زندگینامه و کتاب‌های سیمون دوبوار؛ معرفی ۸ کتاب از مهم‌ترین آثار او

سیمون دوبوار متفکر و نویسنده بنام فرانسوی است. بسیاری او را یکی از تأثیرگذارترین متفکران قرن بیستم می‌دانند. کتب، مقالات و یادداشت‌های روزانه یادگارهای سیمون دوبوار برای آیندگان‌اند؛ منابع ارزشمندی که در آنها نتایج سال‌ها تحقیق و مطالعه درباره موضوعات مختلف، از مرگ و علت هستی گرفته تا مسائل سیاسی و شاید مهم‌تر از همه اینها مسائل مربوط به زنان و نقش آنها در جوامع قابل ردیابی و مطالعه است. ازدواج سیمون دوبوار با ژان پل سارتر، فیلسوف و نویسنده مطرح فرانسوی، از دیگر علت‌هایی بود که باعث شد نام او بیشتر روی زبان‌ها بیفتد. در ادامه مطلب، بیشتر شما را با فلسفه و مهم‌ترین کتاب‌های سیمون دوبوار آشنا می‌کنیم. همراه ما بمانید.

حتما بخوانید:

• کتاب‌هایی که دوست‌داران کتاب کیمیاگر باید بخوانند
• بهترین کتاب های توسعه فردی؛ کتاب‌هایی که می‌توانند زندگی‌تان را متحول کنند
• معرفی بهترین نویسندگان زن ایرانی و آثار آنها

کمی بیشتر راجع‌به زندگی سیمون دوبوار

سیمون دوبوار در سال ۱۹۰۸ در خانواده‌ای کاتولیک و مذهبی به دنیا آمد. خانواده‌اش از طبقه متوسط جامعه بودند (طبقه صاحب‌ملک بورژوازی) و اوضاع مالی خوبی داشتند. ورشکستگی پدر در سال‌های پس از جنگ جهانی اول اوضاع را برای سیمون و خانواده‌اش دشوارتر کرد.

اینجا بود که فداکاری‌های مادر سیمون، که فرانسوا نام داشت، زمینه را برای پرورش استعداد فرزندان خود فراهم کرد. او که هیچ‌وقت بدون خدمتکار زندگی نکرده بود، پس از ورشکستگی همسر، خود انجام کارهای خانه و رسیدن به کارهای دیگر را به عهده گرفت، تا بتواند دخترانش را دانشگاه سوربن (معتبرترین و بهترین دانشگاه فرانسه در پاریس) ثبت‌نام کند.

تحقیق و مطالعات گسترده

سیمون دوبوار، از اینجای زندگی به‌بعد، بیشترِ وقتش را صرف تحقیق و مطالعه می‌کرد. دایره مطالعات او، مثل هر متفکر بزرگ دیگر، بسیار وسیع بود. از ادبیات کلاسیک و متن‌های قدیم لاتین گرفته تا ادبیات و فلسفه روز.

در دانشگاه با ژان پل سارتر آشنا شد. تعدادی از دانشجویان برای شرکت در امتحانی بسیار معتبر در حیطه فلسفه ثبت‌نام کردند. ژان پل سارتر و سیمون دوبوار هم در شمار این دانشجویان بودند. سارتر با بالاترین رتبه نفر اول شد و سیمون پس از او در رتبه دوم قرار گرفت. از همان دوران بود که به یکدیگر علاقه‌مند شدند و عشقشان تقریبا تا پایان عمر باقی بود. علاقه خاص هر دو متفکر به فلسفه وجودگرایی (اگزیستانسیالیسم) یکی از پایه‌هایی بود که رابطه‌شان را استوار نگه می‌داشت.

سیمون دوبوار، آن طور که خودش می‌گفت، بیشتر احساس «من‌بودن» می‌کرد تا «زن‌بودن». او البته تنها زنی نبود که محدودیت‌های پیشینیانش را تجربه نمی‌کرد. بسیاری از هم‌دوره‌های سیمون دوبوار می‌توانستند آزادانه هم‌پای مردان درس بخوانند، کار کنند و کتاب و مقاله منتشر کنند.

سال‌های پایانی زندگی

در سال‌های پایانی زندگی، اگر شخصیت‌های رمان‌هایش را گواه احساساتش بدانیم، از لحاظ روحی شرایط خوبی نداشت. بسیاری از شخصیت‌های اصلی رمان‌های پایانی‌اش با افکاری آزاردهنده نظیر خودکشی دست‌به‌گریبان‌اند. در دوران زندگی، آن طور که شایسته‌اش بود، یعنی به‌عنوان فیلسوف و متفکری اصیل، از او تقدیر نشد. کمی طول کشید تا نام او، به‌زحمت کسانی چون ژولیا کریستوا (فیلسوف و منتقد ادبی بلغاری ـ فرانسوی) جاودانه شود.

شاید علت اصلی آن بود که همیشه نامش در سایه همسر پرآوازه‌اش، ژان پل سارتر، کم‌رنگ‌تر می‌شد. در همین سال‌ها بود که فهمید تاوان عشق آزاد برای زنان به‌مراتب سنگین‌تر از مردان خواهد بود. در سال ۱۹۸۶ در پاریس، شهر محل زادگاهش، دیده از جهان فروبست.

---

حتما بخوانید: مطالعه زندگینامه زنان موفق؛ ۹ کتاب الهام‌بخش از زندگی زنان موفق دنیا

---

معرفی مهم‌ترین کتاب‌های سیمون دوبوار

آثاری که از سیمون دوبوار به یادگار مانده‌اند تنوع بسیار دارند. در ادامه، به‌طور مفصل‌تر، ۸ کتاب از مهم‌ترین کتاب‌های سیمون دوبوار را معرفی و بررسی می‌کنیم.

بخش اول: مقالات

۱. جنس دوم

سیمون دوبوار، در این کتاب حجیم، مجال کافی پیدا می‌کند تا به‌طور مفصل راجع‌به یکی از دغدغه‌های اصلی‌اش اظهار عقیده کند. اینکه چرا در جوامع زن را جنس ضعیف‌تر و احساساتی‌تر و مرد را جنس قوی‌تر و عاقل‌تر تلقی می‌کرده‌اند. به باور سیمون دوبوار، علوم طبیعی و اجتماعی، سنت‌های ادبی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی جوامع اروپایی، دست‌به‌دست یکدیگر، دنیایی را به وجود آورده‌اند که در آن، ایدئال‌های غیرممکن و متضاد راجع‌به زنانگی (Femininity) باعث تولید این ایدئولوژی‌ای شده‌اند که در آن زن به‌عنوان موجود ضعیف‌تر و پست‌تر تلقی می‌شود. بخش اول کتاب بیشتر حول محور این مسائل است.

یکی از کارهای مهمی که سیمون دوبوار در این کتاب انجام می‌دهد، تحلیل پدیده‌شناختی (Phenomenological) بدن زن است. با این کار، از مسائلی صحبت می‌کند که عقاید رایج راجع‌به ضعیف‌تربودن زن را زیر سؤال می‌برد.

در بخش‌های پایانی کتاب، موضوع صحبت بیشتر راجع‌به راه‌های چاره است. اینکه زنان تاکنون چه پیشرفت‌ها و دستاوردهایی داشته‌اند و از این به‌بعد چه‌ها باید بکنند. اینکه صرف دستیابی به امکانات مختلف برای زنان کافی نیست و باید روی ذهنیت مردمحور جوامع، که در آن انسان اصلی و طبیعی را مرد و دیگری را زن می‌شمارند، بیشتر کار شود.

۲. نقد حکمت عامیانه

 

این کتاب کوتاه، با ترجمه شیوای مصطفی رحیمی، شامل چهار نمونه از پخته‌ترین و بهترین مقاله‌های سیمون دوبوار است. چهار مقاله کوتاه تحت عنوان‌های «نقد حکمت عامیانه»، «آرمان‌گرایی اخلاقی و واقع‌گرایی سیاسی»، «ادبیات و فلسفه»، و «چشم در برابر چشم».

در مقاله اول، حکمت عامیانه هدف انتقاد قرار می‌گیرد. بسیاری از ما سرمشق‌های خود را از همین امثال و حکمی می‌گیریم که در سنت و فرهنگمان جا افتاده است. سیمون دوبوار، طبق آنچه در این مقاله اثبات می‌کند، باور دارد که بسیاری از این سرمشق‌ها باهم تناقض دارند و در مجموع، اندیشه‌هایی نیستند که بتوان در زندگی بهشان تکیه کرد.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

اگزیستانسیالیسم بشر را به بدبختی‌های چاره‌ناپذیر محکوم نمی‌داند. اگر انسان به‌طور طبیعی نیک نیست، طبیعتا بد هم نیست؛ در آغاز هیچ نیست. بر حسب اینکه آزادی‌اش را بر عهده بگیرد یا آن را انکار کند خوب یا بد می‌شود. این در دست خود اوست. نیک و بد متعلق به آن‌سوی طبیعت است، آن‌سوی هرگونه امر موجود. ازاین‌روست که می‌توان واقعیت را با کمال بی‌طرفی توصیف کرد. موردی برای تأثر [= ناراحتی] نیست. واقعیت نه غمناک است نه شادگونه. رویداد رویداد است و دیگر هیچ […]. بشر تنهاست و صاحب‌اختیار سرنوشت خویش؛ فقط به‌شرطی که بخواهد سرنوشت خود را در دست گیرد. این است آنچه اگزیستانسیالیسم می‌گوید، و این یعنی خوش‌بینی.

ــ سیمون دوبوار، «نقد حکمت عامیانه»، صفحه‌های ۳۲ و ۳۳.

---

حتما بخوانید: معرفی کتاب الفبای فلسفه؛ آشنایی ساده با ایده‌های اساسی فلسفه

---

بخش دوم: رمان‌ها

تعداد زیادی از کتاب‌های سیمون دوبوار رمان‌های او هستند. او علاقه خاصی به این کار داشت که در قالب ادبیات داستانی، ایده‌ها و عقیده‌هایش را مطرح کند؛ بنابراین، در یافتن کلید فلسفه‌ها و عقاید او، رمان‌هایش به‌اندازه دیگر آثارش مهم‌اند. در ادامه، رمان‌هایی را از سیمون دوبوار معرفی می‌کنیم که به فارسی ترجمه شده‌اند:

۳. خون دیگران

داستان رمان مربوط به زمانی است که پاریس در اشغال آلمان نازی است. پسری جوان از طبقه بورژوازی به‌نام ژان به‌تازگی به جبهه مقاومت فرانسه پیوسته است. روایت اصلی داستان راجع‌به چگونگی شکل‌گیری رابطه‌ای است که میان این پسر جوان با دختری به‌نام هلن شکل می‌گیرد.

یکی از درون‌مایه‌های اصلی این داستان مفهوم آزادی است. اینکه اساسا چه معنا و جایگاهی دارد؛ تا چه حد واقعی است و تا چه حد زاده خیال. آزادی هم یکی از دغدغه‌های سیمون دوبوار بود و زیاد راجع‌به آن فکر می‌کرد و می‌نوشت.

موضوع جالب دیگری که در خلال داستان مطرح می‌شود دیدگاه خاص فلسفه وجودگرایی راجع‌به «مقاومت در برابر همکاری» است. دیدگاه را می‌توانیم به‌زبانی ساده چنین بیان کنیم: اگر توان نپذیرفتن چیزی را نداشته باشیم، یعنی نتوانیم آن را رد کنیم، دقیقا معادل آن است که خود آن را انتخاب کرده باشیم. مقاومت‌نکردن یعنی پذیرفتن.

۴. ماندارن‌ها

ماندارن‌ها شاید مشهورترین رمانی است که از سیمون دوبوار به یادگار مانده است. در این رمان حجیم ۲جلدی، سیمون دوبوار، در خلال داستان، روایتی واقعی از اوضاع زندگی روشنفکران زمانه خود ارائه می‌دهد: در رأس اینها کسانی چون آلبر کامو (خالق رمان‌های «طاعون» و «بیگانه»)، ژان پل سارتر، و آرتور کوستلر (روزنامه‌نگار بریتانیایی ـ مجار تبار که روزگاری در حزب کمونیست آلمان فعالیت می‌کرد تا آنکه در سال ۱۹۳۸ از فعالیت‌هایش کناره گرفت و به جبهه‌های روشنفکران مخالف پیوست).

سرگردانی روشنفکران در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم و ناتوانی آنها در پیداکردن راه خود از مسائل اصلی است که در رمان راجع‌به آن اطلاعاتی خواهید یافت. همین‌طور اطلاعاتی راجع‌به اوضاع سیاسی ـ اجتماعی آن روز جهان و مسائل مرتبط.

۵. همه می‌میرند

دغدغه شخصیت اصلی در این رمان رسیدن به جاودانگی است. او می‌خواهد برای همیشه زنده بماند، بر زمان غلبه کند، و فکر می‌کند با این کار می‌تواند بر ناکامی ابدی بشر چیره شود و به خوش‌بختی برسد. او موفق می‌شود و به زندگی ابدی می‌رسد؛ اما برخلاف آنچه فکر می‌کرد جاودانگی نه‌تنها سبب خوشبختی او نمی‌شود که تمام شور و اشتیاق او را بدل به نومیدی و بی‌اعتنایی می‌کند.

در پایان، وجهه درست انسانی را در یکی از نوادگان خود می‌یابد. کسی که از تمام توانایی‌هایش در زمان حال استفاده می‌کند، به دیگران و خود کمک می‌کند، و زندگی برایش حکم حوادثی را دارند که یکی پس از دیگری اتفاق می‌افتند تا زمانی که به خاموشی مطلق و عدم برسد.

۶. مرگی بسیار آرام

پیری و مرگ دو مضمون آشنا در کتاب‌های سیمون دوبوار هستند که در این رمان زیبا هم در موقعیت‌های گوناگون و از دیدگاه‌های مختلف سنجیده و بررسی می‌شوند. روایت داستان مربوط به زمانی است که در آن، مادر سیمون دوبوار در بستر بیماری است و فرصت چندانی برای زندگی ندارد. در خلال داستان، خواننده با افکار و عقاید مختلف شخصیت‌های اصلی داستان آشنا خواهد شد.

بخش‌هایی از داستان شامل توضیحات جالبی است راجع‌به فداکاری‌های مادر سیمون دوبوار پس از ورشکستگی پدرش، مثل آنچه در ادامه می‌خوانید:

پدرم یک دینار هم برای مادر پنجاه‌وچهارساله‌ام باقی نگذاشته بود. آزمون‌هایی را گذراند و دوره‌هایی دید و سرآخر گواهی‌نامه‌ای گرفت […]. بعد از جنگ تصمیم گرفت در خانه خیاطی کند. آن‌موقع می‌توانستم در مخارج خانه کمکش کنم؛ اما از بیکاری خوشش نمی‌آمد. از آنجا که دلش می‌خواست آن‌طور که می‌خواهد زندگی کند، هزارویک کار برای خود تراشیده بود.

این داستان نوعی شرح سرگذشت خود است و احساسات و رخدادها در آن خیلی واقعی هستند.

بخش سوم: خاطرات و زندگینامه‌ها

سیمون دوبوار در این آثارش، در کمال سادگی و بی‌آلایشی، انگار که با خود صحبت کند، راجع‌به عقایدش حرف می‌زند و می‌نویسد. حتما خواندن این آثار می‌تواند برایتان راهگشا باشد و اطلاعات ارزشمندی در آنها خواهید یافت.

۷. خاطرات

 

این کتاب ۴جلدی که در ایران منتشر شده است در واقع دربرگیرنده خاطراتی است که سیمون دوبوار در برهه‌های مختلف زندگی نوشته است؛ مثلا عنوان اصلی جلد اول کتاب «خاطرات دختری مطیع» نام دارد که شرح خاطرات سیمون دوبوار در دوران جوانی است (سال ۱۹۵۸). اینکه بزرگ‌شدن در خانواده‌ای متعلق به طبقه بورژوازی چه دردسرهایی دارد و اینکه سیمون جوان، با عقاید نوطلبانه و ترقی‌خواهانه‌ای که داشت، برای کنارآمدن با اعضای خانواده چه‌ها باید می‌کرد و مسائل دیگری که در آن دوران از سر گذراند. شاید بهترین کتاب برای آشنای با افکار و عقاید سیمون دوبوار خاطرات او باشد.

۸. وداع با سارتر

اثر ارزشمند دیگری است که در ژانر خودزندگی‌نامه (اتوبیوگرافی) از سیمون دوبوار به یادگار مانده است. روایت این اثر راجع‌به آخرین دهه زندگی ژان پل سارتر است. خواننده علاوه بر اطلاعات تاریخی که راجع‌به زندگی سارتر در این دوران خواهد یافت، اطلاعات خوبی راجع‌به هر دو متفکر فرانسوی پیدا می‌کند.

بخش‌های زیادی از کتاب شامل گفت‌وگوهای سیمون و سارتر است و افکار و عقایدشان را با کمک یکدیگر حلاجی می‌کنند. نتیجه این تلاش مشترک کتاب ارزشمندی است به‌نام «وداع با سارتر».

شما بگویید

اگر با شخصیت و کتاب‌های سیمون دوبوار آشنا هستید، می‌توانید اطلاعات و تجربه‌هایتان را با ما و مخاطبان «چطور» در قسمت «ارسال دیدگاه» در میان بگذارید؛ همین‌طور هم اگر کتابی به نظرتان جالب آمد و آن را خواندید. بازخوردهای شما به هریک از این کتاب‌ها برایمان ارزشمند است و می‌توانیم چیزهای تازه‌ای از شما یاد بگیریم.