهید.
• از پزشک، پرستار یا مرکز بهداشت بخواهید با پر کردن یک فرم مخصوص عوارض جانبی واکسن، واکنش آلرژیک شما را گزارش دهند.

چگونه می‌توانید اطلاعات بیشتری کسب کنید؟

• از پزشک یا پرستارتان سوال کنید. آنها می‌توانند بروشور داخل جعبه‌ی واکسن را به شما نشان دهند یا منابع اطلاعاتی دیگری به شما معرفی کنند.
• با مرکز بهداشت تماس بگیرید.
• به سایت وزارت بهداشت مراجعه کنید.