شش ماه از ورود مدیر جدید دفتر گذشته و تمرکز کاری کمی تغییر کرده است. مدیر قبلی، شیرین، با استفاده از مهارت‌هایش در امور مالی موفق شده بود روال جدیدی در چک کردن گزارش‌های مالی ماهیانه برای تمامی پروژه‌ها ایجاد کند. ولی مدیر جدید، محمد، در طراحی گرافیک استعداد دارد و حالا با استفاده از طراحی گرافیک گزارش‌ها را بهسازی می‌کند تا مؤثر‌تر شوند. در کل، هر دوی آنها مدیران خوبی هستند و مشارکت خوبی در افزایش بازدهی تیم داشته‌اند.
خب، چه اتفاقی در اینجا افتاده است؟ پاسخ این است که هم محمد و هم شیرین، مفهوم تغییر و دست‌ساز کردن شغل متناسب با استعداد را به کار گرفته‌اند. خیلی از مشاغل انعطاف‌پذیر هستند و می‌توان تمرکز بر روی آنها را بر اساس مهارت‌ها و علائق فردی که کار را انجام می‌دهد تغییر داد. با ایجاد کمی تغییر بدین شکل می‌توانید از نقاط قوت خود استفاده‌ی بهتری ببرید و در نتیجه عملکرد و رضایت شغلی خود را افزایش دهید. می‌توانید تمرکز بر روی شغل خود را به سمت کارهایی معطوف کنید که آنها را واقعا خوب انجام می‌دهید و بدون آنها احتمالا عملکرد ضعیف‌تری خواهید داشت.
شاید به نظر ایده‌ی ساده‌ای برسد، اما چیزی که مهارت خاص شما را به یک ابزار واقعا قدرتمند تبدیل می‌کند این است که به شما اجازه می‌دهد کنترل بیشتری بر زندگی حرفه‌ای‌تان داشته باشید و در عین حال کارفرمایتان را هم راضی نگه دارید. در اصل هر شغلی را می‌توان دست‌ساز کرد و تغییر داد؛ می‌توانید این کار را هر وقت که خواستید و بدون نیاز به مشورت با مدیران و اجازه گرفتن از آنها انجام دهید.
چطور می‌توانید همین امروز شغل‌تان را برای خودتان دست‌ساز کرده و تغییر دهید
برای دست‌ساز کردن شغل خود این مراحل را دنبال کنید:
- تصمیم بگیرید چه چیزی را میخواهید تغییر دهید.
- تأثیری را که این تغییر بر شما و محیط کاری‌تان می‌گذارد، ارزیابی کنید.
- پیشرفت کار را دنبال کنید.
حالا اجازه دهید این مراحل را با جزئیات بیشتری توضیح دهیم.
قدم۱: ببینید با دست‌ساز کردن شغل‌تان در اصل چه چیزی را میخواهید تغییر دهید
برای دست‌ساز کردن شغل‌تان می‌توانید در یک یا چند مورد زیر تغییر ایجاد کنید تا به شغل ایده‌آل‌‌تان نزدیک‌تر شوید.
- محتوای وظایف: با استفاده از مهارت‌هایی که دارید، روش انجام کارها را تغییر دهید یا با استفاده از دانش خود روش کار را طوری تغییر دهید که بتوانید به نتایج بهتری دست پیدا کنید. کاری که محمد و شیرین انجام داده بودند، در این دسته قرار می‌گیرد. به طور خلاصه، باید فرصت‌هایی ایجاد کنید که نقاط قوت‌تان را به کار می‌گیرند.
- روابط: در اینجا، می‌توانید به دنبال راه‌هایی برای داشتن تعاملات بهتر با همکاران‌تان باشید. در مثالی که قبلا ذکر کردیم، محمد می‌تواند داوطلب شود تا افرادی را که تازه استخدام شده‌اند، راهنمایی کند.
- هدف: می‌توانید توصیف شغل‌تان را طوری تغییر دهید که انعکاس تأثیر واقعی کاری باشد که انجام می‌دهید. مثلا اگر برنامه‌نویسی هستید که در بخش آی.تیِ فرودگاه کار می‌کنید، می‌توانید در تعریف شغل‌تان به جای اینکه از «کد نویسی» استفاده کنید، آن را «کمک به مردم برای لذت بردن از سفری بدون مشکل» بنامید. برای راهنمایی بیشتر، مقاله ایجاد رضایت شغلی را بخوانید.
توجه:
تغییر معنی و هدف شغل، نیازی به ایجاد تغییر در محتوای کارتان ندارد و با اینکه می‌تواند به رضایت شغلی‌تان بیفزاید اما بر افزایش مهارت و نتیجه‌ی کارتان تأثیر چندانی نمی‌گذارد. به همین دلیل بهتر است در دسته‌ی اول و دوم (محتوای وظایف و روابط) دنبال چیزهایی برای تغییر دادن باشید تا بتوانید به بهترین شکل شغل‌تان را دست‌ساز کنید.
قدم۲: بررسی کنید که چطور دست‌ساز کردن شغل بر شما و محیط اطراف‌تان تأثیر می‌گذارد
دست‌ساز کردن شغل باعث می‌شود از علائم موقعیتی که روانشناسان آن را « ناتوانی تلقین شده» می‌نامند خلاص شوید و شرایط خود را تغییر دهید. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که افراد عادت می‌کنند به کارهای مثبتی که انجام می‌دهند بی‌تفاوت شوند و تصور می‌کنند که کارهایشان هیچ فایده‌ای ندارند.
برای این کار همواره باید تأثیراتی را که ممکن است این تغییرات در ابعاد بزرگ‌تر و بر محیط کاری شما داشته باشند بررسی کنید. در اینجا، باید مشتریان، همکاران، مدیران و تمامی سازمان را در نظر بگیرید.
به یاد داشته باشید که دست‌ساز کردن مؤثر کار، معمولا به پیدا کردن یک راه‌حل بُرد-بُرد منجر می‌شود. به عنوان مثال، اگر شما تجارب خوبی در استفاده از سیستم حسابداری شرکت دارید، می‌توانید داوطلب شوید تا این سیستم را به افرادی که تازه استخدام شده‌اند بیاموزید یا سیستم را برای دیگر همکاران‌تان به‌روز رسانی کنید. شاید این کار برای‌تان رضایت به همراه داشته باشد، چون از آموزش به دیگران لذت می‌برید، یا شاید باعث افزایش عزت نفس شما شود یا باعث شود با کارمندانی که در بخش‌های دیگر کار می‌کنند تعامل بیشتری داشته باشید. چیزی که از این کار عاید سازمان شما می‌شود، داشتن محیط کاری کارآمدتر و کارمندان آموزش دیده‌تر است.
مراقب باشید که دست‌ساز کردن شغل‌تان به یک راه‌حل بُرد-باخت تبدیل نشود. مثلا، اگر دوست ندارید با مدیرتان جلسه داشته باشید، شاید وسوسه شوید که شغل‌تان را طوری تغییر دهید که ساعات بیشتری را در مکانی بگذرانید که دور از مدیر باشید و در نتیجه کمتر او را ببینید. شاید با این کار بتوانید به هدف کوتاه مدت خود که اجتناب از دیدن رئیس است برسید، اما در نهایت تأثیر این کار منفی خواهد بود. سعی کنید تصمیماتی که می‌گیرید نتایج مثبتی برای سازمان‌تان داشته باشد.
پس حتما به دنبال راه‌حل‌هایی باشید که به نفع هر دو طرف است، و با محیط کاری‌تان هماهنگی دارد. اگر اینطور نیست، به قدم۱ برگردید تا ببینید آیا ایجاد تغییرات دیگری به هدف دست‌ساز کردن کارتان، می‌تواند مفیدتر باشد.
همچنین اگر مسئولیت‌های مدیریتی دارید، باید حتما وقتی میخواهید شغل‌تان را دست‌ساز کنید، آنها را هم در نظر بگیرید. وقتی بر افراد دیگری باید نظارت داشته باشید، حتی اعمال کوچک‌ترین تغییرات می‌تواند بر کار افرادی که تحت نظر شما هستند تأثیر بگذارد.
قدم۳: پیشرفت کار را دنبال کنید
بعد از اینکه از مرحله‌ی اول و دوم را پشت سر گذاشتید، وقت آن رسیده که تغییرات لازم در شغل‌تان را به مرحله‌ی عمل درآورید و اطمینان حاصل کنید که این تغییرات چیزهایی را که میخواهید، به شما می‌دهند، رئیس و مشتریان را راضی نگه می‌دارند و با محیط کاری شما هماهنگ هستند. اگر همه چیز به دقت تحت نظر گرفته شود و شما هم از اتفاقی که در حال افتادن است راضی باشید، می‌توانید تغییراتی را که اعمال کرده‌اید، به عادتی همیشگی تبدیل کنید.
توصیه می‌کنیم تصوری را که از شغل‌تان دارید، بدین شکل تغییر دهید: این شما هستید که تصمیم می‌گیرید چه چیزهایی به شما رضایت بیشتری می‌دهند و باعث می‌شوند بازدهی‌تان افزایش پیدا کند و این شما هستید که تصمیم می‌گیرید تغییرات لازم را اعمال کنید.
دست‌ساز کردن شغل چه فایده‌ای برای شما دارد؟
دست ساز کردن شغل برای شما فواید زیادی دارد که در زیر به تعدادی از آنها اشاره شده است:
- از کاری که انجام می‌دهید رضایت بیشتری به دست می‌آورید.
- با انرژی و شوق بیشتری کارتان را انجام می‌دهید.
- با افزایش مهارت‌ها، به رشد فردی دست پیدا می‌کنید.
- و البته، بهینه‌سازی مهارت‌ها از طریق دست‌ساز کردن شغل می‌تواند منجر به ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر شود.
نکته۱:
همیشه می‌توانید نظر مدیرتان را درباره‌ی اینکه چطور می‌توانید شغل‌تان را دست‌ساز کنید بپرسید. اما قبل از اینکه شروع کنید منتظر تأیید مدیر نمانید. در این کار، باید خودتان ابتکار عمل را به دست بگیرید.
نکته۲:
انتظار نداشته باشید که شغل‌تان را کاملا تغییر دهید. به هر حال، کارفرمای شما به فردی نیاز داشته که این وظایف را انجام دهد و شما وقتی استخدام شدید با این موضوع موافقت کردید. مطمئن شوید که با دست‌سازی شغل‌تان تغییری در وظایف اصلی که باید انجام دهید ایجاد نشود.
نکته۳:
برای راهنمایی‌های بیشتر در مورد اینکه چطور کارتان را دست‌ساز کنید، می‌توانید از بعضی از همکاران‌تان که موفق هستند و از شغل‌شان رضایت دارند مشورت بخواهید. با دسته‌بندی تجارب آنها برطبق لیستی که در قدم۱ به آن اشاره شد، می‌توانید ایده‌های جالبی برای خودتان پیدا کنید.
