اگر از عاشقان معماری باشید، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های هر شهر که آن را از دست نمی‌دهید، آثار معماری است. از معماری شاهانه روکوکو در روسیه تا طراحی‌های باشکوه باروک در ایتالیا، در ادامه با ۱۹ شهر برتر دنیا در سبک‌های مختلف معماری آشنا می‌شوید. این فهرست را جایی نگه دارید تا هر زمان که امکان سفر بود، بار سفر ببندید و از دیدن زیباترین آثار معماری دنیا لذت ببرید.
شهرهای دنیا را با ویژگی‌های مختلفی می‌شناسند: غذاهای متنوع، فرهنگ متفاوت یا حتی فرصت‌های متنوع برای خرید؛ ولی بی‌شک، هیچ‌چیز مثل معماری نمی‌تواند ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی هر شهر را نمایش دهد. ظاهر و معماری هر شهر شما را به سفری در دل زمان می‌برد. اگر هنوز قانع نشده‌اید، به فهرست زیر نگاهی کنید تا بهترین شهرهای دنیا از نظر معماری را بشناسید و از دیدن تصاویر زیبای آنها لذت ببرید.
۱. سن‌پترزبورگ، روسیه: سبک روکوکو
جنبش روکوکو (Rococo) حوالی قرن هجدهم در فرانسه شکل گرفت و راهی برای مبارزه با سبک دقیق و متقارن باروک بود که قبل از روکوکو رواج داشت. با وجود اینکه هر دو سبک را به‌عنوان سبک معماری آراسته و تزیینی می‌شناسند، سبک روکوکو ویژگی‌های خاص خودش را دارد، مثلا منحنی‌ها، رنگ‌های ملایم و مضامین سکولار. وقتی این سبک مورد توجه فرمانروایان زن در سن پترزبورگ قرار گرفت، راه خود را در سراسر اروپا پیدا کرد. مشهورترین نمونه‌های این سبک در معماری سن‌پترزبورگ، کاخ کاترین است که به‌دستور کاترین اول ساخته شد و دخترش شهبانو الیزابت آن را گسترش داد.
۲. فلورانس، ایتالیا: سبک رنسانس
در فلورانس نمی‌توانید منکر زیبایی سبک رنسانس شوید: در شهری که زادگاه این جنبشِ اواخر قرن چهاردهم است. در این دوره ساختارهای تزئین‌شده اما متقارن و هندسی شامل ستون‌ها و گنبدها و تأکید بر واقع گرایی و شکل انسانی، با خطوط نامنظم معماری دوره قرون وسطی تفاوت پیدا کرده است. این ویژگی‌ها را بیشتر از هر اثری می‌توانید در کلیسای جامع فلورانس و باسیلیکای سنت ماریا نولا ببینید.
۳. دبی، امارات متحده عربی: سبک معاصر
در عرض ده سال، منظره شهری دبی تغییرات زیادی کرده است. دبی که میزبان بلندترین برج دنیا، هتلی هفت ستاره (برج العرب) و تنها مجمع‌الجزایر ساخت دست بشر با الهام از هفت قاره است، از برترین معماران معاصر مثلا زاها حدید (Zaha Mohammad Hadid) و رم کولهاس (Remment Lucas Koolhaas) بهره برده تا جذابیت بی‌نظیری به طراحی جلوه‌های بیرونی این شهر بدهد.
۴. چندی‌گر، هند: سبک مدرن اواسط قرن (Mid-Century Modernism)
مدت کمی بعد از چندپارگی هند در سال ۱۹۴۷، «جواهر لعل نهرو» اولین نخست‌وزیر هند بعد از استقلال، از معمار مدرنیست سوئیسی به نام لو کوربوزیه (Le Corbusier) خواست که یک شهر سازمان‌یافته و مترقی طراحی کند؛ شهری که سنت‌های گذشته را از اساس بر هم بزند. حالا طراحی چشمگیر، سنگ‌تراشی‌ها و سازه‌های برجسته و مجسمه‌سازی‌های متفاوت، چندی‌گر را زینت داده و این شهر، که مرکز دو ایالت پنجاب و هاریانا در کشور هند است، را به یک نمونه برای مطالعه دانشجویان طراحی در سراسر جهان تبدیل کرده است. در تصویر بالا دادگاه عالی پنجاب و هاریانا را می‌بینید که لو کوربوزیه طراحی کرده است.
۵. برازیلیا، برزیل: سبک فوتوریسم یا آینده‌گرایی
وقتی «ژوسلینو کوبیچک» در سال ۱۹۵۶ رئیس جمهور برزیل شد، برنامه‌ای برای ساخت یک پایتخت جدید در مرکز کشور ارائه کرد و این چنین بود که برازیلیا زاده شد. او از معماری به نام «اسکار نیمایر» خواست که در این پروژه همکاری کند. در عرض چند ماه، نیمایر بناهای مسکونی، تجاری و دولتی این شهر جدید را طراحی کرد. برجسته‌ترین آنها کنگره ملی برزیل است که تصویر آن را در بالا مشاهده می‌کنید.
از دیگر بناهای قابل‌توجه می‌توان به کلیسای جامع برازیلیا، محل اقامت رئیس جمهور و دفتر دادستان کل اشاره کرد. این ساختمان‌ها با خطوط پویا، استفاده از موادی مانند بتن و شیشه و تضادهای شدید که در معماری آینده‌گرایی (شاخه‌ای از مدرنیسم) دیده می‌شود، به پایتخت برزیل حس بی‌نظیری از وحدتی زیبایی‌شناسانه می‌دهند.
۶. رم، ایتالیا: سبک باروک
رومیان به نوآوران بزرگ معروف‌اند. به همین دلیل تعجبی ندارد که شهر رم میزبان تقریبا همه سبک‌های معماری بعد از جنبش کلاسیک است؛ یعنی سبک‌های رمانسک، گوتیک، رنسانس و… . امروزه این شهر بزرگ‌ترین مرکز معماری باروک قرن هفدهم است که آن را به‌خاطر شکوه، تجمل و تضاد بین نور و سایه می‌شناسند. برای اینکه خودتان از نزدیک این سبک بی‌نظیر را ببینید، از میدان سنت پیتر رم، کلیسای سانتی لوکا و مارتینا یا فواره تروی دیدن کنید.
۷. آتن، یونان: سبک کلاسیک
بازدید از آثار معماری و خرابه‌های مشهور آتن درست مثل سفر در زمان و بازگشت به یونان باستان است؛ جایی که قدمت سنگ‌تراشی‌ها به ۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد و معبدها روی ستون‌هایی با قدمت چند هزار سال قرار گرفته‌اند. تندیس‌هایی از الهه‌های یونان باستان، منظره‌ای است که در آتن زیاد می‌بینید. بی‌نقص‌ترین نمونه معماری کلاسیک، معدن هفائستوس، معبد زئوس و بنای نمادین پارتنون است.
۸. بوداپست، مجارستان: سبک هنر نو
سبک هنر نو یا آرت نوو (Art Nouveau) در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم در بوداپست رونق گرفت. این شهر هنوز هم یکی از بهترین نقاط دنیا برای دیدن آثار معماری به این سبک است. فرم‌های منحنی، اشکال ارگانیک، استفاده از آهن و شیشه و بهره‌گیری از رنگ‌های مختلف، در بیشتر ساختمان‌های اطراف رود دانوب دیده می‌شود، از جمله در کاخ گرشام، هتل گلرت، موزه هنرهای کاربردی، باغ‌وحش بوداپست و باغ گیاه‌شناسی.
۹. هانوی، ویتنام: سبک استعماری فرانسوی (French Colonial)
همان‌طور که از اسم این سبک می‌توانید حدس بزنید، سبک استعماری فرانسوی سبکی است که فرانسوی‌ها در دوران استعمار از آن بهره می‌بردند. این سبک را بیش از همه در جنوب شرق آسیا و به‌ویژه در بناهای قرن بیستمی هانوی می‌توانید ببینید. از مهم‌ترین نمونه‌های آن، کاخ ریاست‌جمهوری است که تصویر آن را در بالا مشاهده می‌کنید و ساخت آن در سال ۱۹۰۶ به پایان رسیده است. خانه اپرای هانوی (تکمیل‌شده در سال ۱۹۱۹) نمونه دیگری از یادگاری‌های حضور فرانسوی‌ها در ویتنام است.
۱۰. بارسلون، اسپانیا: سبک مدرن کاتالان
آنتونی گائودی معمار اسپانیایی اوایل قرن نوزدهم با الهام از سبک گوتیک مدرن و تکنیک‌های تزیینی در نظر داشت که فضاهای شهری منحصربه‌فردی در شهر محبوبش بسازد. قدم زدن در اطراف بارسلون شما را به چند جاذبه می‌رساند که مرکز تجمع موزاییک‌های سرامیکی و شیشه‌های رنگی طراحی‌شده به‌دست این معمار و ترکیبی از طرح‌های مواج سنگ‌تراشی و آهنگری است، از جمله پارک گوئل. این سبک معماری در شاهکار ناتمام گائودی یعنی کلیسای ساگرادا فامیلیا به اوج خودش می‌رسد.
۱۱. میامی، فلوریدا: سبک آرت دکو یا هنر تزیینی
بافت تاریخی ساحل شهر میامی میزبان بزرگ‌ترین مجموعه آثار معماری به سبک آرت دکو در کل دنیا است. برای تبدیل میامی به یک مقصد مدرن و لوکس توریستی در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، معماران با استفاده از الگوهای متقارن و هندسی، و نقوش گل و حیوانات و رنگ‌های پاستلی، جنبش و حرکت را به ظاهر شهر اضافه کردند. این مفاهیم با حال‌وهوای امروز شهر، همخوانی دارند.
۱۲. آکسفورد، انگلستان: سبک نئوگوتیک
شاعری به نام «متیو آرنولد» یک بار شهر آکسفورد را «شهر مناره‌های رویایی» توصیف کرده است. برج‌های اواسط قرن نوزدهم در آکسفورد، افق نئوگوتیک شهر را تشکیل می‌دهند. این برج‌ها با الهام از سنگ‌تراشی‌های قرون وسطی، حس وقار و تشخص به ظاهر شهر می‌دهند؛ درست مثل دانشگاهی که هم‌نام این شهر است.
۱۳. استانبول، ترکیه: سبک بیزانسی/ عثمانی
چشم‌انداز استانبول تقاطعی از تاریخ، فرهنگ و طراحی برجسته دو امپراتوری فاتح این شهر است. مسافران برای دیدن زیبایی‌های هر دو سبک لازم نیست راه دوری بروند؛ کافی است فقط از مسجد ایاصوفیه دیدن کنند که تصویر آن را بالاتر می‌بینید. این مسجد با گنبد بیزانسی و موزاییک‌های رنگی، مناره‌های عثمانی و خطاطی اسلامی، ترکیبی دیدنی از چند نوع معماری است.
۱۴. شهر مراکش، کشور مراکش: سبک مراکشی
وجود حیاط‌های خصوصی به نام ریاض، کاخ‌هایی با حیاط‌های داخلی و باغ‌ها و نورگیرهای خاص، مخصوص معماری مراکش است و به‌دلیل تأکید مسلمانان بر داشتن حریم خصوصی، این ویژگی‌های معماری برای بناهای اسلامی ضروری است. حذف پنجره رو به خیابان و استفاده از دیوارهای سفالی نیز باعث دنج‌تر شدن و جذاب‌تر شدن بنا می‌شود. وجود این ریاض‌ها در مراکش در کنار مساجد، مناره‌ها و موزاییک‌هایی با طراحی خاص مراکشی، این شهر را به مکانی استثنایی برای مشاهده معماری قرن ۱۲ تا ۱۷ مراکش تبدیل کرده است.
۱۵. دیتماس پارک، بروکلین، نیویورک: سبک ویکتوریایی
صدها عمارت بزرگ متعلق به دهه ۱۹۰۰ میلادی و با سبک ویکتوریایی در محله تاریخی دیتاماس پارک، شما را به سفری در دل تاریخ می‌برند: به زمانی که سازنده‌ای به نام لوئیس پوند به ساخت این بناهای تزیین‌شده برای طبقه متوسط در جنوب مزرعه پراسپکت پارک (Prospect Park) کمک کرد. این بناها دارای ایوان‌های دورتادور بنا و چمن‌زارهای طراحی‌شده هستند.
۱۶. پورتلند، اورگن: معماری سبز
پورتلند، با وجود جمعیت کمش، در مقام ششم شهرهایی با بیشترین تعداد ساختمان‌های سبز قرار دارد. به علاوه، مقررات منطقه‌بندی (مجموعه قوانینی که بر فضاهای کشاورزی شهری، طرح‌های مناسب دوچرخه‌سواری و خانه‌های کم‌مصرف در آمریکا نظارت می‌کند) باعث شده که پورتلند به‌همراه شرکت‌های طراحی که در آن قرار دارد، پیشرو در معماری پایدار باشد.
۱۷. کلمبوس، ایندیانا: سبک مدرن و پست مدرن
شهر کلمبوس در ایندیانا فقط ۴۴ هزار نفر جمعیت دارد ولی گنجینه‌ای شگفت‌انگیز از معماری مدرن است. این شهر بیش از ۷۰ بنا دارد که معمارهای برجسته‌‌ای چون «یو مینگ پِی»، «ارو سارینن» و «ریچارد مایر» آنها را طراحی کرده‌اند. همه اینها به‌لطف «جی اروين ميلر» بنا شده‌اند. او فردی خیر و دوستدار معماری بود که در دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ سفارش اصلاح ساختار کلیساهای محلی، ساختمان‌های عمومی و املاک شخصی خود را داد و باعث شد مؤسسه معماران آمریکا، کلمبوس را در رده ششم این کشور در زمینه طراحی و نوآوری در معماری قرار دهد.
۱۸. ماسون سیتی، آیووا: سبک معماری مدرسه پرایری فرانک لوید رایت
این سبک با الهام از زمین‌های مسطح و آسمان باز و گسترده ایالت‌های غرب میانه آمریکا شکل گرفته و با ویژگی‌هایی مانند خطوط برجسته و افقی، نور طبیعی و جریان متوالی داخل بنا و بین فضای داخلی و بیرونی، شناخته می‌شود. فرانک لوید رایت در طراحی هتل پارک این (Park Inn Hotel) در سال ۱۹۱۰ و خانه دکتر استاکمن (G.C. Stockman) در سال ۱۹۰۸ از این سبک بهره برده است. برخی همسایه‌های این چند بنا و معماران مقلد، آن را ادامه داده‌اند که باعث شده شهر کوچک آیوا یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های سبک معماری پرایری (Prairie School) را در اختیار داشته باشد.
۱۹. سیاتل، واشینگتن: جنبش هنر و پیشه آمریکا
در اوایل قرن بیستم میلادی، جنبش هنر و پیشه آمریکا (Arts and Crafts movement) که آرمان‌های آن بر هنرهای چوبی و صنایع دستی استوار است مأمنی در شمال غربی پسیفیک پیدا کرد. در هیچ‌جای دیگر، خانه‌های ییلاقی، برجسته‌تر و متمایزتر از خانه‌های ییلاقی غرب سیاتل نیستند، از جمله Bloss House که تصویر آن را می‌بینید و در منطقه کویین آن (Queen Anne) سیاتل قرار دارد. سازه‌های ساده این جنبش، نسبت‌های متعادل و باغ‌های منطبق، همگی مانند وداعی شیرین با آثار ویکتوریایی مجلل آن دوران هستند.
شهرهایی که معرفی کردیم، مشهورترین شهرهای دنیا هستند. این شهرها شهرت خود را مدیون آثار متعددی هستند که از معماران برجسته به جا مانده است. شما به کدام‌یک از این شهرها سفر کرده‌اید؟ به‌نظر شما جای کدام شهر ایران در این فهرست خالی است؟ تجربه‌های سفرتان را با ما به اشتراک بگذارید.
