کودکانی که به‌واسطه طلاقِ والدینشان از حضور دائمی پدر یا مادر محروم می‌شوند، ممکن است به‌دلیل رفتار غلط والدین برای مدیریت بحران طلاق دچار آسیب‌های روانی جدی شوند. با توجه به آسیب‌پذیری کودکان در مواجهه با طلاق، در این مقاله قصد داریم اشتباهات رایجی را مطرح کنیم که والدین پس از طلاق مرتکب می‌شوند.
۱. کودک را به پیام‌رسان خودتان و همسر سابقتان تبدیل می‌کنید
بسیاری از والدینی که طلاق گرفته‌اند، سعی می‌کنند هر حرفی را که دارند از طریق فرزندشان به گوش یکدیگر برسانند. والدینی که فرزندشان را وسیله پیام‌رسانی قرار می‌دهند، موجب می‌شوند فشار روانی زیادی به فرزندشان وارد شود. با این کار مدیریت موقعیتی که خودِ والدین قادر به سامان‌دادنش نیستند، بر دوش فرزندشان می‌افتد.
فرستادن ایمیل راهکار به مراتب مناسب‌تری برای برقراری ارتباط با همسر سابقتان است. در ایمیل، والدین بیشتر سعی می‌کنند خودشان را فقط به موضوعاتی محدود کنند که به بزرگ‌کردن فرزندشان مربوط می‌شود. از این رو، کمتر پیش می‌آید که در مکالمات ایمیلی، بحث به جاهای باریک کشیده شود و زخم‌های کهنه سر باز کنند. به‌علاوه، ایمیل پیام مکتوبی است که در صورت ضرورت، در دادگاه قابل‌ارائه است. به همین دلیل طرفین سعی خواهند کرد که در نوشتن ایمیل‌ها محتاط‌تر باشند.
البته چنانچه مجبور شدید تلفنی یا رودررو با همسر سابقتان صحبت کنید، به خودتان مسلط باشید و حاشیه نروید و از همه مهم‌تر اینکه حتی اگر طرف مقابلتان از کوره دررفت، حواستان باشد که خودتان را طعمه عصبانیتش نکنید. هروقت دیدید که بحث دارد به حاشیه کشیده می‌شود، مثلا می‌توانید بگویید: «احساساتت رو درک می‌کنم، اما من الان اینجام که فقط درباره وضعیت تحصیلی سپهر حرف بزنیم نه چیز دیگه‌ای.» پس در شیوه برقراری ارتباط با همسر سابقتان، صلاح است که سلامت روانی فرزندتان را در اولویت قرار دهید.
۲. احساساتی را که باید به مشاور بگویید، با فرزندتان در میان می‌گذارید
صحیح نیست درباره جزئیات طلاق یا احساسات خشمگینانه‌ای که به همسر سابقتان دارید، با فرزندتان صحبت کنید. با این کار به فرزندتان می‌فهمانید که چقدر اوضاع خراب است، در حالی که خودش به‌قدر کافی مضطرب است و دوست ندارد احساس کند که تسلطی بر اوضاع ندارد. سعی کنید از نقش پدری یا مادری خود کوتاه نیایید. لازم است حد و حدودتان را رعایت کنید و به‌جای اینکه برای کمک به فرزندتان متوسل شوید، از مشاور خانواده کمک بگیرید. اینکه فرزندتان را هم‌ردیف خودتان قرار دهید، کار غلطی است و به فرزندتان آسیب می‌زند.
۳. بدون اینکه به احساسات فرزندتان توجه کنید، مدام از همسر سابقتان بدگویی می‌کنید
بچه‌ها نیاز دارند که والدین درکشان کنند، اما احساسات آنها بعد از طلاق دچار تلاطم می‌شود. برای اینکه به فرزندتان کمک کنید، لازم است پای صحبت‌هایش بنشینید و مهم‌تر اینکه به فرزندتان دیکته نکنید باید چطور درباره همسر سابقتان فکر کند. شاید سخت باشد، اما هرگز نباید نزد فرزندتان از همسر سابقتان بدگویی کنید. با این کار انگار دارید خود فرزندتان را به باد انتقاد می‌گیرید، چون بالاخره نیمی از وجود فرزندتان از همسر سابقتان است.
سعی کنید دقیقا به همان چیزی که از فرزندتان می‌شنوید پاسخ دهید، مثلا بگویید: «از اینکه فهمیدی بابات می‌خواد دوباره ازدواج کنه، خیلی ناراحتی؟» فقط کافی است به فرزندتان گوش کنید و نشان دهید که درکش می‌کنید، اما نیازی نیست که حتما راه‌حل خاصی در چَنته داشته باشید. همچنین می‌توانید به فرزندتان پیشنهاد کنید که احساساتش را بنویسد و با همسر سابقتان در میان بگذارد، اما اگر دوست ندارد مجبورش نکنید. احساسات فرزندتان را جدی بگیرید و بدانید زخمی که به روحش خورده است فقط از طریق برقراری ارتباط صمیمانه و درک متقابل درمان خواهد شد.
۴. هربار فرزندتان با همسر سابقتان ملاقات می‌کند، یا هیچ حرفی نمی‌‌زنید یا سؤال‌پیچش می‌کنید
به روزهایی که فرزندتان با همسر سابقتان وقت می‌گذراند، حساسیت نشان ندهید. کافی است فکر کنید که به منزل یکی از بستگان مثلا خاله یا عمه‌اش رفته است. اینکه از فرزندتان درباره وقتی که با همسر سابقتان گذرانده است هیچ سؤالی نکنید، موجب اضطرابش می‌شود و این حس را منتقل می‌کند که اجازه ندارد دنیای پدر و مادرش را با یکدیگر قاتی کند و در واقع باید آسه برود و آسه بیاید. اما زیادی سؤال‌پیچ‌کردن هم کار درستی نیست، چون این‌طوری فرزندتان را در وضعیت روانی تحمل‌ناپذیری قرار می‌دهید. در عوض توصیه می‌شود که از فرزندتان سؤالات سرگرم‌کننده و کلی بپرسید تا اضطرابش کم شود.
۵. سر اینکه کدامتان والد محبوب‌تری است رقابت می‌کنید
بعد از جدایی، بازی‌کردن نقش والد خوب بسیار وسوسه‌انگیز است. برای همین مثلا وقتی فرزندتان می‌گوید «مامان همیشه می‌ذاره بعد از غذا بستنی بخورم!» یا «بابا می‌گه لازم نیست تمرین املا کنم.»، ممکن است راحت کوتاه بیایید. اما چنین کاری باعث مشکلاتی جدی می‌شود. مثلا ممکن است فرزندتان به این کار عادت و از موقعیت پیش‌آمده سوءاستفاده کند. بنابراین در دام رقابت والد بهتر نیفتید.
۶. به فرزندتان ترحم می‌کنید
گاهی والدین فرزندشان را به‌چشم قربانی طلاق می‌بینند و به او ترحم می‌کنند. این دیدگاه باعث می‌شود تا در تربیت او کوتاهی کنند. مثلا شاید بگویند «طفلکی کلی سختی کشیده. حالا اشکالی نداره تا دیروقت بشینه پای بازی کامپیوتری» یا رفتار ناشایست او در مدرسه را نادیده بگیرند و بگویند «اینها همه‌اش به‌خاطر فشاریه که طلاق ما بهش آورده. لازم نیست من هم دوباره تنبیهش کنم. خودش درست می‌شه».
چنین رفتاری موجب می‌شود که فرزندتان در نقش قربانی فرو برود. به‌جای سهل‌گیری‌های بیجا، برایش توضیح دهید که درک می‌کنید وضعیت سختی است و عواطف پیچیده و درهمی دارد، اما هیچ‌کدام از اینها رفتار ناشایست را توجیه نمی‌کنند.
۷. برای حل مشکلات با همسر سابقتان همکاری نمی‌کنید
گاهی والدین پس از جدایی، از همکاری برای حل مشکلات فرزندشان سر باز می‌زنند. این رفتار هیچ فایده‌ای ندارد. بهتر است با همسر سابقتان و هر متخصصی که لازم است برای حل مشکلات همکاری کنید. حتی اگر به‌نظرتان مسائل مطرح‌شده مشکل به حساب نمی‌آیند یا همسر سابقتان را مقصر مشکلات پیش‌آمده می‌دانید، باز هم بهتر است گوش شنوا داشته باشید و مشکل احتمالی را بررسی کنید.
والدینی که با رفتارهای غلط به فرزندشان آسیب زده‌اند، چطور می‌توانند اشتباهاتشان را جبران کنند؟
بسیاری از والدینی که طلاق گرفته‌اند، ممکن است بعد از خواندن این مقاله به اشتباهاتی که ناخواسته در حق فرزندشان مرتکب شده‌اند پی ببرند. اما هنوز هم فرصت دارید تا آسیب‌هایی را که در نتیجه طلاق و مدیریت ناصحیح شرایط به فرزندتان وارد کرده‌اید، جبران کنید. فرزندتان به‌ویژه تا زمانی که در اوایل یا اواسط نوجوانی است بخشندگی بیشتری دارد، اما شاید در اواخر نوجوانی کمی سخت‌تر بتوانید از خشم او بکاهید. برای جبران اشتباهات‌تان می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
- از فرزندتان عذرخواهی کنید و مطمئن باشید که عذرخواهی بابت اشتباهات‌تان تأثیر خیلی زیادی بر بهبود روابطتان دارد.
- به فرزندتان توضیح دهید که دقیقا چه رفتارهای اشتباهی کرده‌اید و سپس سعی کنید که از همان لحظه به‌بعد رفتارتان را اصلاح کنید.
- از فرزندتان بخواهید هربار که شروع به بدگویی از همسر سابقتان می‌کنید، کاری کند که به خودتان بیایید و از ادامه رفتار غلطتان اجتناب کنید. مثلا به فرزندتان یاد دهید که در این موارد، دستش را بالا بگیرد تا یادتان بیاید که دارید اشتباه می‌کنید.
۸،۰۰۰ تومان
