می‌توانیم نمودار درختی را به عنوان ابزار ساده‌ای که معمولا برای محاسبه‌ی احتمالات یا ترسیم مجموعه‌ای از رویدادها استفاده می‌شد با ریاضی دوران دبیرستان پیوند بزنیم؛ اما این نمودارها در محل کار هم می‌توانند مفید واقع شوند. آن‌ها کمک می‌کنند تا گزینه‌ها را تحلیل و مسائل را حل کنید و همراه اعضای گروه خود، طوفان فکری مفیدی داشته باشید. در این مقاله نگاهی می‌اندازیم به این‌که نمودار درختی چیست و درباره‌ی شیوه‌های بسیار قدرتمندی که می‌توانید آن‌ها را به کار بگیرید، بحث می‌کنیم.
نمودار درختی چیست؟
نمودار درختی معادل بصری روابط است که با گره‌ای مرکزی یا «تنه» آغاز می‌شود. این گره مرکزی یا تنه، در واقع همان مسئله‌ای است که باید حل شود، یا ایده‌ای است که در حال تحلیل و بررسی آن هستید. هر راه‌حل احتمالی یا رویدادی «شاخه»ی خودش را دارد که از سمت راستِ بالا یا پایین تنه بیرون می‌آید. تصمیمات یا پیامدها یا تاثیرات فرعی، از هر یک از این «شاخه‌های لایه‌ی دوم» منشعب می‌شوند و به این نمودار، ساختاری درخت‌گونه می‌دهند.
می‌توانید از نمودارها برای ریز کردن دسته‌بندی‌ها یا رویدادها و رسیدن به سطوح پایین‌تری از جزئیات استفاده کنید. این امر کمک می‌کند مسائل پیچیده (و راه‌حل‌های موجود پیشنهادی) را ساده کنید و بدین ترتیب با داشتن شکل جامعی از گزینه‌ها، تصمیم گیری برای‌تان بسیار آسان‌تر خواهد شد.
نمودار درختی در این موارد هم کارایی دارد:
- یافتن ریشه‌ی اصلی بروز یک مشکل
- برنامه ریزی گام‌های موردنیاز برای حل مسئله یا اجرای یک طرح
- شناسایی وسعت حقیقی یک پروژه
- توضیح گام‌ها یا جزئیات برای دیگران
- طوفان فکری درباره‌ی پیامدهای احتمالی
نمودار درختی همچنین کمک می‌کند مسیر تفکر را از یک «تصویر بزرگ و جامع» با دقت در پیچیدگی‌های جزئی مسئله تغییر دهیم. وقتی اولین بخش ترسیم نمودار را آغاز می‌کنید، در وسیع‌ترین نمای ممکن به مسئله نگاه می‌کنید. وقتی شاخ و برگ به آن می‌دهید، تمرکز خود را دقیق و دقیق‌تر می‌کنید و به ریزترین جزئیات می‌رسید. این تغییر مسیر در نگاه کلی به‌ویژه زمانی مفید است که با مسائل بزرگ و پیچیده روبه‌رو می‌شوید.
مثال
رئیس شرکت از مریم و گروهش خواست عملکردشان را تا ۲۰ درصد بهبود ببخشند. مریم نمودار درختی کشید تا این هدف را به اهداف کوچکتری تقسیم کند تا اعضای گروه دقیقا متوجه شوند چه کار باید انجام دهند.
او ابتدا با نوشتن هدف اصلی شروع کرد: عملکرد را تا ۲۰ درصد بهبود بدهید. این هدف «تنه»ی نمودار است. بعد از آن او و گروهش درباره‌ی این‌که چگونه می‌توانند به این هدف دست یابند؛ بحث کردند. گروه برای هر ایده‌ای، «شاخه»ی جدیدی در این نمودار ایجاد کرد تا به سازنده‌تر شدن آن کمک کند.
- آموزش اعضای گروه
- سازمان‌یافته‌تر شدن
- یافتن مشتری‌های بیشتر
هر کدام از این ایده‌ها باید ریزتر شوند تا اعضای گروه کاملا در جریان آن‌چه باید انجام دهند قرار بگیرند. پس گروه به طوفان فکری ادامه داد و این شاخه‌های فرعی را اضافه کرد:
۱. آموزش اعضای گروه
- چرخش شغلی
- کارآموزی در جایگاه‌های دیگر سازمان
- به اشتراک‌گذاری وظایف کاری
۲. سازمان‌یافته‌تر شدن
- ساده‌سازی سیستم بایگانی مشتری‌ها
- کم کردن شلوغی دفتر
- آموزش مدیریت زمان
۳. پیدا کردن مشتری های بیشتر
- افزایش تماس‌های تصادفی
- توسعه‌ی شبکه های اجتماعی
- حمایت از رویدادهای اجتماعی
مریم و گروهش به گسترش نمودار ادامه دادند و از شاخه‌های نهایی هم برای واگذاری وظایف به افراد مشخص و همین‌طور تعیین مهلت استفاده کردند. او یک کپی از این نمودار را روی دیوار اتاق استراحت نصب کرد تا به همه یادآوری کند که چه کار باید بکنند و هر کس چه وظیفه‌ای بر عهده دارد.
انواع نمودار درختی
انواع مختلفی از نمودار درختی وجود دارند و هر کدام کاربرد خاص خودش را دارد.
تصمیم‌گیری
درخت تصمیم گیری یکی از انواع معمول نمودار درختی هستند. آن‌ها کمک می‌کنند تا وقتی با چندین گزینه‌ی محتمل روبه‌رو هستید، بهترین انتخاب را انجام دهید. با استفاده از این نمودارها، به همه‌ی راه‌حل‌ها نگاه می‌کنید و پیامدهای بالقوه‌ی هر یک را بررسی می‌کنید تا تعیین کنید کدام یک بهترین تعادل را بین ریسک و فایده آن ارائه می‌کند.
حل مسائل
اگر با مسئله‌ی پیچیده‌ای روبه‌رو هستید، شناسایی علت اصلی آن و رسیدن به راه‌حلی مؤثر می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. نمودار درختی ویژه‌ی حل مسئله، می‌توانند در ساده‌سازی این وظیفه به شما کمک کنند.
پیش‌بینی رفتار
می‌توانید برای پیش‌بینی رفتار هم از نمودار درختی استفاده کنید. این نمودارها معمولا در نظریه بازی ها برای پیش‌بینی چگونگی واکنش رقبا در وضعیتی فرضی یا در چگونه به سرانجام رسیدن مذاکره استفاده می‌شوند. در این زمینه، باید از «درخت‌های بازی» استفاده کنید تا همه‌ی حرکت‌های ممکن را برای «بازیکن‌ها» ترسیم کنید.
در مورد نمودار درختی در پایه ی ششم و آزمون تیزهوشان توضیح دهید.
سلام بر شما
بهتره وب‌سایت‌های مرتبط با مطالب درسی رو جستجو کنید دوست گرامی.