بهترین کتاب های معمایی؛ برای آنها که عاشق راز و رمزند

هیجان و فضای رمزآلود از جذابیت‌های بهترین کتاب های معمایی جنایی است. در واقع، دلیل انتخاب این ژانر از سوی مخاطب هم همین است. در این مقاله معرفی کتاب، به دنیای هیجان‌انگیز و گاه ترسناک کتاب‌های معمایی پلیسی می‌رویم و با بهترین‌های این ژانر آشنا می‌شویم. اگر از علاقه‌مندان دنیای پر رمز و راز این‌دست کتاب‌ها هستید، این مقاله را از دست ندهید.

۱. راز داوینچی

نویسنده: دن براون
مترجم: حسین شهرابی (پیشنهاد کاربران)
انتشارات: تندیس (پیشنهاد کاربران)
تعداد صفحات: ۴۹۸

راز داوینچی از جمله پرفروش‌ترین و بهترین کتاب های معمایی در دو دهه اخیر است. علت محبوبیتش شکل‌گرفتن معما در دل داستانی تاریخی و تلفیق آن با زمان حال است. دن براون در لابه‌لای ماجرای کتاب اطلاعاتی مفید از تاریخ هنر و تاریخ مسیحیت در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. ماجرای کتاب از این قرار است که شخصی به‌نام رابرت لنگدان، که استاد نمادشناسی و تاریخ در دانشگاه هاروارد است، برای سخنرانی به فرانسه دعوت می‌شود.

او پس از اتمام سخنرانی، با موزه‌داری که در موزه لوور کار می‌کند قرار ملاقات دارد؛ اما این ملاقات هیچ‌وقت صورت نمی‌گیرد، چراکه آن شخص به‌شکل مشکوکی به‌ قتل می‌رسد. رابرت که حالا مظنون به قتل است برای اثبات بی‌گناهی‌ خود و البته پرده‌برداشتن از حقیقتی که به‌گفته خودش تاریخ را به بازنویسی وامی‌دارد ماجراجویی‌اش را آغاز می‌کند.

حقیقتی که او درپی آن است مربوط به فرقه‌ای از دین مسیحیت و ارتباط آن با تابلو‌های داوینچی است. دلیل نام‌گذاری کتاب هم همین موضوع است. کتاب در سال ۲۰۰۳ منتشر و با اقبال عمومی روبه‌رو شد. در سال ۲۰۰۶، بر اساس آن فیلمی به کارگردانی «ران هاوارد» و بازی «تام هنکس» ساخته شد.

ایمان پذیرش چیزی است که تصور می‌کنیم حقیقت دارد، اما قادر به اثباتش نیستیم.

۲. سنترال پارک

گیوم موسو، نویسنده فرانسوی کتاب سنترال پارک، در جوانی به آمریکا سفر کرد. این سفر بعدها منبع ایده‌‌های او برای نوشتن کتابش شد. فضا و اسم این کتاب، که نام پارک معروف شهر نیویورک است نیز همگی متأثر از سفر و اقامت او در این شهر هستند. آلیس شفر افسر پلیس فرانسه و شخصیت اصلی کتاب است. او مأموری عادی به‌ نظر می‌رسد؛ اما نویسنده او را در صحنه‌ای غیرعادی که ظاهرا ساعت‌ها بیهوش بوده توصیف می‌کند.

آلیس در حالی به هوش می‌آید که دستش را مردی غریبه زنجیر کرده است. عجیب‌تر از دست‌های زنجیرشده آنها، مکانی که در آن قرار دارند یعنی «سنترال پارک» در شهر نیویورک است. آخرین خاطره آلیس به شب قبل در فرانسه برمی‌گردد، که بعد از دیدار با دوستانش به منزل برمی‌گردد. حال چگونه ممکن است در این زمان کم از نیویورک سر درآورده باشد؟

همین شروع عجیب و غافلگیرکننده خواننده را به مطالعه ادامه ماجرا ترغیب می‌کند. علاوه‌ بر این، ویژگی پیش‌بینی‌ناپذیری و فضای رمزآلود کتاب و سؤالاتی که هر لحظه بیشتر ذهن مخاطب را درگیر می‌کنند، همگی سنترال پارک را به اثری معمایی ـ جنایی هیجان‌انگیزی تبدیل کرده که ارزش خواندن را دارد.

زن جوان که تعادل خود را از دست داده بود، سعی کرد کمی فکر کند. با کمال میل حاضر بود این را بپذیرد که او و گابریل هر دو شب پیش آن‌قدر خوش‌گذرانی کرده بودند که به یاد نمی‌آوردند شب چطور به صبح رسیده بود؛ اما تصورکردنی نبود کسی توانسته باشد آنان را برخلاف میلشان سوار هواپیما کند.

۳. قتل در قطار سریع‌السیر شرق

آگاتا کریستی، نویسنده انگلیسی نویسنده مجموعه داستان‌های پوآرو، بی‌شک از موفق‌ترین نویسنده‌های حوزه معمایی ـ جنایی است. کتاب «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» نیز از محبوب‌ترین داستان‌های اوست. همسر آگاتا کریستی باستان‌شناس بود. به همین دلیل، او به جاهای مختلف دنیا به‌همراه همسرش سفر کرد. استانبول یکی از این مکان‌ها بود. ایده اصلی کتاب در این سفر در ذهن او شکل گرفت.

هرکول پوآرو، کارآگاه و شخصیت دوست‌داشتنی داستان‌ها آگاتا کریستی، در قطاری عازم استانبول است. قتل مشکوکی در قطار او را به کار همیشگی‌اش یعنی کشف حقیقت وامی‌دارد. او تحقیقاتش را به‌کمک پزشکی که مسافر آن قطار است پی می‌گیرد. آگاتا کریستی در این داستان معمایی طرح می‌کند و پس از همراه‌کردن خواننده با خود، به زیبایی و ظرافت تمام پرده از راز آن برمی‌دارد. بر اساس این داستان، در سال ۲۰۱۷ فیلمی سینمایی با بازی جانی دپ و پنلوپه کروز ساخته شد.

چیزی که می‌خواهم به شما بگویم دقیقا این است: دیشب یک قتل در قطار اتفاق افتاد و قاتل درست در کوپه من بود! مکث کرد تا نوعی تأكید تأثیرگذار روی حرف‌هایش بگذارد.

۴. سکوت بره‌ها

شاید زمانی که توماس هریس، نویسنده و خبرنگار جنایی، شخصیت دکتر لکتر را به‌عنوان شخصیتی نه‌چندان مهم در کتاب اژدهای سرخ خلق می‌کرد، فکر نمی‌کرد بعدها به‌عنوان شخصیت‌ اصلی «سکوت بره‌ها» به یکی از معروف‌ترین شخصیت‌های منفی داستانی در دنیای ادبیات تبدیل شود. در سکوت بره‌ها، علاوه‌ بر هیجان و معما، وحشت و ترس هم از حس‌هایی است که از فضای کتاب دریافت می‌شود.

نویسنده در این اثر این‌طور نبوده که فقط به‌دنبال جنبه سرگرمی و هیجانی داستان باشد. او مسئله روحی ـ روانی و ابعاد روان‌شناختی و رفتاری شخصیت‌ها را هم به نمایش می‌گذارد. همه این ویژگی‌ها کتاب سکوت بره‌ها را به یکی از بهترین کتاب های معمایی پلیسی تبدیل کرده است.

کتاب در سال ۱۹۸۸ منتشر شد و با استقبال زیادی از سوی مخاط‌ب‌ها روبه‌رو شد. جاناتان دمی بر اساس این داستان در سال ۱۹۹۱ فیلمی با بازی درخشان آنتونی هاپکینز ساخت. او ۵ جایزه اسکار برای بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین کارگردانی، و بهترین فیلم‌نامه اقتباسی دریافت کرد. اگر به فیلم‌های ترسناک علاقه دارید، تماشای این فیلم را از دست ندهید.

هیچ‌چیز به‌اندازه تنهایی ما را آسیب‌پذیر نمی‌کند، به‌جز طمع.

۵. زنی در کابین ۱۰

از ویژگی‌های بارز کتاب‌های معمایی و جنایی کنجکاوی و هیجانی است که در مخاطب ایجاد می‌کنند. «زنی در کابین ۱۰» به‌خوبی از این ویژگی بهره می‌برد. تا جایی که تا پایان داستان نمی‌شود آن را زمین گذاشت! روث ور این کتاب را در سال ۲۰۱۶ پس از موفقیت کتاب قبلی‌اش (در یک جنگل تاریکِ تاریک) نوشت.

ماجرای کتاب در کشتی‌ای سفری و در دل دریا رخ می‌دهد. شخصیت اصلی کتاب، لوبلک لاک، خبرنگاری از مجله‌ای سفری است. او که از داشتن مأموریتش در کشتی لوکس بسیار خوش‌حال است سفرش را آغاز می‌کند. همه‌چیز در ابتدا از آب‌وهوا تا امکانات کشتی بسیار خوب و دل‌انگیز است. تا اینکه لوبلک شاهد پرت‌شدن زنی از کشتی به داخل دریا می‌شود.

از این لحظه به‌بعد همه‌چیز برای او تغییر می‌کند و آغاز ماجراجویی او برای یافتن حقیقت است. این داستان هیجان و معما و فضای ترسناک را در تمامی لحظاتش دارد. همین ویژگی آن را در فهرست یکی از بهترین کتاب های معمایی جنایی سال‌های اخیر قرار می‌دهد.

اینکه در اکثر اوقات افکار را در مغزمان نگه می‌داریم دلیلی دارد. آنها جایشان در آن بیرون اصلا امن نیست.

۶. به‌خونسردی

سال ۱۹۵۹ در شهر کوچک هالکم از توابع کانزاس در آمریکا، طی جنایتی وحشتناک خانواده‌ای ۴نفره را ۲ مرد قتل‌عام کردند. ترومن کاپوتی کتاب به‌خونسردی را بر اساس این داستان واقعی در سال ۱۹۶۶ نوشت، او برای این کتاب ۶ سال در منطقه کانزاس به تحقیق و مصاحبه با مردم شهر و آشنایان کشته‌شدگان مشغول بود. این کتاب حاصل تحقیقات اوست که به‌صورت داستان همه جوانب این جنایت را می‌سنجد. در نوع خود به‌ویژه برای آن زمان بی‌نظیر است.

آنچه کتاب به‌خونسردی را به یکی از بهترین کتاب های معمایی جناییِ بی‌نظیر تبدیل کرده است روایت دقیق نویسنده از ماجرا، بررسی شخصیت‌های داستان از لحاظ روان‌شناختی، و نیز تحلیل اجتماعی و فرهنگی و مذهبی محیط جنایت است. ارزش کتاب جایی بیشتر می‌شود که نویسنده کاملا بی‌طرفانه، بدون قضاوت دیگران و جهت‌گیری خاصی فقط حقیقت ماجرا و شخصیت‌های اصلی و جامعه‌ای را که جنایت در آن رخ داده برای مخاطب شرح می‌دهد. در نهایت، مخاطب است که قضاوت می‌کند سهم و تأثیر هریک از شخصیت‌ها و عوامل محیطی در رخ‌دادن جنایت چقدر است.

البته تصور و خیال می‌تواند هر دری را باز کند؛ کلید را بچرخان و بگذار وحشت داخل شود.

۷. جزیره شاتر

در جزیره شاتر، بیمارستانی قرار دارد که یکی از بیماران روانی آن ناپدید شده است. تدی دانیلز از مارشال‌های آمریکا به‌همراه همکارش برای برسی ماجرا به آنجا می‌روند. در همان ابتدای ورود آنها، همه‌چیز مشکوک است. علاوه‌ بر گم‌شدن بیمار در آن منطقه، که خود بسیار مشکوک است، واکنش کارکنان تیمارستان هم به این اتفاق عجیب است. آنها برخوردی عادی و بدون نگرانی با این مسئله دارند.

بیدارشدن از خواب، هرچه باشد، شباهت گریزناپذیری به تولد دوباره دارد. شما بدون هیچ گذشته‌ای از خواب برمی‌خیزید. بعد با چند خمیازه و باز و بسته کردن چشم‌هایتان گذشته‌تان را از نو جمع می‌کنید.

۸. قتلگاه

لی چایلد از سال ۱۹۹۷ با کتاب «قتلگاه» مجموعه داستان‌های «جک ریچر» را آغاز کرد. شکل‌گیری این مجموعه به‌دلیل استقبال مخاطب‌ها از کتاب قتلگاه بود. تاکنون ۲۶ داستان از این مجموعه منتشر شده که ۱۹ داستان آن به فارسی ترجمه شده است. جک ریچر شخصیت اصلی این مجموعه است. او افسر سابق پلیس است و در کار قبلی‌اش مهارت زیادی دارد.

او در حالی به جرم قتل دستگیر می‌شود که روحش هم از این جرم خبر ندارد و در همین زمان درگیر ماجرای قتل برادرش است. او هنگام بازجویی‌اش، پرده از راز یکی از پرونده‌های قبلی‌اش برمی‌دارد. به این شکل، جزئیات بیشتری به داستان وارد می‌شود. شخصیت جذاب و داستان هیجان‌انگیز لی چایلد در کتاب قتلگاه، خواننده را ترغیب می‌کند دیگر داستان‌های این مجموعه را هم پیگیری کند.

زمانی که آدم‌ها می‌گویند مثل یک بچه خوابیده‌اند، آیا منظورشان این است که خوب خوابیده‌اند؟ یا منظورشان این است که هر ۱۰ دقیقه در حالی که جیغ می‌کشیدند از خواب پریده‌اند؟

۹. دختری با نشان اژدها

«دختری با نشان اژدها» یکی از سه کتاب جنایی ـ پلیسی استیگ لارسن، نویسنده و روزنامه‌نگار سوئدی است. این کتاب در سال ۲۰۰۹، جایزه ملی کتاب انگلستان را دریافت کرد. ماجرای کتاب از این قرار است که هریئت وانگر ۴۰ سال پیش به‌شکل مشکوکی ناپدید شده؛ ولی دایی او هنوز هم به‌دنبال و کشف حقیقت است.

او برای این کار روزنامه‌نگاری به‌نام بلو مکویست را استخدام می‌کند. تلاش‌های آنها برای کشف حقیقت آنها را به دل ماجراهای هیجان‌انگیز و ترسناکی می‌برد. بر اساس این داستان، در سال ۲۰۱۱ فیلمی به کارگردانی دیوید فینچر ساخته شد.

طبق تعریف من، دوستی بر دو پایه استوار است: احترام و اعتماد. هر دوی این عناصر باید وجود داشته باشند و دوطرفه هم باشند. می‌توانی برای کسی احترام قائل باشی؛ اما اگر به او اعتماد نداشته باشی، دوستی‌ات با او از بین خواهد رفت.

۱۰. دروغ‌های کوچک بزرگ

در شب جمع‌آوری اعانه یک مدرسه قتلی رخ می‌دهد. این اتفاق شروع ماجرا کتاب دروغ‌های کوچکِ بزرگ است. این شروع هیجانی و عجیب خواننده را به‌خوبی با داستان همراه می‌کند. نویسنده در ادامه برای حل این معما، با فلش‌بک به گذشته، زندگی سه تا از مادرهای دانش‌آموزان مدرسه را به تصویر می‌کشد. همه آنها به‌نحوی با خشونت خانگی درگیرند و مخاطب شاهد تأثیرات این نوع خشونت بر آنها و فرزندانشان است.

در این قسمت از کتاب، که نویسنده زندگی شخصی این سه مادر را روایت می‌کند، بُعد روان‌شناختی داستان بیشتر از جنبه معمایی آن دیده می‌شود. منتها در ادامه به معمای اصلی کتاب برمی‌گرديم و با پایانی غیرمنتظره مواجه مي‌شويم. بر اساس این داستان، در سال ۲۰۱۷ اقتباسی تلویزیونی به کارگردانی دیوید کلی ساخته شد که به یکی از پرطرفدارترین مینی‌سریال‌ها تبدیل شد.

منظورم اینه که یه مرد اگر زشت و چاق باشه، بازهم می‌تونه بامزه و دوست‌داشتنی و موفق باشه؛ اما انگار این شرم‌آورترین چیزیه که یه زن می‌تونه باشه.

شما بگویید

انتخاب کتاب برای فهرست بهترین کتاب های معمایی کار دشواری است، چون همه آثار این سبک کتاب‌هایی هیجان‌انگیز و جالب‌توجه‌اند. تجربه شما از دنیای هیجان‌انگیز کتاب‌های معمایی ـ جنایی چگونه است؟ به‌نظر شما، جای چه عنوان کتابی در این فهرست هیجان‌انگیز خالی است؟