تعمیر، نگهداری و عیب یابی خودرو حتی در سطح ابتدایی آن برای افرادی که اطلاعات فنی ندارند می‌تواند بسیار پیچیده باشد. در این مطلب به شما توضیح خواهیم داد که چطور در چهار مرحله می‌توانید تشخیص دهید که مشکل خودرویتان از کجاست. با ما همراه باشید.
چرا باید توانایی عیب یابی خودرویمان را داشته باشیم؟
خودروها از گذشته تابه‌امروز بسیار پیشرفته‌تر شده‌اند و اجزای کامپیوتری جدید و پیش‌رانه‌های پیچیده‌تری در آنها تعبیه شده است؛ به‌همین‌دلیل، تشخیص مشکلات خودرو و تعمیر آنها تاحدودی دشوارتر شده است. سردرآوردن از مشکلات خودرو برای کسانی که اطلاعات فنی و مکانیکی ندارند، تقریبا غیرممکن است. بااین‌حال، خوشبختانه هرکسی می‌تواند به‌سادگی و فقط با استفاده از حواس پنجگانه‌اش (به‌جز چشایی!) برخی از مشکلات مربوط به خودرویش را تشخیص دهد؛ زیرا بیشتر خودروها علائمی دارند که هریک از آنها به مشکلات خاصی مربوط است.
شناسایی منبع و محل اصلی مشکل، گام مهمی در تشخیص مشکلات و عیوب خودرو است. حداقل متوجه خواهید شد کدام قسمت دچار مشکل شده است و باید آن را به چه کسی نشان دهید: مکانیک، باتری‌ساز، تعویض‌روغنی یا جاهای دیگر. البته اگر کمی آشنایی داشته باشید احتمالا می‌توانید خودتان به کمک یک راهنما، لوازم یدکی موردنیاز را تهیه و جایگذاری کنید.
مرحله اول: از حس بویایی استفاده کنید
بینی شما می‌تواند در تشخیص برخی مشکلات مربوط به خودرو، راهنمایتان باشد.
گام اول: هر گونه بوی غیرعادی را جدی بگیرید
آیا در خودرویتان بوی غیرعادی حس می‌کنید؟ بوهای مختلف در داخل یا بیرون خودرو می‌تواند نشانه برخی مشکلات باشد. کشف بوهای غیرعادی در خودرو، برخلاف صدا یا لرزش، خیلی راحت‌تر است. دلیلش این است که خودروها خودشان هم سروصدا و لرزش‌های طبیعی دارند، اما معمولا بوی خاصی در آن وجود ندارد.
مراقب بوهای عجیب در خودرویتان باشید. در ادامه، برخی از بوهای عجیبی را که ممکن است حس کنید، به‌ترتیب اهمیت آورده‌ایم:
گام دوم: بوی اگزوز درون خودرو
اگر بوی دود اگزوز را در داخل ماشین احساس می‌کنید، آن را سرسری نگیرید. این بو نشانه آن است که دود اگزوز از جایی در زیر خودرو به داخل کابین آن وارد می‌شود.
در این شرایط، سریعا خودرو را متوقف کنید و با امدادخودرو تماس بگیرید تا به مشکل رسیدگی کنند. دود اگزوز ماشین حاوی مونوکسید کربن است که درصورت استنشاق می‌تواند سبب کاهش هوشیاری و حتی مرگ شود.
گام سوم: بوی بنزین یا روغن داخل خودرو
اگر بوی بنزین یا روغن در خودرو احساس می‌کنید، معمولا نشانه آن است که یکی از این دو مایع در محفظۀ موتور خودرو نشت می‌کند.
بنزین ممکن است از اطراف مخزن یا زیر خودرو هم نشت کند، اما در این شرایط احتمالا مقداری از آن، کف زمین می‌ریزد و احتمالا آن را خواهید دید. اما اگر درون محفظهٔ موتور نشت کند، فقط می‌توانید بوی آن را حس کنید.
از مکانیک بخواهید هریک از این بوها را بررسی و مشکل را برطرف کند. یادتان باشد اگر به آنها اهمیت ندهید، بعد از مدتی ممکن است آسیب‌های بیشتری به خودرو وارد کنند.
گام چهارم: بوی مایع خنک‌کننده (ضدیخ)
مایع خنک‌کننده یا ضدیخ بوی منحصربه‌فرد مطبوعی دارد که تشخیص آن از همهٔ بوهای مربوط به نشت مایعات خودرو، آسان‌تر است.
اگر مایع خنک‌کننده نشت کند، احتمالا موتور به اندازهٔ کافی خنک نمی‌شود و ممکن است در نتیجهٔ گرمای زیاد آسیب ببیند. خودرو را به متخصص مکانیک نشان دهید تا این مشکل را حل کند.
گام پنجم: بوی گوگرد
تعدادی از اجزای مختلف خودرو هستند که درصورت آسیب‌دیدگی بوی گوگرد منتشر می‌کنند. دو مورد از این اجزا از همه مهم‌ترند: باتری و مبدل کاتالیستی. اگر باتری بیش‌ازحد شارژ شود یا اگر مبدل کاتالیستی خراب شود، بوی گوگرد را درون یا اطراف خودرو استشمام خواهید کرد. گاهی اوقات، مشکلات مربوط به سیستم سوخت می‌تواند این بو را ایجاد کند.
گام ششم: بوی چوب یا لاستیک سوخته
هنگامی‌که اصطکاک و گرمای زیادی به اجزای خودرو ازجمله لنت‌ترمز یا کلاچ وارد می‌شود، ممکن است بوی چوب یا لاستیک سوخته را احساس کنید.
گام هفتم: بوی قارچ یا کپک
اگر اتاق خودرو بوی قارچ یا کپک می‌دهد، احتمالا مشکل از سیستم گردش هوا است. این بو از فیلتر هوای کابین بلند می‌شود، به‌ویژه اگر مدت‌هاست آن را تعویض نکرده‌اید. بااین‌حال، برخی از مشکلات مربوط به سیستم تهویه خودرو یا واحدهای گرمایشی آن هم ممکن است چنین بویی را ایجاد کنند.
برای بررسی هر گونه بوی غیرعادی در خودرویتان، که نمی‌دانید از کجاست، به مکانیک مراجعه کنید.
مرحله دوم: از حس لامسه استفاده کنید
دست‌ها و پاهایتان هم می‌توانند در تشخیص برخی از مشکلات فنی خودرو مفید باشند. از دست‌ها می‌توانید برای تشخیص مشکلات مربوط به سیستم تهویه یا کولر (AC) و بخاری گرفته تا فرمان ماشین استفاده کنید.
گام اول: لرزش و ارتعاش غیرطبیعی
برای استفاده از حس لامسه، نیاز نیست حتما همهٔ قسمت‌های خودرو را به‌شکل فیزیکی و با دست لمس کنید. فقط کافی است لرزش‌های غیرعادی و نشانه‌های غیرطبیعی دیگر را حس کنید.
گام دوم: بررسی داشبورد و اجزای کنسول مرکزی
هرگز این کار را در هنگام رانندگی انجام ندهید. داشبورد خودرو را درحالی‌که روشن است بررسی کنید. چراغ‌راهنما، برف‌پاک‌کن شیشه جلو، کنترل‌های سیستم تهویه و سیستم صوتی را امتحان کنید که آیا درست کار می‌کنند یا نه.
گام سوم: دریچه‌های کولر و بخاری
دریچه‌های تهویه را بررسی کنید. کولر را روشن کنید و روی درجهٔ آخر قرار دهید. سپس دست‌تان را جلوی دریچه‌ها نگه دارید تا مطمئن شوید که هوای خنک را بیرون می‌دهد. اگر سیستم تهویه درست کار نمی‌کند یا دکمه‌های تنظیم آن عمل نمی‌کنند، خودرو را به مکانیک نشان دهید.
گام چهارم: فرمان خودرو
فرمان خودرو، به‌ویژه غربیلک آن، بیشتر از هر قطعهٔ دیگری با دستان شما در ارتباط است. هنگامی‌که فرمان را نگه می‌دارید، برخی از مشکلات مربوط به آن را می‌توانید شناسایی کنید:
لرزش یا ارتعاش بیش‌ازحدِ فرمان نشان‌دهنده مشکلی در چرخ‌ها یا ترمز است. اگر حس می‌کنید فرمان شل است، نشان‌دهنده آن است که مشکلی در اهرم تای‌راد یا سیبک فرمان وجود دارد. اگر فرمان به‌سختی برمی‌گردد، نشان‌دهنده مشکلی در اجزای فرمان خودکار است.
اگر فرمان خودرو به‌درستی واکنش نشان نمی‌دهد، نشان‌دهنده مشکل در ستون فرمان یا دنده شانه‌ای فرمان در بخش جعبه فرمان است.
اگر دنده جا نمی‌رود یا تغییردادن آن دشوار است یا حتی دنده خودبه‌خود خلاص می‌شود، گیربکس (جعبه‌دنده) مشکل دارد. گیربکس به‌همراه دیفرانسیل و اکسل، میل گاردان و پلوس سیستم انتقال قدرت از موتور به اجزای خودرو را برعهده دارند؛ پس اگر به این نحوهٔ انتقال توجه کنید، می‌توانید این مشکل را تشخیص دهید.
گام پنجم: پدال‌ها
ازآنجاکه پاها با پدال‌ها در ارتباط هستند، ساده‌ترین روند برای شناسایی منبع مشکل در هریک از پدال‌ها این است که با پاهایتان آن را حس کنید.
شاید هم مشکلی در پدال گاز وجود داشته باشد، مثل عملکرد ضعیف ساسات (که باعث می‌شود موتور به‌سختی روشن شود) یا چسبیدن پدال به کف. دراین‌صورت، احتمالا یک مشکل مکانیکی در موتور، سیستم سوخت‌رسانی یا فنر برگردان (return spring) پدال وجود دارد.
اگر هنگام فشردن پدال ترمز لرزش یا رانش ناخواسته احساس می‌کنید، احتمالا مشکل از سیستم ترمز خودرو است. لرزش پدال ترمز معمولا به‌دلیل تاب‌برداشتن روتورهای ترمز یا خراب‌شدن لنت‌ترمزهاست.
اگر خودروی شما گیربکس دنده‌ای یا گیربکس دستی دارد، پدال کلاچ هم دارید. شایع‌ترین مشکل پدال کلاچ این است که در هنگام فشردن، وقتی کلاچ پایین می‌رود، همان‌جا می‌ماند و به حالت عادی برنمی‌گردد. این مشکل ممکن است به‌دلیل فنر برگردان باشد یا اینکه باید سیم کلاچ را تعویض کنید.
مرحله سوم: از حس شنوایی کمک بگیرید
هنگامی‌که شروع به رانندگی می‌کنید، همیشه به صداهای خودرو توجه کنید. این امر زمانی‌که موتور درجا روشن است و یا هنگام رانندگی یا پارک‌کردن، ضروری است.
گام اول: با صداهای خودرویتان آشنا باشید
صدای خودرویتان را هنگامی‌که همه‌چیز به‌درستی کار می‌کند بشناسید؛ به‌این‌ترتیب، هروقت صدایی غیرعادی شنیدید، متوجه آن خواهید شد؛ برای مثال:
- صدای غژغژ یا جیرجیر در هنگام چرخش یا فرمان‌گرفتن می‌تواند نشانهٔ مشکلات متعددی، از فرسودگی کمک‌فنرها و سیبک‌های فرمان گرفته تا سیستم تعلیق (فنربندی) آسیب‌دیده باشد؛
- صدای کلیک یا ترکیدن می‌تواند نشان‌دهندهٔ شل‌بودن قالپاق‌ها یا تسمه‌دینام، بالانس‌نبودن تایرها یا فرسوده‌بودن آنها و حتی پایین‌آمدن سطح روغن موتور باشد؛
- صداهای عجیب در هنگام ترمزکردن ممکن است به‌دلیل مشکلات جدی در لنت‌ترمز باشد؛
- صدای انفجار از اگزوز ممکن است به‌دلیل وجود رطوبت در سیستم سوخت یا عملکرد نادرست دریچهٔ مکش هوا باشد که شرایط ناامن‌تری را ایجاد می‌کند.
اگر هریک از این صداها یا صداهای غیرعادی دیگری را می‌شنوید، حتما آنها را دقیق یادداشت کنید و به مکانیک توضیح دهید تا بهتر بتواند مشکل را تشخیص دهد.
مرحله چهارم: مراقب هر نشانه هشداردهنده‌ای باشید
همهٔ نشانه‌های هشداردهنده برای این در خودرو تعبیه شده‌اند که شما را از مشکلات و خطرات احتمالی آگاه کنند.
گام اول: از همه حواس‌تان با دقت استفاده کنید
در هنگام رانندگی، چشم‌هایتان باید مستقیم رو به جاده باشد. تنها چیزی که ممکن است با چشم‌هایتان ببینید، این است که از کاپوت خودرویتان دود بلند شود. قبل از اینکه به این مرحله برسید، از سایر حواس خود برای بررسی مشکلات احتمالی استفاده کنید.
گام دوم: بررسی چراغ‌های هشداردهنده
چراغ‌های هشداردهنده روی داشبورد را بررسی کنید. همیشه باید حواس‌تان به داشبورد باشد، اما به‌هیچ‌عنوان به آن خیره نشوید و فقط با نگاه‌های سریع و کوتاه، آن را بررسی کنید.
تعدادی چراغ هشداردهنده روی داشبورد تعبیه شده است که هریک از آنها در هنگام بروز مشکل خاصی به شما اخطار می‌دهند.
اصلی‌ترین چراغ روی داشبورد، چراغ چک موتور (Check) است. اگر این چراغ روی داشبورد روشن شود، نشان‌دهندهٔ این است که موتور خودرو را باید به مکانیک نشان دهید.
سخن آخر
فراموش نکنید که تمام این مراحل برای عیب یابی خودرو هستند و قرار نیست خودتان به خودرو دست بزنید. اگر مهارت فنی ندارید، فقط به این دلیل که می‌دانید مشکل از کجاست به جان خودرو نیفتید. عیب یابی خودرو برای این است که بدانید برای رفع هر مشکل خودرویتان به چه کسی مراجعه کنید؛ زیرا هر بخش از خودرو معمولا به تعمیرگاه خاصی مربوط است.
