سونوگرافی آزمایشی غیرتهاجمی است که به پزشک یا رادیولوژیست شما اجازه می‌دهد درون بدن شما را ببیند. در این آزمایش، اندازه و شکل و حجم ساختارهای درونی بدن به‌خوبی دیده می‌شود، که برای تشخیص پزشکی بسیار مهم است. در این مقاله، با کاربرد سونوگرافی، آماده‌سازی و نحوه اجرای آن آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.
سونوگرافی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
سونوگرافی نوعی آزمایش تشخیصی پزشکی است که از امواجی با فرکانس بالا (که به‌عنوان امواج فراصوتی نیز شناخته می‌شوند) استفاده می‌کند تا تصویری از درون بدن به نمایش درآورد. در این آزمایش، پزشک مشکلات اندام‌ها، رگ‌های خونی و بافت‌ها را بدون نیاز به جراحی مشاهده می‌کند.
بر خلاف روش‌های عکس‌برداری دیگر، این روش از اشعه‌های مضر استفاده نمی‌کند. به همین دلیل، برای دیدن جنین در حین بارداری به کار می‌رود. امواج صوتی سونوگرافی را دستگاه ترنسدوسر (Transducer) می‌فرستد و رایانه بازگشت این امواج را به تصویر تبدیل می‌کند. با این روش متخصص اجزای درون تصویر را شناسایی و اندازه‌گیری و مشاهده کند.
نحوه انجام آن چگونه است؟
در اکثر مواقع، برای این آزمایش، باید به پشت خوابیده باشید و قسمتی که آزمایش می‌شود باید در معرض دید قرار بگیرد. تکنسین سونوگرافی ژلی بی‌رنگ روی پوست شما خواهد ریخت که مانع اصطکاک می‌شود و همچنین به عبور امواج صوتی کمک می‌کند.
تکنسین سر دستگاه سونوگرافی را نیز به ژل آغشته می‌کند و سپس آن را روی پوست شما می‌کشد. گاهی لازم است این کار با فشار انجام شود که شاید ناخوشایند باشد. دستگاه امواج فراصوتی‌اش را درون بدنتان می‌فرستد و این امواج با برخورد به جسم سخت، مثلا اندام یا استخوان، برمی‌گردند.
هدف از انجام این آزمایش چیست؟
بیشترِ افراد گمان می‌کنند سونوگرافی فقط برای بارداری است. با وجود اینکه این آزمایش نمای بسیار مناسبی از جنین نشان می‌دهد، کاربردهای دیگری نیز دارد. پزشک ممکن است در صورت وجود درد، تورم یا علائم دیگری که نیاز به دیدن اندام‌های داخلی داشته باشند، برای شما سونوگرافی تجویز کند. در صورت وجود این موارد، این روش برای بررسی شرایط پزشکی انجام می‌شود:
- فیبروم رحمی؛
- ترکیدن آپاندیس؛
- برآمدگی در بیضه؛
- مشکلات مفصلی؛
- برآمدگی در سینه؛
- بارداری خارج از رحم؛
- کیست‌های تخمدانی؛
- بیماری‌های استخوانی؛
- خونریزی داخلی در مغز.
همچنین، سونوگرافی راهنمای جراحان در نمونه‌برداری‌ها و سایر عملیات‌های پزشکی است. از انواع آن برای تشخیص این بیماری‌‌ها نیز استفاده می‌شود:
- سنگ کلیه؛
- سنگ صفرا؛
- بیماری کبد؛
- اندازه‌ی غیرعادی اندام؛
- آنوریسم یا بزرگ‌شدن سرخرگ آئورت.
سونوگرافی در دوران بارداری
بیشترین استفاده سونوگرافی برای تحت‌نظرداشتن رشد رحم و جنین در حین بارداری است. این آزمایش برای تشخیص مکان، سن و تعداد جنین نیز به کار می‌رود و نقص‌های احتمالی در هنگام تولد را مشخص می‌کند.
آيا ممکن است عوارضی داشته باشد؟
سونوگرافی روش عکس‌برداری غیرتهاجمی است که هیچ خطر شناخته‌شده‌ای ندارد. امواج این آزمایش کاملا بی‌خطرند. سونوگرافی به‌طور معمول روی سطح پوست انجام می‌شود. این آزمایش منع خاصی ندارد و همه افراد می‌توانند از آن استفاده کنند. با اینکه امواج صوتی خود می‌توانند در طولانی‌مدت مخرب باشند، رایانه قدرت آنها را کنترل می‌کند و رادیولوژیست نیز با تنظیم زمان و زاویه، قدرت این امواج را به حداقل می‌رساند.
چه‌چیزهایی را باید پیش از سونوگرافی خود بدانید؟
- در نظر داشته باشید که باید پوست ناحیه سونوگرافی را آشکار کنید، پس لباسی راحت بپوشید.
- بهتر است کمی زودتر از زمان آزمایش در محل آن حاضر شوید تا زمان کافی برای آمادگی داشته باشید.
- این آزمایش کمتر از ۳۰ دقیقه طول خواهد کشید و در بیمارستان، مراکز عکس‌برداری یا مطب‌های شخصی انجام می‌شود.
- در حالت عادی نیاز است که پیش از سونوگرافی آزمایش خون بدهید، اما در موارد اورژانسی این عملیات پزشکی بدون هیچ تأخیری انجام می‌شود.
- باید پیش از آزمایش از پزشک خود بپرسید که آیا می‌توانید آب و غذا بخورید یا خیر. اگر سونوگرافی از صفرای شماست، باید آزمایش با شکم خالی انجام شود و باید از ۶ ساعت پیش از آزمایش فقط مایعات مصرف کنید. اگر مثانه‌تان مورد آزمایش است باید پیش از آن آب زیادی بنوشید.
پس از پایان آزمایش چه رخ می‌دهد؟
پس از آزمایش، ژل از روی پوست شما پاک می‌شود و می‌توانید بدون نیاز به انجام کار خاصی مکان را ترک کنید. تکنسین تصاویر ایجادشده را برای نشانه‌هایی از سلامت و بیماری بررسی می‌کند. هنگامی که پزشک تصاویر را بررسی کرد، تشخیص نهایی و نتایج آن را برای شما شرح می‌دهد.
