قرص پردنیزولون و هرآنچه که باید درباره آن بدانید

قرص پردنیزولون (Prednisolone) استروئید (Steroid) یا کورتیکواستروئید (Corticosteroid) است و برای درمان بیماری‌های مختلفی تجویز می‌شود، از جمله حساسیت‌ها، بیماری های خونی، بیماری های پوستی، عفونت‌ها، برخی سرطان‌ها و همچنین‌ برای جلوگیری از وازنش یا رد پیوند پس از پیوند عضو. در این مقاله، درباره عوارض قرص پردنیزولون،‌ بهترین زمان مصرف آن،‌ مصرف قرص پردنیزولون برای کودکان،‌ اثرات قرص پردنیزولون در بارداری می‌گوییم. با ما همراه باشید.

کاربردهای قرص پردنیزولون

«قرص پردنیزولون ۵ برای چیست» سؤال رایجی است که بسیاری دنبال جوابش هستند. قرص پردنیزولون در دوزهای مختلف التهاب را کاهش می‌دهد و سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند که این تضعیف سیستم ایمنی برای مهار بیماری‌های خودایمنی مانند روماتیسم مفصلی (Rheumatoid Arthritis) مفید است؛ در چنین بیماری‌هایی سیستم ایمنی به‌اشتباه به بافت‌های خودش حمله می‌کند. پردنیزولون هم به‌صورت قرص و هم به‌صورت شربت تجویز می‌شود. البته به‌صورت تزریقی هم وجود دارد، اما تزریقش معمولا فقط در بیمارستان انجام می‌شود.

عوارض قرص پردنیزولون

هرچه مقدار مصرف پردنیزولون بیشتر باشد، احتمال ابتلا به عوارض جانبی هم بیشتر می‌شود. با مصرف کمتر از ۲۰ میلی‌گرم در روز، بعید است دچار عوارض جانبی شوید. بعضی از عوارض جانبی مانند معده درد یا تغییر حالات روحی به‌سرعت رخ می‌دهند و بعضی دیگر مانند پُف‌کردن صورت بعد از چند هفته یا چند ماه بروز می‌کنند.

عوارض جانبی معمول پردنیزولون

این عوارض جانبی در بیش از یک مورد از ۱۰۰ نفر رخ می‌دهند. اگر با چنین عوارضی مواجه شدید، مصرف را قطع نکنید، اما اگر اذیت می‌شوید یا عوارض از بین نمی‌روند، با پزشک خود مشورت کنید.

• افزایش وزن؛
• سوءهاضمه؛
• بی‌خوابی؛
• اضطراب؛
• تعریق فراوان.

عوارض جانبی جدی پردنیزولون

اگر مقدار مصرفتان بیش از ۲۰ میلی‌گرم در روز است یا بیش از چند هفته است که قرص پردنیزولون را مصرف می‌کنید، احتمالش بیشتر است که دچار عوارض جانبی جدی آن شوید.

چنانچه با این شرایط مواجه شدید، به‌سرعت با پزشک تماس بگیرید:

• تب، لرز، گلودرد، گوش درد یا درد سینوس شدید، سرفه، ترشح بیشتر بزاق یا تغییر رنگ بزاق، درد هنگام ادرار، زخم‌ دهان یا زخمی که بهبود نمی‌یابد. اینها ممکن است نشانه عفونت باشند.
• خواب‌آلودگی یا سرگیجه، احساس تشنگی یا گرسنگی زیاد، ادرار زیاد، قرمزی پوست، تنفس سریع یا تنفسی که بوی میوه می‌دهد. اینها ممکن است نشانه قند خون بالا باشند.
• افزایش وزن، پف‌کردن یا گردشدن صورت، سردردهای بسیار بد و کُندبودن روند بهبودی زخم. اینها ممکن است نشانه سندرم کوشینگ (Cushing’s Syndrome) باشند.
• معده‌درد شدید یا استفراغ، سرگیجه شدید یا بیهوشی، ضعف عضلانی، خستگی زیاد، تغییر حالات روحی، ازدست‌دادن اشتها و کاهش وزن. اینها ممکن است نشانه مشکل غدد فوق‌کلیوی باشند.
• درد یا ضعف عضلات، گرفتگی عضلات و ضربان قلب غیرمعمول. اینها ممکن است نشانه کمبود پتاسیم باشند.
• معده‌درد شدید، کمردرد شدید و استفراغ. اینها ممکن است نشانه مشکلات لوزالمعده باشند.

اگر با این شرایط مواجه شدید هم به‌سرعت با پزشک تماس بگیرید:

• نفس‌نفس‌زدن؛
• ورم دست‌ها و پاها؛
• تغییر بینایی؛
• هرگونه کبودی یا خون‌ریزی غیرمعمول؛
• مدفوع سیاه؛
• استفراغ سیاه یا قهوه‌ای تیره یا استفراغ خون.

واکنش حساسیتی جدی

در موارد نادر، ممکن است دچار واکنش حساسیتی جدی (آنافیلاکسی) به پردنیزولون هم بشوید. اگر با این شرایط مواجه شدید، به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید:

• ضایعه پوستی راش (Rash) که با خارش پوست، قرمزی، ورم، زخم یا پوسته‌‌پوسته‌شدن همراه است.
• خس‌خس هنگام تنفس.
• احساس سفتی در سینه یا گلو؛
• دشواری تنفس یا حرف‌زدن؛
• تورم دهان، صورت، لب‌ها، زبان یا گلو.

اینها نشانه‌های هشداردهنده واکنش حساسیتی جدی‌اند و اورژانسی محسوب می‌شوند.

آنچه در اینجا خواندید، همه عوارض جانبی قرص پردنیزولون نیستند. اگر می‌خواهید با همه عوارض جانبی این دارو آشنا شوید، برگه داخل جعبه قرص را بخوانید.

رشد نامنظم در کودکان

درمان‌های طولانی با پردنیزولون ممکن است سرعت رشد طبیعی کودکان و نوجوانان را کاهش دهند. البته پزشک کودک رشد او را حین مصرف استروئید با دقت کنترل می‌کند و به‌سرعت متوجه کاهش سرعت رشد می‌شود و در صورت لزوم، درمان را تغییر می‌دهد.

اگر نگرانید، درباره خطرات مصرف پردنیزولون برای کودکان با پزشک مشورت کنید.

مقابله با عوارض جانبی قرص پردنیزولون

• افزایش وزن: سعی کنید بدون آنکه مقدار غذای خود را افزایش دهید، تغذیه مناسبی داشته باشید تا وزنتان خیلی زیاد نشود. ورزش منظم هم برای ثابت نگه‌داشتن وزن مفید است.
• سوءهاضمه: پردنیزولون را با غذا مصرف کنید تا احتمال مشکلات معده کاهش یابد. اگر هنگام مصرف این دارو از خوردن غذاهای چرب و پرادویه هم پرهیز کنید، بهتر خواهد بود. اگر با وجود این همچنان نشانه‌های سوءهاضمه ادامه یافتند، از پزشک خود بخواهید در صورت امکان داروی دیگری هم برای معده‌تان تجویز کند.
• مشکلات خواب: قرص پردنیزولون را صبح‌ها بخورید تا موقع خواب میزان آن در بدنتان به کمترین حد برسد.
• اضطراب: اگر موقع خواب مضطربید، پردنیزولون را صبح‌ها بخورید تا موقع خواب، میزان آن در بدنتان به کمترین حد برسد.
• تعریق زیاد: لباس کمتری بپوشید، از اسپری‌های ضدتعریق استفاده کنید و خودتان را با پنکه و کولر خنک نگه دارید. اگر با این توصیه‌ها بهتر نشدید، با پزشکتان مشورت کنید؛ شاید داروی دیگری تجویز کند.

بهترین زمان مصرف قرص پردنیزولون و نحوه مصرف آن

قرص پردنیزولون را حتما طبق تجویز پزشک مصرف کنید. مقدار معمول پردنیزولون ۵ میلی‌گرم تا ۶۰ میلی‌گرم در روز است. یک میلی‌لیتر شربت پردنیزولون تقریبا برابر ۱۰ میلی‌گرم از آن است.

بهتر این است که روزی یک‌ بار، درست بعد از صبحانه، پردنیزولون مصرف کنید مگر اینکه پزشک تجویز دیگری کرده باشد. مثلا اگر مقدار مصرف روزانه‌تان ۴۰ میلی‌گرم است، شاید پزشک بگوید ۸ عدد قرص پردنیزولون ۵ میلی‌گرم را یکجا مصرف کنید.

قرص پردنیزولون را با صبحانه بخورید تا معده‌تان اذیت نشود. ضمن اینکه وقتی پردنیزولون را صبح مصرف می‌کنید، دیگر بی‌خوابتان نمی‌کند.

اگر روی بسته قرص پردنیزولون شما برچسب دارای پوشش روده‌ای (Enteric Coated) یا مقاوم در برابر گوارش (Gastro Resistant) زده شده است، می‌توانید این قرص‌ها را با غذا یا بدون غذا مصرف کنید، اما حتما آن را کامل قورت بدهید. اگر قرص پردنیزولون دارای پوشش روده‌ای یا مقاوم در برابر گوارش مصرف کرده‌اید، تا ۲ ساعت قبل و بعد از آن، داروهای سوءهاضمه مصرف نکنید.

گاهی‌اوقات هم توصیه می‌شود پردنیزولون را یک روز در میان مصرف کنید.

مقدار مصرف قرص پردنیزولون

مقدار مصرف، به بیماری و کوتاهی یا بلندی زمانِ مصرف بستگی دارد. این مقدار در کودکان کمتر از بزرگ‌سالانی است که همان بیماری را دارند، چون برحسب قد و وزن محاسبه می‌شود.

آیا مقدار مصرف پردنیزولون کم و زیاد هم می‌شود؟

ممکن است مقدار مصرف پردنیزولون بنا بر تجویز پزشک بیشتر یا کمتر شود. همین که شروع به بهبود کنید، مقدار مصرفتان هم احتمالا کمتر خواهد شد. احتمالا پزشک پیش از توقف کامل درمان، مقدار مصرف را کمتر می‌کند تا دچار عوارض جانبی قطع ناگهانی مصرف پردنیزولون نشوید. اگر بیماری وخیم‌تر شود هم احتمالا مقدار مصرف افزایش می‌یابد.

فراموش‌کردن یک نوبت مصرف قرص پردنیزولون

اگر یادتان رفت قرص پردنیزولون خود را بخورید، به‌محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر تا فردای آن روز یادتان نیامد که قرصتان را نخورده‌اید، دیگر آن وعده فراموش‌شده را مصرف نکنید.

اگر معمولا یادتان می‌روید قرصتان را بخورید، می‌توانید از زنگ هشدار ساعت یا موبایل برای یادآوری استفاده کنید. می‌توانید از داروخانه‌ها هم توصیه‌هایی برای فراموش‌نکردن مصرف دارو بخواهید.

مصرف زیاد پردنیزولون

بعید است مصرف تصادفی چند قرص پردنیزولون با هم آسیبی به شما بزند اما اگر نگرانید، با پزشک مشورت کنید.

تداخل دارویی پردنیزولون

داروهای زیاد دیگری هستند که با عملکرد قرص پردنیزولون تداخل دارند یا احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهند. اگر می‌خواهید داروی دیگری مصرف کنید، قبل از هر چیز حتما مطمئن شوید که با پردنیزولون تداخلی ندارد.

این مسئله شامل قرص‌هایی که بدون تجویز پزشک می‌خورید هم می‌شود، از جمله آسپرین و مسکن‌های ضدالتهابی مانند ایبوپروفن.

مصرف هم‌زمان پردنیزولون یا مکمل‌ها و داروهای گیاهی

درباره عوارض مصرف هم‌زمان پردنیزولون با مکمل‌ها و داروهای گیاهی اطلاعات بسیار اندکی وجود دارد. برای ایمنی بیشتر اگر داروی دیگری از جمله مکمل، ویتامین یا داروی گیاهی مصرف می‌کنید، حتما با پزشک در میان بگذارید.

چه کسانی می‌توانند قرص پردنیزولون مصرف کنند و چه کسانی نمی‌توانند؟

هم بزرگ‌سالان و هم کودکان می‌توانند پردنیزولون مصرف کنند، اما این دارو برای بعضی‌ها مناسب نیست. اگر یکی از این شرایط را دارید، حتما پیش از مصرف پردنیزولون با پزشک در میانش بگذارید:

• به پردنیزولون یا هر داروی دیگری واکنش حساسیتی داشته‌اید؛
• عفونت دارید (از جمله عفونت‌های چشمی)؛
• می‌خواهید باردار شوید، باردارید یا به نوزادتان شیر می‌دهید؛
• اخیرا با فردی ارتباط داشته‌اید که مبتلا به زونا، آبله‌مرغان یا سرخک بوده است؛
• اخیرا واکسن زده‌اید یا قرار است بزنید.

اگر چنین مشکلاتی دارید، حتما با پزشک در میانشان بگذارید:

• مشکلات و بیماری های کبد؛
• اختلالات روانی (چه خودتان و چه یکی از اعضای خانواده)؛
• زخم‌های بهبودنیافته؛
• نارسایی قلبی یا حمله قلبی؛
• فشار خون بالا؛
• دیابت؛
• صرع؛
• آب سیاه؛
• تیروئید ضعیف؛
• پوکی استخوان؛
• زخم‌معده.

قرص پردنیزولون در بارداری

معمولا در دوران بارداری قرص پردنیزولون تجویز نمی‌کنند، مگر اینکه مزایای مصرف آن از خطراتش بیشتر باشد.

قرص پردنیزولون گاهی‌ طی ۱۲ هفته نخست بارداری مشکلاتی ایجاد می‌کند. مقدار زیاد یا دوره طولانی مصرف این دارو هم ممکن است بر رشد جنین اثر بگذارد.

اگر در دوره بارداری از قرص پردنیزولون استفاده می‌کنید، باید رشد بچه را مرتب بررسی کنید.

قرص پردنیزولون در دوران شیردهی

معمولا در دوره شیردهی می‌توان از قرص پردنیزولون استفاده کرد، اما ممکن است پردنیزولون وارد شیر مادر شود. اگر مقدار مصرفتان زیاد است، باید شرایط و وضعیت عمومی نوزاد مدام بررسی شود تا دچار عوارض جانبی نشود. برای ایمنی بیشتر معمولا توصیه می‌شود ۳ تا ۴ ساعت پس از مصرف قرص پردنیزولون، به کودک خود شیر ندهید.

اگر سعی دارید باردار شوید، باردارید یا به کودکتان شیر می‌دهید، به پزشک اطلاع دهید.

نکته‌های مهم درباره مصرف قرص پردنیزولون

• پردنیزولون را یک‌ بار در روز، آن‌ هم صبح مصرف کنید تا بی‌خوابتان نکند. رایج‌ترین عوارض جانبی مصرف پردنیزولون عبارت‌اند از بی‌خوابی، افزایش وزن، سوءهاضمه و تعریق فراوان.
• مصرف پردنیزولون احتمال ابتلا به عفونت‌ها را افزایش می‌دهد. اگر در معرض بیماری‌های عفونی مانند آبله‌مرغان یا زونا هستید، حتما به پزشک خود اطلاع بدهید.
• اگر بیش از ۳ هفته پردنیزولون مصرف کرده‌اید یا مقدار مصرفتان زیاد است، پیش از هرگونه اقدامی، حتما این مسئله را با پزشک یا دندان‌پزشک خود در میان بگذارید تا بدانند شما پردنیزولون مصرف می‌کنید.
• اگر مصرف پردنیزولون را ناگهان قطع کنید هم ممکن است دچار عوارض جانبی بشوید. اگر بیش از ۳ هفته است که پردنیزولون مصرف می‌کنید یا مقدار مصرفتان به‌مدت بیش از یک هفته زیاد بوده است (بیش از ۴۰ میلی‌گرم)، بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید.

نام‌های تجاری قرص پردنیزولون

• دلتاکورتریل (Deltacortril)؛
• دلتاستب (Deltastab)؛
• دیلاکورت (Dilacort)؛
• پوانتی (Pevanti).

سؤالات رایج

۱. قرص پردنیزولون ۵ برای چیست؟

قرص پردنیزولون التهاب را کاهش می‌دهد و سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند که این تضعیف سیستم ایمنی برای مهار بیماری‌های خودایمنی مانند روماتیسم مفصلی (Rheumatoid Arthritis) مفید است.

۲. مصرف قرص پردنیزولون ۵ برای کودکان ایمن است؟

درمان‌های طولانی با پردنیزولون ممکن است سرعت رشد طبیعی کودکان و نوجوانان را کاهش دهند. البته پزشک کودک رشد او را حین مصرف استروئید با دقت کنترل می‌کند و به‌سرعت متوجه کاهش سرعت رشد می‌شود و در صورت لزوم، درمان را تغییر می‌دهد.

۳. عوارض قرص پردنیزولون بر روی چشم چیست؟

قطره چشمی پردنیزولون برای درمان بیماری‌های التهابی کوتاه‌مدت چشم به کار می‌رود و معمولا عوارضی جز کمی سوزش و تاری دید موقتی ندارد. بااین‌حال، مصرف طولانی‌مدت این قطره ممکن است عوارضی جدی مانند فشار خون چشمی و آب مروارید را در پی داشته باشد.

مدیریت زمان به روش اساتید هاروارد

اولویت‌بندی کارها را بیاموزید تا در زمان کمتر، بهینه‌تر کار کنید.

مشاهده کتاب الکترونیکی